| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / དྷམྨསངྒཎཱི-མཱུལཊཱིཀཱ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ཡེཝཱཔནཀཝཎྞནཱ
Yevāpanakavaṇṇanā
རཱུཔཱབྷཱཝེནཱཏི རུཔྤནཱབྷཱཝེན། དྷམྨཱཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠོ སབྷཱཝཏོ ཨུཔལབྦྷམཱནཱཏི། མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགོཏི ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ མེཏྟཱཡ པུབྦབྷཱགོ , པརིཀམྨམེཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ ཙིཏྟེ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ། ཝིརཏིཝསེནཱཏི ཝཙཱིཔཝཏྟིཡཱ ན པཱུརེཏི, ཀིནྟུ ཝིརཏིཡོགེནཱཏི ཨཏྠོ། ཨཔཎྞཀངྒཱནཱིཏི ཨཝིརདྡྷངྒཱནི། ཡཐཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨཱརམྨཎེ ཝིནིཙྪཡནཾ ཨདྷིམུཙྩནཾ། ན ཧི ཨནདྷིམུཙྩནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིསུ དཱནཱདཱིསུ ཝཱ པཝཏྟཏི, སདྡྷཱ པན པསཱདནཱིཡེསུ པསཱདཱདྷིམོཀྑོཏི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོ། དཱརཀསྶ ཝིཡ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཾསཔྤནསྶ ཀརིསྶཱམི ན ཀརིསྶཱམཱིཏི ཨཝིནིཙྪཡསྶ པཊིཔཀྑཀིརིཡཱ ཨསཾསཔྤནཾ། པུརིམམནཏོཏི བྷཝངྒཏོ། ཝིསདིསཾ ཝཱིཐིཛཝནཾ མནཾ ཀརོཏཱིཏི མནསིཀཱརསཱམཉྙེན ཝཱིཐིཛཝནཔཊིཔཱདཀེ དསྶེཏི། ཏེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཙིཏྟཙེཏསིཀདྷམྨེསུ། ཨཏདཱརམྨཎཏྟེཔི ཧི ཏེསུ སམཔྤཝཏྟེསུ ཨུདཱསཱིནབྷཱཝཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏི ཝུཙྩཏི། ཨལཱིནཱནུདྡྷཏཔྤཝཏྟིཔཙྩཡཏྟཱ ཨཱུནཱདྷིཀནིཝཱརཎརསཱ། ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཝཏྠཱུནནྟི པཱཎཱདཱིནཾ། ཨམདྡནཱ མདྡནཔཊིཔཀྑབྷཱཝོཝ།
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
ཏཾཏཾརཱསིཀིཙྩཝསེན ཝིབྷཱགརཧིཏཱ ཨཝིབྷཏྟིཀཱ། ཨེཏྠཱཏི ཨེཏེསུ སཝིབྷཏྟིཀེསུ དུཏིཡཊྛཱནཱདཱིསུཔི བྷཱཛིཡམཱནེསུ ཨཔུབྦཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ། པདཾ པཱུརིཏནྟི ཛྷཱནཱདིཔདཾ པཉྩཀཱདིཝསེན པཱུརིཏཾ། པཉྩ ཧི ཨངྒཱནི ཛྷཱནཔདསྶ ཨཏྠོ, ཏེསུ ཨེཀསྨིཉྩ ཨཱུནེ ཛྷཱནཔདཾ ཨཱུནཾ ཧོཏཱིཏི། པདསམཱུཧོ པདཀོཊྛཱསོ ཝཱ ཏཾ ཏམེཝ ཝཱ པདཾ, ཨཝུཏྟཾ ཧཱཔིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པཱུརིཏ’’ནྟི། ཝུཏྟསྨིཉྙེཝ ཝུཙྩམཱནེ ཨནེཀེསཾ པུརིསསདྡཱནཾ ཝིཡ ཀོཙི སམྦནྡྷོ ནཏྠཱིཏི མཉྙམཱནོ ཨཱཧ ‘‘ཨནནུསནྡྷིཀཱ ཀཐཱ’’ཏི། ཨནྟརནྟརཱ ཝུཏྟསྨིཉྙེཝ ཝུཙྩམཱནེ ཨནུཀྐམེན དྷམྨཱ ཀཐིཏཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ’’ཏི། ཕསྶཔཉྩམཀརཱསི སབྦཙིཏྟུཔྤཱདསཱདྷཱརཎཝསེན ཙཏུཀྑནྡྷཏཔྤཙྩཡསངྒཧཝསེན ཙ ཝུཏྟོ། ཡཐཱཝུཏྟེསུ པན རཱསཱིསུ ཨེཀརཱསིཀིཙྩསྶཔི ཨབྷཱཝཱ ཚནྡཱདཡོ ཡེཝཱཔནཀཝསེན ཝུཏྟཱ། ཝུཏྟཱནམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱ ཝེདནཱདཱིནཾ ཛྷཱནངྒཱདིབྷཱཝོ ཝུཏྟོ, ན ཨེཝཾ སོཝཙསྶཏཱཀལྱཱཎམིཏྟཏཱདིཝིསེསོ ཝུཏྟོཏི ཏསྶ སངྒཎྷནཏྠཾ ཀེཙི དྷམྨེ ཝིསུཾ ཋཔེཏྭཱ ཏེ ཙ ཏཉྩ ཝིསེསཾ ‘‘ཡེ ཝཱ པནཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝཱ སཱཝསེསེ དྷམྨེ ཝཏྭཱ ‘‘ཡེ ཝཱ པནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ།
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
ཡེཝཱཔནཀཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
དྷམྨུདྡེསཝཱརཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / དྷམྨསངྒཎཱི-ཨནུཊཱིཀཱ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ཡེཝཱཔནཀཝཎྞནཱ • Yevāpanakavaṇṇanā
