| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១០. យោគសុត្តវណ្ណនា
10. Yogasuttavaṇṇanā
១០. ទសមេ យោជេន្តីតិ កម្មំ វិបាកេន ភវាទិំ, ភវន្តរាទីហិ ទុក្ខេន សត្តំ យោជេន្តិ ឃដេន្តីតិ យោគា។ កាមនដ្ឋេន កាមោ ច សោ យថាវុត្តេនត្ថេន យោគោ ចាតិ កាមយោគោ។ ភវយោគោ នាម ភវរាគោតិ ទស្សេតុំ ‘‘រូបារូបភវេសូ’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ បឋមោ ឧបបត្តិភវេសុ រាគោ, ទុតិយោ កម្មភវេសុ, តតិយោ ភវទិដ្ឋិសហគតោ យថា រជ្ជនដ្ឋេន រាគោ, ឯវំ យុជ្ជនដ្ឋេន យោគោតិ វុត្តោ។ ចតូសុ សច្ចេសុ អញ្ញាណន្តិ ឥទំ សុត្តន្តនយំ និស្សាយ វុត្តំ។ សុត្តន្តសំវណ្ណនា ហេសាតិ, តទន្តោគធត្តា វា បុព្ពន្តាទីនំ។
10. Dasame yojentīti kammaṃ vipākena bhavādiṃ, bhavantarādīhi dukkhena sattaṃ yojenti ghaṭentīti yogā. Kāmanaṭṭhena kāmo ca so yathāvuttenatthena yogo cāti kāmayogo. Bhavayogo nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhavesu, tatiyo bhavadiṭṭhisahagato yathā rajjanaṭṭhena rāgo, evaṃ yujjanaṭṭhena yogoti vutto. Catūsu saccesu aññāṇanti idaṃ suttantanayaṃ nissāya vuttaṃ. Suttantasaṃvaṇṇanā hesāti, tadantogadhattā vā pubbantādīnaṃ.
សមុទយន្តិ ទ្វេ សមុទយា ខណិកសមុទយោ បច្ចយសមុទយោ ច។ ឧប្បាទក្ខណោ ខណិកសមុទយោ, បច្ចយោវ បច្ចយសមុទយោ។ សមុទយតេ សមុទយនំ សមុទយោ, សមុទេតិ ឯតស្មាតិ សមុទយោតិ ឯវំ ឧភិន្នំ សមុទយានំ សទ្ទត្ថតោបិ ភេទោ វេទិតព្ពោ។ បច្ចយសមុទយំ បជានន្តោបិ ភិក្ខុ ខណិកសមុទយំ បជានាតិ, ខណិកសមុទយំ បជានន្តោបិ បច្ចយសមុទយំ បជានាតិ។ បច្ចយតោ ហិ សង្ខារានំ ឧទយំ បស្សតោ ខណតោ ច នេសំ ឧទយទស្សនំ សុខំ ហោតិ, ខណតោ ច នេសំ ឧទយំ បស្សតោ បគេវ បច្ចយានំ សុគ្គហិតត្តា បច្ចយតោ ទស្សនំ សុខេន ឥជ្ឈតិ។ ឥធ បន ខណិកសមុទយំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សមុទយន្តិ ឧប្បត្តិ’’ន្តិ។
Samudayanti dve samudayā khaṇikasamudayo paccayasamudayo ca. Uppādakkhaṇo khaṇikasamudayo, paccayova paccayasamudayo. Samudayate samudayanaṃ samudayo, samudeti etasmāti samudayoti evaṃ ubhinnaṃ samudayānaṃ saddatthatopi bhedo veditabbo. Paccayasamudayaṃ pajānantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ pajānāti, khaṇikasamudayaṃ pajānantopi paccayasamudayaṃ pajānāti. Paccayato hi saṅkhārānaṃ udayaṃ passato khaṇato ca nesaṃ udayadassanaṃ sukhaṃ hoti, khaṇato ca nesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati. Idha pana khaṇikasamudayaṃ dassento āha ‘‘samudayanti uppatti’’nti.
អត្ថង្គមោបិ ទុវិធោ អច្ចន្តត្ថង្គមោ, ភេទត្ថង្គមោតិ។ អច្ចន្តត្ថង្គមោ អប្បវត្តិនិរោធោ, និព្ពានន្តិ កេចិ។ ភេទត្ថង្គមោ ខណិកនិរោធោ។ តទុភយំ បុព្ពភាគេ ឧគ្គហបរិបុច្ឆាទិវសេន បស្សតោ អញ្ញតរទស្សនេន ឥតរទស្សនម្បិ សិទ្ធមេវ ហោតិ។ បុព្ពភាគេយេវ អារម្មណវសេន ខយតោ វយតោ សម្មសនាទិកាលេ ភេទត្ថង្គមំ បស្សន្តោ ព្យតិរេកវសេន អនុស្សវាទិតោ អច្ចន្តត្ថង្គមំ បស្សតិ, មគ្គក្ខណេ បន អារម្មណតោ អច្ចន្តត្ថង្គមំ បស្សន្តោ អសម្មោហតោ ឥតរម្បិ បស្សតិ។ ឥធ បន ភេទត្ថង្គមំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អត្ថង្គមន្តិ ភេទ’’ន្តិ។ កាមានំ ឧប្បត្តិភេទគ្គហណេនេវ ចេត្ថ យថា កាមានំ បដិច្ចសមុប្បន្នតា វិភាវិតា, ឯវំ កាមវត្ថុនោបីតិ ឧភយេសម្បិ អនិច្ចតា ទុក្ខតា អនត្តតា ច វិភាវិតាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ មធុរភាវន្តិ ឥមិនា កាមសន្និស្សិតំ សុខំ សោមនស្សំ ទស្សេតិ។ ‘‘យំ ខោ, ភិក្ខវេ, ឥមេ បញ្ច កាមគុណេ បដិច្ច ឧប្បជ្ជតិ សុខំ សោមនស្សំ, អយំ កាមានំ អស្សាទោ’’តិ (ម. និ. ១.១៦៦) ហិ វុត្តំ។ អមធុរភាវន្តិ ឥមិនា បន កាមហេតុកំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ ទស្សេតិ។
Atthaṅgamopi duvidho accantatthaṅgamo, bhedatthaṅgamoti. Accantatthaṅgamo appavattinirodho, nibbānanti keci. Bhedatthaṅgamo khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passato aññataradassanena itaradassanampi siddhameva hoti. Pubbabhāgeyeva ārammaṇavasena khayato vayato sammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto byatirekavasena anussavādito accantatthaṅgamaṃ passati, maggakkhaṇe pana ārammaṇato accantatthaṅgamaṃ passanto asammohato itarampi passati. Idha pana bhedatthaṅgamaṃ dassento āha ‘‘atthaṅgamanti bheda’’nti. Kāmānaṃ uppattibhedaggahaṇeneva cettha yathā kāmānaṃ paṭiccasamuppannatā vibhāvitā, evaṃ kāmavatthunopīti ubhayesampi aniccatā dukkhatā anattatā ca vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Madhurabhāvanti iminā kāmasannissitaṃ sukhaṃ somanassaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) hi vuttaṃ. Amadhurabhāvanti iminā pana kāmahetukaṃ dukkhaṃ domanassaṃ dasseti.
ផស្សាយតនានន្តិ ឆទ្វារិកស្ស ផស្សស្ស ការណភូតានំ ចក្ខាទិអាយតនានំ។ តេនាហ ‘‘ចក្ខាទីនំ ចក្ខុសម្ផស្សាទិការណាន’’ន្តិ។ បុនព្ភវករណំ បុនោភវោ ឧត្តរបទលោបេន, មនោ-សទ្ទស្ស វិយ ច បុរិមបទស្ស ឱការន្តតា ទដ្ឋព្ពា។ បុនោភវោ សីលមេតេសន្តិ បោនោភវិកា។ អថ វា សីលត្ថេន ឥកសទ្ទេន គមិតត្ថត្តា កិរិយាវាចកសទ្ទស្ស អទស្សនំ ទដ្ឋព្ពំ យថា អបូបភក្ខនសីលោ អាបូបិកោ។ អថ វា បុនព្ភវំ ទេន្តិ, បុនព្ភវាយ សំវត្តន្តិ, បុនប្បុនព្ភវេ និព្ពត្តេន្តីតិ បោនោភវិកា។ ‘‘តទ្ធិតា’’តិ ហិ ពហុវចននិទ្ទេសា វិចិត្តត្តា វា តទ្ធិតានំ អភិធានលក្ខណត្តា វា ‘‘បុនព្ភវំ ទេន្តី’’តិអាទីសុបិ អត្ថេសុ បោនោភវិកសទ្ទសិទ្ធិ ទដ្ឋព្ពា។
Phassāyatanānanti chadvārikassa phassassa kāraṇabhūtānaṃ cakkhādiāyatanānaṃ. Tenāha ‘‘cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇāna’’nti. Punabbhavakaraṇaṃ punobhavo uttarapadalopena, mano-saddassa viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā. Punobhavo sīlametesanti ponobhavikā. Atha vā sīlatthena ikasaddena gamitatthattā kiriyāvācakasaddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā apūpabhakkhanasīlo āpūpiko. Atha vā punabbhavaṃ denti, punabbhavāya saṃvattanti, punappunabbhave nibbattentīti ponobhavikā. ‘‘Taddhitā’’ti hi bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ dentī’’tiādīsupi atthesu ponobhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.
វិសំយោជេន្តិ បដិបន្នំ បុគ្គលំ កាមយោគាទិតោ វិយោជេន្តីតិ វិសំយោគា, អសុភជ្ឈានាទីនិ វិសំយោជនការណានិ។ តេនាហ ‘‘វិសំយោគាតិ វិសំយោជនការណានី’’តិអាទិ។
Visaṃyojenti paṭipannaṃ puggalaṃ kāmayogādito viyojentīti visaṃyogā, asubhajjhānādīni visaṃyojanakāraṇāni. Tenāha ‘‘visaṃyogāti visaṃyojanakāraṇānī’’tiādi.
យោគសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Yogasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ភណ្ឌគាមវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Bhaṇḍagāmavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. យោគសុត្តំ • 10. Yogasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. យោគសុត្តវណ្ណនា • 10. Yogasuttavaṇṇanā
