| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ယေဝာပနကဝဏ္ဏနာ
Yevāpanakavaṇṇanā
ရူပာဘာဝေနာတိ ရုပ္ပနာဘာဝေန။ ဓမ္မာတိ ဧတသ္သ အတ္ထော သဘာဝတော ဥပလဗ္ဘမာနာတိ။ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂောတိ အပ္ပနာပ္ပတ္တာယ မေတ္တာယ ပုဗ္ဗဘာဂော , ပရိကမ္မမေတ္တာ ဧတသ္မိံ စိတ္တေ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဝိရတိဝသေနာတိ ဝစီပဝတ္တိယာ န ပူရေတိ, ကိန္တု ဝိရတိယောဂေနာတိ အတ္ထော။ အပဏ္ဏကင္ဂာနီတိ အဝိရဒ္ဓင္ဂာနိ။ ယထာ တထာ ဝာ အာရမ္မဏေ ဝိနိစ္ဆယနံ အဓိမုစ္စနံ။ န ဟိ အနဓိမုစ္စန္တော ပာဏာတိပာတာဒီသု ဒာနာဒီသု ဝာ ပဝတ္တတိ, သဒ္ဓာ ပန ပသာဒနီယေသု ပသာဒာဓိမောက္ခောတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ဒာရကသ္သ ဝိယ ဣတော စိတော စ သံသပ္ပနသ္သ ကရိသ္သာမိ န ကရိသ္သာမီတိ အဝိနိစ္ဆယသ္သ ပဋိပက္ခကိရိယာ အသံသပ္ပနံ။ ပုရိမမနတောတိ ဘဝင္ဂတော။ ဝိသဒိသံ ဝီထိဇဝနံ မနံ ကရောတီတိ မနသိကာရသာမညေန ဝီထိဇဝနပဋိပာဒကေ ဒသ္သေတိ။ တေသု ဓမ္မေသူတိ စိတ္တစေတသိကဓမ္မေသု။ အတဒာရမ္မဏတ္တေပိ ဟိ တေသု သမပ္ပဝတ္တေသု ဥဒာသီနဘာဝတော တတ္ရမဇ္ဈတ္တတာတိ ဝုစ္စတိ။ အလီနာနုဒ္ဓတပ္ပဝတ္တိပစ္စယတ္တာ ဦနာဓိကနိဝာရဏရသာ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝတ္ထူနန္တိ ပာဏာဒီနံ။ အမဒ္ဒနာ မဒ္ဒနပဋိပက္ခဘာဝောဝ။
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
တံတံရာသိကိစ္စဝသေန ဝိဘာဂရဟိတာ အဝိဘတ္တိကာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု သဝိဘတ္တိကေသု ဒုတိယဋ္ဌာနာဒီသုပိ ဘာဇိယမာနေသု အပုဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ပဒံ ပူရိတန္တိ ဈာနာဒိပဒံ ပဉ္စကာဒိဝသေန ပူရိတံ။ ပဉ္စ ဟိ အင္ဂာနိ ဈာနပဒသ္သ အတ္ထော, တေသု ဧကသ္မိဉ္စ ဦနေ ဈာနပဒံ ဦနံ ဟောတီတိ။ ပဒသမူဟော ပဒကောဋ္ဌာသော ဝာ တံ တမေဝ ဝာ ပဒံ, အဝုတ္တံ ဟာပိတံ နာမ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပူရိတ’’န္တိ။ ဝုတ္တသ္မိညေဝ ဝုစ္စမာနေ အနေကေသံ ပုရိသသဒ္ဒာနံ ဝိယ ကောစိ သမ္ဗန္ဓော နတ္ထီတိ မညမာနော အာဟ ‘‘အနနုသန္ဓိကာ ကထာ’’တိ။ အန္တရန္တရာ ဝုတ္တသ္မိညေဝ ဝုစ္စမာနေ အနုက္ကမေန ဓမ္မာ ကထိတာ န ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဥပ္ပဋိပာဋိယာ’’တိ။ ဖသ္သပဉ္စမကရာသိ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒသာဓာရဏဝသေန စတုက္ခန္ဓတပ္ပစ္စယသင္ဂဟဝသေန စ ဝုတ္တော။ ယထာဝုတ္တေသု ပန ရာသီသု ဧကရာသိကိစ္စသ္သပိ အဘာဝာ ဆန္ဒာဒယော ယေဝာပနကဝသေန ဝုတ္တာ။ ဝုတ္တာနမ္ပိ စ ဓမ္မာနံ ယထာ ဝေဒနာဒီနံ ဈာနင္ဂာဒိဘာဝော ဝုတ္တော, န ဧဝံ သောဝစသ္သတာကလ္ယာဏမိတ္တတာဒိဝိသေသော ဝုတ္တောတိ တသ္သ သင္ဂဏ္ဟနတ္ထံ ကေစိ ဓမ္မေ ဝိသုံ ဌပေတ္ဝာ တေ စ တဉ္စ ဝိသေသံ ‘‘ယေ ဝာ ပနာ’’တိ အာဟ။ ဝေနေယ္ယဇ္ဈာသယဝသေန ဝာ သာဝသေသေ ဓမ္မေ ဝတ္ဝာ ‘‘ယေ ဝာ ပနာ’’တိ ဝုတ္တံ။
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
ယေဝာပနကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ဓမ္မုဒ္ဒေသဝာရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ယေဝာပနကဝဏ္ဏနာ • Yevāpanakavaṇṇanā
