| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
යෙවාපනකවණ්‌ණනා
Yevāpanakavaṇṇanā
රූපාභාවෙනාති රුප්‌පනාභාවෙන. ධම්‌මාති එතස්‌ස අත්‌ථො සභාවතො උපලබ්‌භමානාති. මෙත්‌තාපුබ්‌බභාගොති අප්‌පනාප්‌පත්‌තාය මෙත්‌තාය පුබ්‌බභාගො , පරිකම්‌මමෙත්‌තා එතස්‌මිං චිත්‌තෙ අත්‌ථීති අත්‌ථො. විරතිවසෙනාති වචීපවත්‌තියා න පූරෙති, කින්‌තු විරතියොගෙනාති අත්‌ථො. අපණ්‌ණකඞ්‌ගානීති අවිරද්‌ධඞ්‌ගානි. යථා තථා වා ආරම්‌මණෙ විනිච්‌ඡයනං අධිමුච්‌චනං. න හි අනධිමුච්‌චන්‌තො පාණාතිපාතාදීසු දානාදීසු වා පවත්‌තති, සද්‌ධා පන පසාදනීයෙසු පසාදාධිමොක්‌ඛොති අයමෙතෙසං විසෙසො. දාරකස්‌ස විය ඉතො චිතො ච සංසප්‌පනස්‌ස කරිස්‌සාමි න කරිස්‌සාමීති අවිනිච්‌ඡයස්‌ස පටිපක්‌ඛකිරියා අසංසප්‌පනං. පුරිමමනතොති භවඞ්‌ගතො. විසදිසං වීථිජවනං මනං කරොතීති මනසිකාරසාමඤ්‌ඤෙන වීථිජවනපටිපාදකෙ දස්‌සෙති. තෙසු ධම්‌මෙසූති චිත්‌තචෙතසිකධම්‌මෙසු. අතදාරම්‌මණත්‌තෙපි හි තෙසු සමප්‌පවත්‌තෙසු උදාසීනභාවතො තත්‍රමජ්‌ඣත්‌තතාති වුච්‌චති. අලීනානුද්‌ධතප්‌පවත්‌තිපච්‌චයත්‌තා ඌනාධිකනිවාරණරසා. කායදුච්‌චරිතාදිවත්‌ථූනන්‌ති පාණාදීනං. අමද්‌දනා මද්‌දනපටිපක්‌ඛභාවොව.
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
තංතංරාසිකිච්‌චවසෙන විභාගරහිතා අවිභත්‌තිකා. එත්‌ථාති එතෙසු සවිභත්‌තිකෙසු දුතියට්‌ඨානාදීසුපි භාජියමානෙසු අපුබ්‌බං නත්‌ථීති අත්‌ථො. පදං පූරිතන්‌ති ඣානාදිපදං පඤ්‌චකාදිවසෙන පූරිතං. පඤ්‌ච හි අඞ්‌ගානි ඣානපදස්‌ස අත්‌ථො, තෙසු එකස්‌මිඤ්‌ච ඌනෙ ඣානපදං ඌනං හොතීති. පදසමූහො පදකොට්‌ඨාසො වා තං තමෙව වා පදං, අවුත්‌තං හාපිතං නාම හොතීති වුත්‌තං ‘‘පූරිත’’න්‌ති. වුත්‌තස්‌මිඤ්‌ඤෙව වුච්‌චමානෙ අනෙකෙසං පුරිසසද්‌දානං විය කොචි සම්‌බන්‌ධො නත්‌ථීති මඤ්‌ඤමානො ආහ ‘‘අනනුසන්‌ධිකා කථා’’ති. අන්‌තරන්‌තරා වුත්‌තස්‌මිඤ්‌ඤෙව වුච්‌චමානෙ අනුක්‌කමෙන ධම්‌මා කථිතා න හොන්‌තීති ආහ ‘‘උප්‌පටිපාටියා’’ති. ඵස්‌සපඤ්‌චමකරාසි සබ්‌බචිත්‌තුප්‌පාදසාධාරණවසෙන චතුක්‌ඛන්‌ධතප්‌පච්‌චයසඞ්‌ගහවසෙන ච වුත්‌තො. යථාවුත්‌තෙසු පන රාසීසු එකරාසිකිච්‌චස්‌සපි අභාවා ඡන්‌දාදයො යෙවාපනකවසෙන වුත්‌තා. වුත්‌තානම්‌පි ච ධම්‌මානං යථා වෙදනාදීනං ඣානඞ්‌ගාදිභාවො වුත්‌තො, න එවං සොවචස්‌සතාකල්‍යාණමිත්‌තතාදිවිසෙසො වුත්‌තොති තස්‌ස සඞ්‌ගණ්‌හනත්‌ථං කෙචි ධම්‌මෙ විසුං ඨපෙත්‌වා තෙ ච තඤ්‌ච විසෙසං ‘‘යෙ වා පනා’’ති ආහ. වෙනෙය්‍යජ්‌ඣාසයවසෙන වා සාවසෙසෙ ධම්‌මෙ වත්‌වා ‘‘යෙ වා පනා’’ති වුත්‌තං.
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
යෙවාපනකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ධම්‌මුද්‌දෙසවාරකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / යෙවාපනකවණ්‌ණනා • Yevāpanakavaṇṇanā
