| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੧੦. ਯੋਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Yogasuttavaṇṇanā
੧੦. ਦਸਮੇ ਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਾਕੇਨ ਭવਾਦਿਂ, ਭવਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਤ੍ਤਂ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ ਘਟੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਗਾ। ਕਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮੋ ਚ ਸੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਯੋਗੋ ਚਾਤਿ ਕਾਮਯੋਗੋ। ਭવਯੋਗੋ ਨਾਮ ਭવਰਾਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਭવੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવੇਸੁ ਰਾਗੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਕਮ੍ਮਭવੇਸੁ, ਤਤਿਯੋ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਯਥਾ ਰਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਰਾਗੋ, ਏવਂ ਯੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਯੋਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਹੇਸਾਤਿ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ વਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਨਂ।
10. Dasame yojentīti kammaṃ vipākena bhavādiṃ, bhavantarādīhi dukkhena sattaṃ yojenti ghaṭentīti yogā. Kāmanaṭṭhena kāmo ca so yathāvuttenatthena yogo cāti kāmayogo. Bhavayogo nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesū’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhavesu, tatiyo bhavadiṭṭhisahagato yathā rajjanaṭṭhena rāgo, evaṃ yujjanaṭṭhena yogoti vutto. Catūsu saccesu aññāṇanti idaṃ suttantanayaṃ nissāya vuttaṃ. Suttantasaṃvaṇṇanā hesāti, tadantogadhattā vā pubbantādīnaṃ.
ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਸਮੁਦਯਾ ਖਣਿਕਸਮੁਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯੋ ਚ। ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਖਣਿਕਸਮੁਦਯੋ, ਪਚ੍ਚਯੋવ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯੋ। ਸਮੁਦਯਤੇ ਸਮੁਦਯਨਂ ਸਮੁਦਯੋ, ਸਮੁਦੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮੁਦਯਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋਪਿ ਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਣਿਕਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਖਣਿਕਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਖਣਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਉਦਯਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ, ਖਣਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਉਦਯਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਪਗੇવ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸੁਖੇਨ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਖਣਿਕਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Samudayanti dve samudayā khaṇikasamudayo paccayasamudayo ca. Uppādakkhaṇo khaṇikasamudayo, paccayova paccayasamudayo. Samudayate samudayanaṃ samudayo, samudeti etasmāti samudayoti evaṃ ubhinnaṃ samudayānaṃ saddatthatopi bhedo veditabbo. Paccayasamudayaṃ pajānantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ pajānāti, khaṇikasamudayaṃ pajānantopi paccayasamudayaṃ pajānāti. Paccayato hi saṅkhārānaṃ udayaṃ passato khaṇato ca nesaṃ udayadassanaṃ sukhaṃ hoti, khaṇato ca nesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati. Idha pana khaṇikasamudayaṃ dassento āha ‘‘samudayanti uppatti’’nti.
ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋਪਿ ਦੁવਿਧੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ, ਭੇਦਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋਤਿ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ। ਭੇਦਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ ਖਣਿਕਨਿਰੋਧੋ। ਤਦੁਭਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਿવਸੇਨ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਤਰਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਯੇવ ਆਰਮ੍ਮਣવਸੇਨ ਖਯਤੋ વਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਕਾਲੇ ਭੇਦਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕવਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸવਾਦਿਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਭੇਦਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਾਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੇਦਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕਾਮਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ વਿਭਾવਿਤਾ, ਏવਂ ਕਾਮવਤ੍ਥੁਨੋਪੀਤਿ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਦੁਕ੍ਖਤਾ ਅਨਤ੍ਤਤਾ ਚ વਿਭਾવਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਮਧੁਰਭਾવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਕਾਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬੬) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਮਧੁਰਭਾવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਕਾਮਹੇਤੁਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Atthaṅgamopi duvidho accantatthaṅgamo, bhedatthaṅgamoti. Accantatthaṅgamo appavattinirodho, nibbānanti keci. Bhedatthaṅgamo khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passato aññataradassanena itaradassanampi siddhameva hoti. Pubbabhāgeyeva ārammaṇavasena khayato vayato sammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto byatirekavasena anussavādito accantatthaṅgamaṃ passati, maggakkhaṇe pana ārammaṇato accantatthaṅgamaṃ passanto asammohato itarampi passati. Idha pana bhedatthaṅgamaṃ dassento āha ‘‘atthaṅgamanti bheda’’nti. Kāmānaṃ uppattibhedaggahaṇeneva cettha yathā kāmānaṃ paṭiccasamuppannatā vibhāvitā, evaṃ kāmavatthunopīti ubhayesampi aniccatā dukkhatā anattatā ca vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Madhurabhāvanti iminā kāmasannissitaṃ sukhaṃ somanassaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) hi vuttaṃ. Amadhurabhāvanti iminā pana kāmahetukaṃ dukkhaṃ domanassaṃ dasseti.
ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਛਦ੍વਾਰਿਕਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਆਯਤਨਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਕਾਰਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਪੁਨਬ੍ਭવਕਰਣਂ ਪੁਨੋਭવੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ, ਮਨੋ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਿਯ ਚ ਪੁਰਿਮਪਦਸ੍ਸ ਓਕਾਰਨ੍ਤਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਪੁਨੋਭવੋ ਸੀਲਮੇਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ। ਅਥ વਾ ਸੀਲਤ੍ਥੇਨ ਇਕਸਦ੍ਦੇਨ ਗਮਿਤਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਾવਾਚਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਅਪੂਪਭਕ੍ਖਨਸੀਲੋ ਆਪੂਪਿਕੋ। ਅਥ વਾ ਪੁਨਬ੍ਭવਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਬ੍ਭવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਬ੍ਭવੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ। ‘‘ਤਦ੍ਧਿਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਬਹੁવਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਾ વਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਾ ਤਦ੍ਧਿਤਾਨਂ ਅਭਿਧਾਨਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ વਾ ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭવਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪੋਨੋਭવਿਕਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।
Phassāyatanānanti chadvārikassa phassassa kāraṇabhūtānaṃ cakkhādiāyatanānaṃ. Tenāha ‘‘cakkhādīnaṃ cakkhusamphassādikāraṇāna’’nti. Punabbhavakaraṇaṃ punobhavo uttarapadalopena, mano-saddassa viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā. Punobhavo sīlametesanti ponobhavikā. Atha vā sīlatthena ikasaddena gamitatthattā kiriyāvācakasaddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā apūpabhakkhanasīlo āpūpiko. Atha vā punabbhavaṃ denti, punabbhavāya saṃvattanti, punappunabbhave nibbattentīti ponobhavikā. ‘‘Taddhitā’’ti hi bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ dentī’’tiādīsupi atthesu ponobhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.
વਿਸਂਯੋਜੇਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਾਮਯੋਗਾਦਿਤੋ વਿਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ વਿਸਂਯੋਗਾ, ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ વਿਸਂਯੋਜਨਕਾਰਣਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਸਂਯੋਗਾਤਿ વਿਸਂਯੋਜਨਕਾਰਣਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ।
Visaṃyojenti paṭipannaṃ puggalaṃ kāmayogādito viyojentīti visaṃyogā, asubhajjhānādīni visaṃyojanakāraṇāni. Tenāha ‘‘visaṃyogāti visaṃyojanakāraṇānī’’tiādi.
ਯੋਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Yogasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਭਣ੍ਡਗਾਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhaṇḍagāmavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧੦. ਯੋਗਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Yogasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਯੋਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Yogasuttavaṇṇanā
