Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
യേവാപനകവണ്ണനാ
Yevāpanakavaṇṇanā
യേ വാ പന തസ്മിം സമയേ അഞ്ഞേപി അത്ഥി പടിച്ചസമുപ്പന്നാ അരൂപിനോ ധമ്മാ, ഇമേ ധമ്മാ കുസലാതി ‘ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതീ’തി ന കേവലം പദപടിപാടിയാ ഉദ്ദിട്ഠാ ഇമേ പരോപണ്ണാസധമ്മാ ഏവ, അഥ ഖോ യസ്മിം സമയേ കാമാവചരം തിഹേതുകം സോമനസ്സസഹഗതം പഠമം അസങ്ഖാരികം മഹാചിത്തം ഉപ്പന്നം ഹോതി, തസ്മിം സമയേ യേ വാ പന അഞ്ഞേപി തേഹിയേവ ഫസ്സാദീഹി സമ്പയുത്താ ഹുത്വാ പവത്തമാനാ അത്ഥി, അത്തനോ അത്തനോ അനുരൂപം പച്ചയം പടിച്ച സമുപ്പന്നാ രൂപാഭാവേന അരൂപിനോ, സഭാവതോ ഉപലബ്ഭമാനാ ധമ്മാ സബ്ബേപി ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ.
Ye vā pana tasmiṃ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā, ime dhammā kusalāti ‘phasso hoti…pe… avikkhepo hotī’ti na kevalaṃ padapaṭipāṭiyā uddiṭṭhā ime paropaṇṇāsadhammā eva, atha kho yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ tihetukaṃ somanassasahagataṃ paṭhamaṃ asaṅkhārikaṃ mahācittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃ samaye ye vā pana aññepi tehiyeva phassādīhi sampayuttā hutvā pavattamānā atthi, attano attano anurūpaṃ paccayaṃ paṭicca samuppannā rūpābhāvena arūpino, sabhāvato upalabbhamānā dhammā sabbepi ime dhammā kusalā.
ഏത്താവതാ ചിത്തങ്ഗവസേന പാളിയം ആരുള്ഹേ പരോപണ്ണാസധമ്മേ ദീപേത്വാ യേവാപനകവസേന അപരേപി നവ ധമ്മേ ധമ്മരാജാ ദീപേതി. തേസു തേസു ഹി സുത്തപദേസു ‘ഛന്ദോ അധിമോക്ഖോ മനസികാരോ തത്രമജ്ഝത്തതാ കരുണാ മുദിതാ കായദുച്ചരിതവിരതി വചീദുച്ചരിതവിരതി മിച്ഛാജീവവിരതീ’തി ഇമേ നവ ധമ്മാ പഞ്ഞായന്തി. ഇമസ്മിഞ്ചാപി മഹാചിത്തേ കത്തുകമ്യതാകുസലധമ്മച്ഛന്ദോ അത്ഥി, ചിത്തങ്ഗവസേന പന പാളിയം ന ആരുള്ഹോ. സോ ഇധ യേവാപനകവസേന ഗഹിതോ.
Ettāvatā cittaṅgavasena pāḷiyaṃ āruḷhe paropaṇṇāsadhamme dīpetvā yevāpanakavasena aparepi nava dhamme dhammarājā dīpeti. Tesu tesu hi suttapadesu ‘chando adhimokkho manasikāro tatramajjhattatā karuṇā muditā kāyaduccaritavirati vacīduccaritavirati micchājīvaviratī’ti ime nava dhammā paññāyanti. Imasmiñcāpi mahācitte kattukamyatākusaladhammacchando atthi, cittaṅgavasena pana pāḷiyaṃ na āruḷho. So idha yevāpanakavasena gahito.
അധിമോക്ഖോ അത്ഥി, മനസികാരോ അത്ഥി, തത്രമജ്ഝത്തതാ അത്ഥി. മേത്താപുബ്ബഭാഗോ അത്ഥി; സോ അദോസേ ഗഹിതേ ഗഹിതോ ഏവ ഹോതി. കരുണാപുബ്ബഭാഗോ അത്ഥി, മുദിതാപുബ്ബഭാഗോ അത്ഥി. ഉപേക്ഖാപുബ്ബഭാഗോ അത്ഥി; സോ പന തത്രമജ്ഝത്തതായ ഗഹിതായ ഗഹിതോവ ഹോതി. സമ്മാവാചാ അത്ഥി, സമ്മാകമ്മന്തോ അത്ഥി. സമ്മാആജീവോ അത്ഥി; ചിത്തങ്ഗവസേന പന പാളിയം ന ആരുള്ഹോ. സോപി ഇധ യേവാപനകവസേന ഗഹിതോ.
Adhimokkho atthi, manasikāro atthi, tatramajjhattatā atthi. Mettāpubbabhāgo atthi; so adose gahite gahito eva hoti. Karuṇāpubbabhāgo atthi, muditāpubbabhāgo atthi. Upekkhāpubbabhāgo atthi; so pana tatramajjhattatāya gahitāya gahitova hoti. Sammāvācā atthi, sammākammanto atthi. Sammāājīvo atthi; cittaṅgavasena pana pāḷiyaṃ na āruḷho. Sopi idha yevāpanakavasena gahito.
ഇമേസു പന നവസു ഛന്ദോ അധിമോക്ഖോ മനസികാരോ തത്രമജ്ഝത്തതാതി ഇമേ ചത്താരോവ ഏകക്ഖണേ ലബ്ഭന്തി, സേസാ നാനാക്ഖണേ. യദാ ഹി ഇമിനാ ചിത്തേന മിച്ഛാവാചം പജഹതി, വിരതിവസേന സമ്മാവാചം പൂരേതി, തദാ ഛന്ദാദയോ ചത്താരോ, സമ്മാവാചാ ചാതി ഇമേ പഞ്ച ഏകക്ഖണേ ലബ്ഭന്തി. യദാ മിച്ഛാകമ്മന്തം പജഹതി, വിരതിവസേന സമ്മാകമ്മന്തം പൂരേതി…പേ॰… മിച്ഛാആജീവം പജഹതി, വിരതിവസേന സമ്മാആജീവം പൂരേതി…പേ॰… യദാ കരുണായ പരികമ്മം കരോതി…പേ॰… യദാ മുദിതായ പരികമ്മം കരോതി, തദാ ഛന്ദാദയോ ചത്താരോ, മുദിതാപുബ്ബഭാഗോ ചാതി ഇമേ പഞ്ച ഏകക്ഖണേ ലബ്ഭന്തി. ഇതോ പന മുഞ്ചിത്വാ, ദാനം ദേന്തസ്സ സീലം പൂരേന്തസ്സ യോഗേ കമ്മം കരോന്തസ്സ ചത്താരി അപണ്ണകങ്ഗാനേവ ലബ്ഭന്തി.
Imesu pana navasu chando adhimokkho manasikāro tatramajjhattatāti ime cattārova ekakkhaṇe labbhanti, sesā nānākkhaṇe. Yadā hi iminā cittena micchāvācaṃ pajahati, virativasena sammāvācaṃ pūreti, tadā chandādayo cattāro, sammāvācā cāti ime pañca ekakkhaṇe labbhanti. Yadā micchākammantaṃ pajahati, virativasena sammākammantaṃ pūreti…pe… micchāājīvaṃ pajahati, virativasena sammāājīvaṃ pūreti…pe… yadā karuṇāya parikammaṃ karoti…pe… yadā muditāya parikammaṃ karoti, tadā chandādayo cattāro, muditāpubbabhāgo cāti ime pañca ekakkhaṇe labbhanti. Ito pana muñcitvā, dānaṃ dentassa sīlaṃ pūrentassa yoge kammaṃ karontassa cattāri apaṇṇakaṅgāneva labbhanti.
ഏവമേതേസു നവസു യേവാപനകധമ്മേസു ‘ഛന്ദോ’തി കത്തുകമ്യതായേതം അധിവചനം. തസ്മാ സോ കത്തുകമ്യതാലക്ഖണോ ഛന്ദോ, ആരമ്മണപരിയേസനരസോ, ആരമ്മണേന അത്ഥികതാപച്ചുപട്ഠാനോ . തദേവസ്സ പദട്ഠാനം . ആരമ്മണസ്സ ഗഹണേ ചായം ചേതസോ ഹത്ഥപ്പസാരണം വിയ ദട്ഠബ്ബോ.
Evametesu navasu yevāpanakadhammesu ‘chando’ti kattukamyatāyetaṃ adhivacanaṃ. Tasmā so kattukamyatālakkhaṇo chando, ārammaṇapariyesanaraso, ārammaṇena atthikatāpaccupaṭṭhāno . Tadevassa padaṭṭhānaṃ . Ārammaṇassa gahaṇe cāyaṃ cetaso hatthappasāraṇaṃ viya daṭṭhabbo.
അധിമുച്ചനം ‘അധിമോക്ഖോ’. സോ സന്നിട്ഠാനലക്ഖണോ, അസംസപ്പനരസോ, നിച്ഛയപച്ചുപട്ഠാനോ സന്നിട്ഠാതബ്ബധമ്മപദട്ഠാനോ. ആരമ്മണേ നിച്ചലഭാവേന ഇന്ദഖീലോ വിയ ദട്ഠബ്ബോ.
Adhimuccanaṃ ‘adhimokkho’. So sanniṭṭhānalakkhaṇo, asaṃsappanaraso, nicchayapaccupaṭṭhāno sanniṭṭhātabbadhammapadaṭṭhāno. Ārammaṇe niccalabhāvena indakhīlo viya daṭṭhabbo.
കിരിയാ കാരോ, മനസ്മിം കാരോ ‘മനസികാരോ’. പുരിമമനതോ വിസദിസം മനം കരോതീതിപി മനസികാരോ. സ്വായം ആരമ്മണപടിപാദകോ വീഥിപടിപാദകോ ജവനപടിപാദകോതി തിപ്പകാരോ. തത്ഥ ആരമ്മണപടിപാദകോ മനസ്മിം കാരോതി മനസികാരോ. സോ സാരണലക്ഖണോ, സമ്പയുത്താനം ആരമ്മണേ സമ്പയോജനരസോ, ആരമ്മണാഭിമുഖഭാവപച്ചുപട്ഠാനോ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധപരിയാപന്നോ. ആരമ്മണപടിപാദകത്തേന സമ്പയുത്താനം സാരഥി വിയ ദട്ഠബ്ബോ. വീഥിപടിപാദകോതി പന പഞ്ചദ്വാരാവജ്ജനസ്സേതം അധിവചനം. ജവനപടിപാദകോതി മനോദ്വാരാവജ്ജനസ്സ. ന തേ ഇധ അധിപ്പേതാ.
Kiriyā kāro, manasmiṃ kāro ‘manasikāro’. Purimamanato visadisaṃ manaṃ karotītipi manasikāro. Svāyaṃ ārammaṇapaṭipādako vīthipaṭipādako javanapaṭipādakoti tippakāro. Tattha ārammaṇapaṭipādako manasmiṃ kāroti manasikāro. So sāraṇalakkhaṇo, sampayuttānaṃ ārammaṇe sampayojanaraso, ārammaṇābhimukhabhāvapaccupaṭṭhāno, saṅkhārakkhandhapariyāpanno. Ārammaṇapaṭipādakattena sampayuttānaṃ sārathi viya daṭṭhabbo. Vīthipaṭipādakoti pana pañcadvārāvajjanassetaṃ adhivacanaṃ. Javanapaṭipādakoti manodvārāvajjanassa. Na te idha adhippetā.
തേസു ധമ്മേസു മജ്ഝത്തതാ ‘തത്രമജ്ഝത്തതാ’. സാ ചിത്തചേതസികാനം സമവാഹിതലക്ഖണാ, ഊനാധികനിവാരണരസാ, പക്ഖപാതുപച്ഛേദനരസാ വാ; മജ്ഝത്തഭാവപച്ചുപട്ഠാനാ. ചിത്തചേതസികാനം അജ്ഝുപേക്ഖനവസേന സമപ്പവത്താനം ആജാനേയ്യാനം അജ്ഝുപേക്ഖനസാരഥി വിയ ദട്ഠബ്ബാ.
Tesu dhammesu majjhattatā ‘tatramajjhattatā’. Sā cittacetasikānaṃ samavāhitalakkhaṇā, ūnādhikanivāraṇarasā, pakkhapātupacchedanarasā vā; majjhattabhāvapaccupaṭṭhānā. Cittacetasikānaṃ ajjhupekkhanavasena samappavattānaṃ ājāneyyānaṃ ajjhupekkhanasārathi viya daṭṭhabbā.
‘കരുണാമുദിതാ’ ബ്രഹ്മവിഹാരനിദ്ദേസേ ആവി ഭവിസ്സന്തി. കേവലഞ്ഹി താ അപ്പനപ്പത്താ രൂപാവചരാ, ഇധ കാമാവചരാതി അയമേവ വിസേസോ.
‘Karuṇāmuditā’ brahmavihāraniddese āvi bhavissanti. Kevalañhi tā appanappattā rūpāvacarā, idha kāmāvacarāti ayameva viseso.
കായദുച്ചരിതതോ വിരതി ‘കായദുച്ചരിതവിരതി’. സേസപദദ്വയേപി ഏസേവ നയോ. ലക്ഖണാദിതോ പനേതാ തിസ്സോപി കായദുച്ചരിതാദിവത്ഥൂനം അവീതിക്കമലക്ഖണാ; അമദ്ദനലക്ഖണാതി വുത്തം ഹോതി. കായദുച്ചരിതാദിവത്ഥുതോ സങ്കോചനരസാ, അകിരിയപച്ചുപട്ഠാനാ, സദ്ധാഹിരോത്തപ്പഅപ്പിച്ഛതാദിഗുണപദട്ഠാനാ. പാപകിരിയതോ ചിത്തസ്സ വിമുഖീഭാവഭൂതാതി ദട്ഠബ്ബാ.
Kāyaduccaritato virati ‘kāyaduccaritavirati’. Sesapadadvayepi eseva nayo. Lakkhaṇādito panetā tissopi kāyaduccaritādivatthūnaṃ avītikkamalakkhaṇā; amaddanalakkhaṇāti vuttaṃ hoti. Kāyaduccaritādivatthuto saṅkocanarasā, akiriyapaccupaṭṭhānā, saddhāhirottappaappicchatādiguṇapadaṭṭhānā. Pāpakiriyato cittassa vimukhībhāvabhūtāti daṭṭhabbā.
ഇതി ഫസ്സാദീനി ഛപ്പഞ്ഞാസ യേവാപനകവസേന വുത്താനി നവാതി സബ്ബാനിപി ഇമസ്മിം ധമ്മുദ്ദേസവാരേ പഞ്ചസട്ഠി ധമ്മപദാനി ഭവന്തി. തേസു ഏകക്ഖണേ കദാചി ഏകസട്ഠി ഭവന്തി, കദാചി സമസട്ഠി. താനി ഹി സമ്മാവാചാപൂരണാദിവസേന. ഉപ്പത്തിയം പഞ്ചസു ഠാനേസു ഏകസട്ഠി ഭവന്തി. തേഹി മുത്തേ ഏകസ്മിം ഠാനേ സമസട്ഠി ഭവന്തി. ഠപേത്വാ പന യേവാപനകേ പാളിയം യഥാരുതവസേന ഗയ്ഹമാനാനി ഛപ്പഞ്ഞാസാവ ഹോന്തി. അഗ്ഗഹിതഗ്ഗഹണേന പനേത്ഥ ഫസ്സപഞ്ചകം, വിതക്കോ വിചാരോ പീതി ചിത്തേകഗ്ഗതാ, പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി, ഹിരിബലം ഓത്തപ്പബലന്തി ദ്വേ ബലാനി, അലോഭോ അദോസോതി ദ്വേ മൂലാനി, കായപസ്സദ്ധിചിത്തപസ്സദ്ധിആദയോ ദ്വാദസ ധമ്മാതി സമതിംസ ധമ്മാ ഹോന്തി.
Iti phassādīni chappaññāsa yevāpanakavasena vuttāni navāti sabbānipi imasmiṃ dhammuddesavāre pañcasaṭṭhi dhammapadāni bhavanti. Tesu ekakkhaṇe kadāci ekasaṭṭhi bhavanti, kadāci samasaṭṭhi. Tāni hi sammāvācāpūraṇādivasena. Uppattiyaṃ pañcasu ṭhānesu ekasaṭṭhi bhavanti. Tehi mutte ekasmiṃ ṭhāne samasaṭṭhi bhavanti. Ṭhapetvā pana yevāpanake pāḷiyaṃ yathārutavasena gayhamānāni chappaññāsāva honti. Aggahitaggahaṇena panettha phassapañcakaṃ, vitakko vicāro pīti cittekaggatā, pañcindriyāni, hiribalaṃ ottappabalanti dve balāni, alobho adosoti dve mūlāni, kāyapassaddhicittapassaddhiādayo dvādasa dhammāti samatiṃsa dhammā honti.
തേസു സമതിംസായ ധമ്മേസു അട്ഠാരസ ധമ്മാ അവിഭത്തികാ ഹോന്തി, ദ്വാദസ സവിഭത്തികാ. കതമേ അട്ഠാരസ? ഫസ്സോ സഞ്ഞാ ചേതനാ വിചാരോ പീതി ജീവിതിന്ദ്രിയം, കായപസ്സദ്ധിആദയോ ദ്വാദസ ധമ്മാതി ഇമേ അട്ഠാരസ അവിഭത്തികാ. വേദനാ ചിത്തം വിതക്കോ ചിത്തേകഗ്ഗതാ, സദ്ധിന്ദ്രിയം വീരിയിന്ദ്രിയം സതിന്ദ്രിയം പഞ്ഞിന്ദ്രിയം, ഹിരിബലം ഓത്തപ്പബലം, അലോഭോ അദോസോതി ഇമേ ദ്വാദസ ധമ്മാ സവിഭത്തികാ. തേസു സത്ത ധമ്മാ ദ്വീസു ഠാനേസു വിഭത്താ, ഏകോ തീസു, ദ്വേ ചതൂസു, ഏകോ ഛസു, ഏകോ സത്തസു ഠാനേസു വിഭത്തോ.
Tesu samatiṃsāya dhammesu aṭṭhārasa dhammā avibhattikā honti, dvādasa savibhattikā. Katame aṭṭhārasa? Phasso saññā cetanā vicāro pīti jīvitindriyaṃ, kāyapassaddhiādayo dvādasa dhammāti ime aṭṭhārasa avibhattikā. Vedanā cittaṃ vitakko cittekaggatā, saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ paññindriyaṃ, hiribalaṃ ottappabalaṃ, alobho adosoti ime dvādasa dhammā savibhattikā. Tesu satta dhammā dvīsu ṭhānesu vibhattā, eko tīsu, dve catūsu, eko chasu, eko sattasu ṭhānesu vibhatto.
കഥം? ചിത്തം വിതക്കോ സദ്ധാ ഹിരീ ഓത്തപ്പം അലോഭോ അദോസോതി ഇമേ സത്ത ദ്വീസു ഠാനേസു വിഭത്താ.
Kathaṃ? Cittaṃ vitakko saddhā hirī ottappaṃ alobho adosoti ime satta dvīsu ṭhānesu vibhattā.
ഏതേസു ഹി ചിത്തം താവ ഫസ്സപഞ്ചകം പത്വാ ചിത്തം ഹോതീതി വുത്തം, ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ മനിന്ദ്രിയന്തി. വിതക്കോ ഝാനങ്ഗാനി പത്വാ വിതക്കോ ഹോതീതി വുത്തോ, മഗ്ഗങ്ഗാനി പത്വാ സമ്മാസങ്കപ്പോതി. സദ്ധാ ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ സദ്ധിന്ദ്രിയം ഹോതീതി വുത്താ, ബലാനി പത്വാ സദ്ധാബലന്തി. ഹിരീ ബലാനി പത്വാ ഹിരിബലം ഹോതീതി വുത്താ, ലോകപാലദുകം പത്വാ ഹിരീതി. ഓത്തപ്പേപി ഏസേവ നയോ. അലോഭോ മൂലം പത്വാ അലോഭോ ഹോതീതി വുത്തോ, കമ്മപഥം പത്വാ അനഭിജ്ഝാതി. അദോസോ മൂലം പത്വാ അദോസോ ഹോതീതി വുത്തോ, കമ്മപഥം പത്വാ അബ്യാപാദോതി. ഇമേ സത്ത ദ്വീസു ഠാനേസു വിഭത്താ.
Etesu hi cittaṃ tāva phassapañcakaṃ patvā cittaṃ hotīti vuttaṃ, indriyāni patvā manindriyanti. Vitakko jhānaṅgāni patvā vitakko hotīti vutto, maggaṅgāni patvā sammāsaṅkappoti. Saddhā indriyāni patvā saddhindriyaṃ hotīti vuttā, balāni patvā saddhābalanti. Hirī balāni patvā hiribalaṃ hotīti vuttā, lokapāladukaṃ patvā hirīti. Ottappepi eseva nayo. Alobho mūlaṃ patvā alobho hotīti vutto, kammapathaṃ patvā anabhijjhāti. Adoso mūlaṃ patvā adoso hotīti vutto, kammapathaṃ patvā abyāpādoti. Ime satta dvīsu ṭhānesu vibhattā.
വേദനാ പന ഫസ്സപഞ്ചകം പത്വാ വേദനാ ഹോതീതി വുത്താ, ഝാനങ്ഗാനി പത്വാ സുഖന്തി, ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ സോമനസ്സിന്ദ്രിയന്തി. ഏവം ഏകോ ധമ്മോ തീസു ഠാനേസു വിഭത്തോ.
Vedanā pana phassapañcakaṃ patvā vedanā hotīti vuttā, jhānaṅgāni patvā sukhanti, indriyāni patvā somanassindriyanti. Evaṃ eko dhammo tīsu ṭhānesu vibhatto.
വീരിയം പന ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ വീരിയിന്ദ്രിയം ഹോതീതി വുത്തം, മഗ്ഗങ്ഗാനി പത്വാ സമ്മാവായാമോതി, ബലാനി പത്വാ വീരിയബലന്തി, പിട്ഠിദുകം പത്വാ പഗ്ഗാഹോതി. സതിപി ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ സതിന്ദ്രിയം ഹോതീതി വുത്താ, മഗ്ഗങ്ഗാനി പത്വാ സമ്മാസതീതി, ബലാനി പത്വാ സതിബലന്തി, പിട്ഠിദുകം പത്വാ സതി ഹോതീതി വുത്താ. ഏവം ഇമേ ദ്വേ ധമ്മാ ചതൂസു ഠാനേസു വിഭത്താ.
Vīriyaṃ pana indriyāni patvā vīriyindriyaṃ hotīti vuttaṃ, maggaṅgāni patvā sammāvāyāmoti, balāni patvā vīriyabalanti, piṭṭhidukaṃ patvā paggāhoti. Satipi indriyāni patvā satindriyaṃ hotīti vuttā, maggaṅgāni patvā sammāsatīti, balāni patvā satibalanti, piṭṭhidukaṃ patvā sati hotīti vuttā. Evaṃ ime dve dhammā catūsu ṭhānesu vibhattā.
സമാധി പന ഝാനങ്ഗാനി പത്വാ ചിത്തസ്സേകഗ്ഗതാ ഹോതീതി വുത്തോ, ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ സമാധിന്ദ്രിയന്തി, മഗ്ഗങ്ഗാനി പത്വാ സമ്മാസമാധീതി. ബലാനി പത്വാ സമാധിബലന്തി, പിട്ഠിദുകം പത്വാ സമഥോ അവിക്ഖേപോതി. ഏവമയം ഏകോ ധമ്മോ ഛസു ഠാനേസു വിഭത്തോ.
Samādhi pana jhānaṅgāni patvā cittassekaggatā hotīti vutto, indriyāni patvā samādhindriyanti, maggaṅgāni patvā sammāsamādhīti. Balāni patvā samādhibalanti, piṭṭhidukaṃ patvā samatho avikkhepoti. Evamayaṃ eko dhammo chasu ṭhānesu vibhatto.
പഞ്ഞാ പന ഇന്ദ്രിയാനി പത്വാ പഞ്ഞിന്ദ്രിയം ഹോതീതി വുത്താ, മഗ്ഗങ്ഗാനി പത്വാ സമ്മാദിട്ഠീതി, ബലാനി പത്വാ പഞ്ഞാബലന്തി, മൂലാനി പത്വാ അമോഹോതി, കമ്മപഥം പത്വാ സമ്മാദിട്ഠീതി, പിട്ഠിദുകം പത്വാ സമ്പജഞ്ഞം വിപസ്സനാതി. ഏവം ഏകോ ധമ്മോ സത്തസു ഠാനേസു വിഭത്തോ.
Paññā pana indriyāni patvā paññindriyaṃ hotīti vuttā, maggaṅgāni patvā sammādiṭṭhīti, balāni patvā paññābalanti, mūlāni patvā amohoti, kammapathaṃ patvā sammādiṭṭhīti, piṭṭhidukaṃ patvā sampajaññaṃ vipassanāti. Evaṃ eko dhammo sattasu ṭhānesu vibhatto.
സചേ പന കോചി വദേയ്യ – ‘ഏത്ഥ അപുബ്ബം നാമ നത്ഥി, ഹേട്ഠാ ഗഹിതമേവ ഗണ്ഹിത്വാ തസ്മിം തസ്മിം ഠാനേ പദം പൂരിതം, അനനുസന്ധികാ കഥാ ഉപ്പടിപാടിയാ ചോരേഹി ആഭതഭണ്ഡസദിസാ, ഗോയൂഥേന ഗതമഗ്ഗേ ആലുലിതതിണസദിസാ അജാനിത്വാ കഥിതാ’തി, സോ ‘മാഹേവ’ന്തി പടിസേധേത്വാ വത്തബ്ബോ – ‘ബുദ്ധാനം ദേസനാ അനനുസന്ധികാ നാമ നത്ഥി, സാനുസന്ധികാ വ ഹോതി. അജാനിത്വാ കഥിതാപി നത്ഥി, സബ്ബാ ജാനിത്വാ കഥിതായേവ. സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഹി തേസം തേസം ധമ്മാനം കിച്ചം ജാനാതി, തം ഞത്വാ കിച്ചവസേന വിഭത്തിം ആരോപേന്തോ അട്ഠാരസ ധമ്മാ ഏകേകകിച്ചാതി ഞത്വാ ഏകേകസ്മിം ഠാനേ വിഭത്തിം ആരോപേസി. സത്ത ധമ്മാ ദ്വേദ്വേകിച്ചാതി ഞത്വാ ദ്വീസു ദ്വീസു ഠാനേസു വിഭത്തിം ആരോപേസി. വേദനാ തികിച്ചാതി ഞത്വാ തീസു ഠാനേസു വിഭത്തിം ആരോപേസി. വീരിയസതീനം ചത്താരി ചത്താരി കിച്ചാനീതി ഞത്വാ ചതൂസു ചതൂസു ഠാനേസു വിഭത്തിം ആരോപേസി. സമാധി ഛകിച്ചോതി ഞത്വാ ഛസു ഠാനേസു വിഭത്തിം ആരോപേസി. പഞ്ഞാ സത്തകിച്ചാതി ഞത്വാ സത്തസു ഠാനേസു വിഭത്തിം ആരോപേസി’.
Sace pana koci vadeyya – ‘ettha apubbaṃ nāma natthi, heṭṭhā gahitameva gaṇhitvā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne padaṃ pūritaṃ, ananusandhikā kathā uppaṭipāṭiyā corehi ābhatabhaṇḍasadisā, goyūthena gatamagge ālulitatiṇasadisā ajānitvā kathitā’ti, so ‘māheva’nti paṭisedhetvā vattabbo – ‘buddhānaṃ desanā ananusandhikā nāma natthi, sānusandhikā va hoti. Ajānitvā kathitāpi natthi, sabbā jānitvā kathitāyeva. Sammāsambuddho hi tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ kiccaṃ jānāti, taṃ ñatvā kiccavasena vibhattiṃ āropento aṭṭhārasa dhammā ekekakiccāti ñatvā ekekasmiṃ ṭhāne vibhattiṃ āropesi. Satta dhammā dvedvekiccāti ñatvā dvīsu dvīsu ṭhānesu vibhattiṃ āropesi. Vedanā tikiccāti ñatvā tīsu ṭhānesu vibhattiṃ āropesi. Vīriyasatīnaṃ cattāri cattāri kiccānīti ñatvā catūsu catūsu ṭhānesu vibhattiṃ āropesi. Samādhi chakiccoti ñatvā chasu ṭhānesu vibhattiṃ āropesi. Paññā sattakiccāti ñatvā sattasu ṭhānesu vibhattiṃ āropesi’.
തത്രിദം ഓപമ്മം – ഏകോ കിര പണ്ഡിതോ രാജാ രഹോഗതോ ചിന്തേസി – ‘ഇമം രാജകുലസന്തകം ന യഥാ വാ തഥാ വാ ഖാദിതബ്ബം, സിപ്പാനുച്ഛവികം വേതനം വഡ്ഢേസ്സാമീ’തി. സോ സബ്ബേ സിപ്പികേ സന്നിപാതാപേത്വാ ‘ഏകേകസിപ്പജാനനകേ പക്കോസഥാ’തി ആഹ. ഏവം പക്കോസിയമാനാ അട്ഠാരസ ജനാ ഉട്ഠഹിംസു. തേസം ഏകേകം പടിവീസം ദാപേത്വാ വിസ്സജ്ജേസി. ‘ദ്വേ ദ്വേ സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ പന സത്ത ജനാ ആഗമംസു. തേസം ദ്വേ ദ്വേ പടിവീസേ ദാപേസി. ‘തീണി സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ ഏകോവ ആഗച്ഛി. തസ്സ തയോ പടിവീസേ ദാപേസി. ‘ചത്താരി സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ ദ്വേ ജനാ ആഗമംസു. തേസം ചത്താരി ചത്താരി പടിവീസേ ദാപേസി. ‘പഞ്ച സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ ഏകോപി നാഗച്ഛി . ‘ഛ സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ ഏകോവ ആഗച്ഛി. തസ്സ ഛ പടിവീസേ ദാപേസി. ‘സത്ത സിപ്പാനി ജാനന്താ ആഗച്ഛന്തൂ’തി വുത്തേ ഏകോവ ആഗച്ഛി. തസ്സ സത്ത പടിവീസേ ദാപേസി.
Tatridaṃ opammaṃ – eko kira paṇḍito rājā rahogato cintesi – ‘imaṃ rājakulasantakaṃ na yathā vā tathā vā khāditabbaṃ, sippānucchavikaṃ vetanaṃ vaḍḍhessāmī’ti. So sabbe sippike sannipātāpetvā ‘ekekasippajānanake pakkosathā’ti āha. Evaṃ pakkosiyamānā aṭṭhārasa janā uṭṭhahiṃsu. Tesaṃ ekekaṃ paṭivīsaṃ dāpetvā vissajjesi. ‘Dve dve sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte pana satta janā āgamaṃsu. Tesaṃ dve dve paṭivīse dāpesi. ‘Tīṇi sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte ekova āgacchi. Tassa tayo paṭivīse dāpesi. ‘Cattāri sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte dve janā āgamaṃsu. Tesaṃ cattāri cattāri paṭivīse dāpesi. ‘Pañca sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte ekopi nāgacchi . ‘Cha sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte ekova āgacchi. Tassa cha paṭivīse dāpesi. ‘Satta sippāni jānantā āgacchantū’ti vutte ekova āgacchi. Tassa satta paṭivīse dāpesi.
തത്ഥ പണ്ഡിതോ രാജാ വിയ അനുത്തരോ ധമ്മരാജാ. സിപ്പജാനനകാ വിയ ചിത്തചിത്തങ്ഗവസേന ഉപ്പന്നാ ധമ്മാ. സിപ്പാനുച്ഛവികവേതനവഡ്ഢനം വിയ കിച്ചവസേന തേസം തേസം ധമ്മാനം വിഭത്തിആരോപനം.
Tattha paṇḍito rājā viya anuttaro dhammarājā. Sippajānanakā viya cittacittaṅgavasena uppannā dhammā. Sippānucchavikavetanavaḍḍhanaṃ viya kiccavasena tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ vibhattiāropanaṃ.
സബ്ബേപി പനേതേ ധമ്മാ ഫസ്സപഞ്ചകവസേന ഝാനങ്ഗവസേന ഇന്ദ്രിയവസേന മഗ്ഗവസേന ബലവസേന മൂലവസേന കമ്മപഥവസേന ലോകപാലവസേന പസ്സദ്ധിവസേന ലഹുതാവസേന മുദുതാവസേന കമ്മഞ്ഞതാവസേന പാഗുഞ്ഞതാവസേന ഉജുകതാവസേന സതിസമ്പജഞ്ഞവസേന സമഥവിപസ്സനാവസേന പഗ്ഗാഹാവിക്ഖേപവസേനാതി സത്തരസ രാസയോ ഹോന്തീതി.
Sabbepi panete dhammā phassapañcakavasena jhānaṅgavasena indriyavasena maggavasena balavasena mūlavasena kammapathavasena lokapālavasena passaddhivasena lahutāvasena mudutāvasena kammaññatāvasena pāguññatāvasena ujukatāvasena satisampajaññavasena samathavipassanāvasena paggāhāvikkhepavasenāti sattarasa rāsayo hontīti.
ധമ്മുദ്ദേസവാരകഥാ നിട്ഠിതാ.
Dhammuddesavārakathā niṭṭhitā.