| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. යොගසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Yogasuttavaṇṇanā
10. දසමෙ යොජෙන්‌තීති කම්‌මං විපාකෙන භවාදිං, භවන්‌තරාදීහි දුක්‌ඛෙන සත්‌තං යොජෙන්‌ති ඝටෙන්‌තීති යොගා. කාමනට්‌ඨෙන කාමො ච සො යථාවුත්‌තෙනත්‌ථෙන යොගො චාති කාමයොගො. භවයොගො නාම භවරාගොති දස්‌සෙතුං ‘‘රූපාරූපභවෙසූ’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ පඨමො උපපත්‌තිභවෙසු රාගො, දුතියො කම්‌මභවෙසු, තතියො භවදිට්‌ඨිසහගතො යථා රජ්‌ජනට්‌ඨෙන රාගො, එවං යුජ්‌ජනට්‌ඨෙන යොගොති වුත්‌තො. චතූසු සච්‌චෙසු අඤ්‌ඤාණන්‌ති ඉදං සුත්‌තන්‌තනයං නිස්‌සාය වුත්‌තං. සුත්‌තන්‌තසංවණ්‌ණනා හෙසාති, තදන්‌තොගධත්‌තා වා පුබ්‌බන්‌තාදීනං.
10. Dasame yojentīti kammaṃ vipākena bhavādiṃ, bhavantarādīhi dukkhena sattaṃ yojenti ghaṭentīti yogā. Kāmanaṭṭhena kāmo ca so yathāvuttenatthena yogo cāti kāmayogo. Bhavayogo nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhavesu, tatiyo bhavadiṭṭhisahagato yathā rajjanaṭṭhena rāgo, evaṃ yujjanaṭṭhena yogoti vutto. Catūsu saccesu aññāṇanti idaṃ suttantanayaṃ nissāya vuttaṃ. Suttantasaṃvaṇṇanā hesāti, tadantogadhattā vā pubbantādīnaṃ.
සමුදයන්‌ති ද්‌වෙ සමුදයා ඛණිකසමුදයො පච්‌චයසමුදයො ච. උප්‌පාදක්‌ඛණො ඛණිකසමුදයො, පච්‌චයොව පච්‌චයසමුදයො. සමුදයතෙ සමුදයනං සමුදයො, සමුදෙති එතස්‌මාති සමුදයොති එවං උභින්‌නං සමුදයානං සද්‌දත්‌ථතොපි භෙදො වෙදිතබ්‌බො. පච්‌චයසමුදයං පජානන්‌තොපි භික්‌ඛු ඛණිකසමුදයං පජානාති, ඛණිකසමුදයං පජානන්‌තොපි පච්‌චයසමුදයං පජානාති. පච්‌චයතො හි සඞ්‌ඛාරානං උදයං පස්‌සතො ඛණතො ච නෙසං උදයදස්‌සනං සුඛං හොති, ඛණතො ච නෙසං උදයං පස්‌සතො පගෙව පච්‌චයානං සුග්‌ගහිතත්‌තා පච්‌චයතො දස්‌සනං සුඛෙන ඉජ්‌ඣති. ඉධ පන ඛණිකසමුදයං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘සමුදයන්‌ති උප්‌පත්‌ති’’න්‌ති.
Samudayanti dve samudayā khaṇikasamudayo paccayasamudayo ca. Uppādakkhaṇo khaṇikasamudayo, paccayova paccayasamudayo. Samudayate samudayanaṃ samudayo, samudeti etasmāti samudayoti evaṃ ubhinnaṃ samudayānaṃ saddatthatopi bhedo veditabbo. Paccayasamudayaṃ pajānantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ pajānāti, khaṇikasamudayaṃ pajānantopi paccayasamudayaṃ pajānāti. Paccayato hi saṅkhārānaṃ udayaṃ passato khaṇato ca nesaṃ udayadassanaṃ sukhaṃ hoti, khaṇato ca nesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati. Idha pana khaṇikasamudayaṃ dassento āha ‘‘samudayanti uppatti’’nti.
අත්‌ථඞ්‌ගමොපි දුවිධො අච්‌චන්‌තත්‌ථඞ්‌ගමො, භෙදත්‌ථඞ්‌ගමොති. අච්‌චන්‌තත්‌ථඞ්‌ගමො අප්‌පවත්‌තිනිරොධො, නිබ්‌බානන්‌ති කෙචි. භෙදත්‌ථඞ්‌ගමො ඛණිකනිරොධො. තදුභයං පුබ්‌බභාගෙ උග්‌ගහපරිපුච්‌ඡාදිවසෙන පස්‌සතො අඤ්‌ඤතරදස්‌සනෙන ඉතරදස්‌සනම්‌පි සිද්‌ධමෙව හොති. පුබ්‌බභාගෙයෙව ආරම්‌මණවසෙන ඛයතො වයතො සම්‌මසනාදිකාලෙ භෙදත්‌ථඞ්‌ගමං පස්‌සන්‌තො බ්‍යතිරෙකවසෙන අනුස්‌සවාදිතො අච්‌චන්‌තත්‌ථඞ්‌ගමං පස්‌සති, මග්‌ගක්‌ඛණෙ පන ආරම්‌මණතො අච්‌චන්‌තත්‌ථඞ්‌ගමං පස්‌සන්‌තො අසම්‌මොහතො ඉතරම්‌පි පස්‌සති. ඉධ පන භෙදත්‌ථඞ්‌ගමං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අත්‌ථඞ්‌ගමන්‌ති භෙද’’න්‌ති. කාමානං උප්‌පත්‌තිභෙදග්‌ගහණෙනෙව චෙත්‌ථ යථා කාමානං පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නතා විභාවිතා, එවං කාමවත්‌ථුනොපීති උභයෙසම්‌පි අනිච්‌චතා දුක්‌ඛතා අනත්‌තතා ච විභාවිතාති දට්‌ඨබ්‌බං. මධුරභාවන්‌ති ඉමිනා කාමසන්‌නිස්‌සිතං සුඛං සොමනස්‌සං දස්‌සෙති. ‘‘යං ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඉමෙ පඤ්‌ච කාමගුණෙ පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛං සොමනස්‌සං, අයං කාමානං අස්‌සාදො’’ති (ම. නි. 1.166) හි වුත්‌තං. අමධුරභාවන්‌ති ඉමිනා පන කාමහෙතුකං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං දස්‌සෙති.
Atthaṅgamopi duvidho accantatthaṅgamo, bhedatthaṅgamoti. Accantatthaṅgamo appavattinirodho, nibbānanti keci. Bhedatthaṅgamo khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passato aññataradassanena itaradassanampi siddhameva hoti. Pubbabhāgeyeva ārammaṇavasena khayato vayato sammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto byatirekavasena anussavādito accantatthaṅgamaṃ passati, maggakkhaṇe pana ārammaṇato accantatthaṅgamaṃ passanto asammohato itarampi passati. Idha pana bhedatthaṅgamaṃ dassento āha ‘‘atthaṅgamanti bheda’’nti. Kāmānaṃ uppattibhedaggahaṇeneva cettha yathā kāmānaṃ paṭiccasamuppannatā vibhāvitā, evaṃ kāmavatthunopīti ubhayesampi aniccatā dukkhatā anattatā ca vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Madhurabhāvanti iminā kāmasannissitaṃ sukhaṃ somanassaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) hi vuttaṃ. Amadhurabhāvanti iminā pana kāmahetukaṃ dukkhaṃ domanassaṃ dasseti.
ඵස්‌සායතනානන්‌ති ඡද්‌වාරිකස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස කාරණභූතානං චක්‌ඛාදිආයතනානං. තෙනාහ ‘‘චක්‌ඛාදීනං චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සාදිකාරණාන’’න්‌ති. පුනබ්‌භවකරණං පුනොභවො උත්‌තරපදලොපෙන, මනො-සද්‌දස්‌ස විය ච පුරිමපදස්‌ස ඔකාරන්‌තතා දට්‌ඨබ්‌බා. පුනොභවො සීලමෙතෙසන්‌ති පොනොභවිකා. අථ වා සීලත්‌ථෙන ඉකසද්‌දෙන ගමිතත්‌ථත්‌තා කිරියාවාචකසද්‌දස්‌ස අදස්‌සනං දට්‌ඨබ්‌බං යථා අපූපභක්‌ඛනසීලො ආපූපිකො. අථ වා පුනබ්‌භවං දෙන්‌ති, පුනබ්‌භවාය සංවත්‌තන්‌ති, පුනප්‌පුනබ්‌භවෙ නිබ්‌බත්‌තෙන්‌තීති පොනොභවිකා. ‘‘තද්‌ධිතා’’ති හි බහුවචනනිද්‌දෙසා විචිත්‌තත්‌තා වා තද්‌ධිතානං අභිධානලක්‌ඛණත්‌තා වා ‘‘පුනබ්‌භවං දෙන්‌තී’’තිආදීසුපි අත්‌ථෙසු පොනොභවිකසද්‌දසිද්‌ධි දට්‌ඨබ්‌බා.
Phassāyatanānanti chadvārikassa phassassa kāraṇabhūtānaṃ cakkhādiāyatanānaṃ. Tenāha ‘‘cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇāna’’nti. Punabbhavakaraṇaṃ punobhavo uttarapadalopena, mano-saddassa viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā. Punobhavo sīlametesanti ponobhavikā. Atha vā sīlatthena ikasaddena gamitatthattā kiriyāvācakasaddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā apūpabhakkhanasīlo āpūpiko. Atha vā punabbhavaṃ denti, punabbhavāya saṃvattanti, punappunabbhave nibbattentīti ponobhavikā. ‘‘Taddhitā’’ti hi bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ dentī’’tiādīsupi atthesu ponobhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.
විසංයොජෙන්‌ති පටිපන්‌නං පුග්‌ගලං කාමයොගාදිතො වියොජෙන්‌තීති විසංයොගා, අසුභජ්‌ඣානාදීනි විසංයොජනකාරණානි. තෙනාහ ‘‘විසංයොගාති විසංයොජනකාරණානී’’තිආදි.
Visaṃyojenti paṭipannaṃ puggalaṃ kāmayogādito viyojentīti visaṃyogā, asubhajjhānādīni visaṃyojanakāraṇāni. Tenāha ‘‘visaṃyogāti visaṃyojanakāraṇānī’’tiādi.
යොගසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Yogasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
භණ්‌ඩගාමවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Bhaṇḍagāmavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. යොගසුත්‌තං • 10. Yogasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. යොගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Yogasuttavaṇṇanā
