| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. โยคสุตฺตวณฺณนา
10. Yogasuttavaṇṇanā
๑๐. ทสเม วฎฺฎสฺมิํ โยเชนฺตีติ โยคาฯ กามโยโคติอาทีสุ ปญฺจกามคุณิโก ราโค กามโยโคฯ รูปารูปภเวสุ ฉนฺทราโค ภวโยโค, ตถา ฌานนิกนฺติฯ สสฺสตทิฎฺฐิสหคโต จ ราโค ทฺวาสฎฺฐิ ทิฎฺฐิโย จ ทิฎฺฐิโยโคฯ จตูสุ สเจฺจสุ อญฺญาณํ อวิชฺชาโยโคฯ กาเมสุ วา โยเชตีติ กามโยโคฯ ภเวสุ โยเชตีติ ภวโยโคฯ ทิฎฺฐีสุ โยเชตีติ ทิฎฺฐิโยโคฯ อวิชฺชาย โยเชตีติ อวิชฺชาโยโคติ เหฎฺฐา วุตฺตธมฺมานํเยเวตํ อธิวจนํฯ
10. Dasame vaṭṭasmiṃ yojentīti yogā. Kāmayogotiādīsu pañcakāmaguṇiko rāgo kāmayogo. Rūpārūpabhavesu chandarāgo bhavayogo, tathā jhānanikanti. Sassatadiṭṭhisahagato ca rāgo dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo ca diṭṭhiyogo. Catūsu saccesu aññāṇaṃ avijjāyogo. Kāmesu vā yojetīti kāmayogo. Bhavesu yojetīti bhavayogo. Diṭṭhīsu yojetīti diṭṭhiyogo. Avijjāya yojetīti avijjāyogoti heṭṭhā vuttadhammānaṃyevetaṃ adhivacanaṃ.
อิทานิ เต วิตฺถาเรตฺวา ทเสฺสโนฺต กตโม จ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ สมุทยนฺติ อุปฺปตฺติํฯ อตฺถงฺคมนฺติ เภทํฯ อสฺสาทนฺติ มธุรภาวํฯ อาทีนวนฺติ อมธุรภาวํ โทสํฯ นิสฺสรณนฺติ นิสฺสฎภาวํฯ กาเมสูติ วตฺถุกาเมสุฯ กามราโคติ กาเม อารพฺภ อุปฺปนฺนราโคฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อนุเสตีติ นิพฺพตฺตติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, กามโยโคติ, ภิกฺขเว, อิทํ กาเมสุ โยชนการณํ พนฺธนการณํ วุจฺจตีติ เอวํ สพฺพตฺถ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
Idāni te vitthāretvā dassento katamo ca, bhikkhavetiādimāha. Tattha samudayanti uppattiṃ. Atthaṅgamanti bhedaṃ. Assādanti madhurabhāvaṃ. Ādīnavanti amadhurabhāvaṃ dosaṃ. Nissaraṇanti nissaṭabhāvaṃ. Kāmesūti vatthukāmesu. Kāmarāgoti kāme ārabbha uppannarāgo. Sesapadesupi eseva nayo. Anusetīti nibbattati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kāmayogoti, bhikkhave, idaṃ kāmesu yojanakāraṇaṃ bandhanakāraṇaṃ vuccatīti evaṃ sabbattha attho veditabbo.
ผสฺสายตนานนฺติ จกฺขาทีนํ จกฺขุสมฺผสฺสาทิการณานํฯ อวิชฺชา อญฺญาณนฺติ ญาณปฎิปกฺขภาเวน อญฺญาณสงฺขาตา อวิชฺชาฯ อิติ กามโยโคติ เอตฺถ อิติ สโทฺท จตูหิปิ โยเคหิ สทฺธิํ โยเชตโพฺพ ‘‘เอวํ กามโยโค, เอวํ ภวโยโค’’ติฯ สํยุโตฺตติ ปริวาริโตฯ ปาปเกหีติ ลามเกหิฯ อกุสเลหีติ อโกสลฺลสมฺภูเตหิฯ สํกิเลสิเกหีติ สํกิเลสนเกหิ, ปสนฺนสฺส จิตฺตสฺส ปสนฺนภาวทูสเกหีติ อโตฺถฯ โปโนพฺภวิเกหีติ ปุนพฺภวนิพฺพตฺตเกหิฯ สทเรหีติ สทรเถหิฯ ทุกฺขวิปาเกหีติ วิปากกาเล ทุกฺขุปฺปาทเกหิฯ อายติํ ชาติชรามรณิเกหีติ อนาคเต ปุนปฺปุนํ ชาติชรามรณนิพฺพตฺตเกหิฯ ตสฺมา อโยคเกฺขมีติ วุจฺจตีติ ยสฺมา อปฺปหีนโยโค ปุคฺคโล เอเตหิ ธเมฺมหิ สมฺปยุโตฺต โหติ, ตสฺมา จตูหิ โยเคหิ เขมํ นิพฺพานํ อนธิคตตฺตา น โยคเกฺขมีติ วุจฺจติฯ
Phassāyatanānanti cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇānaṃ. Avijjā aññāṇanti ñāṇapaṭipakkhabhāvena aññāṇasaṅkhātā avijjā. Iti kāmayogoti ettha iti saddo catūhipi yogehi saddhiṃ yojetabbo ‘‘evaṃ kāmayogo, evaṃ bhavayogo’’ti. Saṃyuttoti parivārito. Pāpakehīti lāmakehi. Akusalehīti akosallasambhūtehi. Saṃkilesikehīti saṃkilesanakehi, pasannassa cittassa pasannabhāvadūsakehīti attho. Ponobbhavikehīti punabbhavanibbattakehi. Sadarehīti sadarathehi. Dukkhavipākehīti vipākakāle dukkhuppādakehi. Āyatiṃ jātijarāmaraṇikehīti anāgate punappunaṃ jātijarāmaraṇanibbattakehi. Tasmāayogakkhemīti vuccatīti yasmā appahīnayogo puggalo etehi dhammehi sampayutto hoti, tasmā catūhi yogehi khemaṃ nibbānaṃ anadhigatattā na yogakkhemīti vuccati.
วิสํโยโคติ วิสํโยชนการณานิฯ กามโยควิสํโยโคติ กามโยคโต วิสํโยชนการณํฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ อสุภชฺฌานํ กามโยควิสํโยโค, ตํ ปาทกํ กตฺวา อธิคโต อนาคามิมโคฺค เอกเนฺตเนว กามโยควิสํโยโค นามฯ อรหตฺตมโคฺค ภวโยควิสํโยโค นาม, โสตาปตฺติมโคฺค ทิฎฺฐิโยควิสํโยโค นาม, อรหตฺตมโคฺค อวิชฺชาโยควิสํโยโค นามฯ อิทานิ เต วิตฺถารวเสน ทเสฺสโนฺต กตโม จ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตสฺสโตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตโพฺพฯ
Visaṃyogoti visaṃyojanakāraṇāni. Kāmayogavisaṃyogoti kāmayogato visaṃyojanakāraṇaṃ. Sesapadesupi eseva nayo. Tattha asubhajjhānaṃ kāmayogavisaṃyogo, taṃ pādakaṃ katvā adhigato anāgāmimaggo ekanteneva kāmayogavisaṃyogo nāma. Arahattamaggo bhavayogavisaṃyogo nāma, sotāpattimaggo diṭṭhiyogavisaṃyogo nāma, arahattamaggo avijjāyogavisaṃyogo nāma. Idāni te vitthāravasena dassento katamo ca, bhikkhavetiādimāha. Tassattho vuttanayeneva veditabbo.
ภวโยเคน จูภยนฺติ ภวโยเคน จ สํยุตฺตา, กิญฺจิ ภิโยฺย อุภเยนาปิ สมฺปยุตฺตา, เยน เกนจิ โยเคน สมนฺนาคตาติ อโตฺถฯ ปุรกฺขตาติ ปุรโต กตา, ปริวาริตา วาฯ กาเม ปริญฺญายาติ ทุวิเธปิ กาเม ปริชานิตฺวาฯ ภวโยคญฺจ สพฺพโสติ ภวโยคญฺจ สพฺพเมว ปริชานิตฺวาฯ สมูหจฺจาติ สมูหนิตฺวาฯ วิราชยนฺติ วิราเชโนฺต, วิราเชตฺวา วาฯ ‘‘วิราเชโนฺต’’ติ หิ วุเตฺต มโคฺค กถิโต โหติ, ‘‘วิราเชตฺวา’’ติ วุเตฺต ผลํฯ มุนีติ ขีณาสวมุนิฯ อิติ อิมสฺมิํ สุเตฺตปิ คาถาสุปิ วฎฺฎวิวฎฺฎเมว กถิตนฺติฯ
Bhavayogena cūbhayanti bhavayogena ca saṃyuttā, kiñci bhiyyo ubhayenāpi sampayuttā, yena kenaci yogena samannāgatāti attho. Purakkhatāti purato katā, parivāritā vā. Kāme pariññāyāti duvidhepi kāme parijānitvā. Bhavayogañca sabbasoti bhavayogañca sabbameva parijānitvā. Samūhaccāti samūhanitvā. Virājayanti virājento, virājetvā vā. ‘‘Virājento’’ti hi vutte maggo kathito hoti, ‘‘virājetvā’’ti vutte phalaṃ. Munīti khīṇāsavamuni. Iti imasmiṃ suttepi gāthāsupi vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
ภณฺฑคามวโคฺค ปฐโมฯ
Bhaṇḍagāmavaggo paṭhamo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑๐. โยคสุตฺตํ • 10. Yogasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑๐. โยคสุตฺตวณฺณนา • 10. Yogasuttavaṇṇanā
