| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เนตฺติวิภาวินี • Nettivibhāvinī |
๓. ยุตฺติหารสมฺปาตวิภาวนา
3. Yuttihārasampātavibhāvanā
๖๕. เยน เยน วิจยหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถา อาจริเยน วิจยิตพฺพา, อเมฺหหิ จ ญาตา, โส วิจยหารสมฺปาโต ปริปุโณฺณ, ‘‘กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติ ปุจฺฉิตพฺพตฺตา ‘‘ตตฺถ กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อฎฺฐกถายํ ปน – ‘‘เอวํ นานานเยหิ วิจยหารสมฺปาตํ วิตฺถาเรตฺวา อิทานิ ยุตฺติหารสมฺปาตาทีนิ ทเสฺสตุํ ‘ตตฺถ กตโม ยุตฺติหารสมฺปาโต’ติอาทิ อารทฺธ’’นฺติ (เนตฺติ. อฎฺฐ. ๖๕) วุตฺตํฯ ตตฺถาติ เตสุ เทสนาหารสมฺปาตาทีสุ โสฬสสุ หารสมฺปาเตสุ กตโม สํวณฺณนาวิเสโส ยุตฺติหารสมฺปาโต นามาติ ปุจฺฉติ, ปุจฺฉิตฺวา ยสฺมิํ สุตฺตปฺปเทเส วุตฺตานํ อตฺถานํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตโพฺพ, ตํ สุตฺตปฺปเทสํ นีหริตุํ –
65. Yena yena vicayahārasampātena suttappadesatthā ācariyena vicayitabbā, amhehi ca ñātā, so vicayahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo yuttihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo yuttihārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ nānānayehi vicayahārasampātaṃ vitthāretvā idāni yuttihārasampātādīni dassetuṃ ‘tattha katamo yuttihārasampāto’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 65) vuttaṃ. Tatthāti tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso yuttihārasampāto nāmāti pucchati, pucchitvā yasmiṃ suttappadese vuttānaṃ atthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo, taṃ suttappadesaṃ nīharituṃ –
‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร;
‘‘Tasmā rakkhitacittassa, sammāsaṅkappagocaro;
สมฺมาทิฎฺฐิปุเรกฺขาโร, ญตฺวาน อุทยพฺพยํ;
Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbayaṃ;
ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขุ, สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติฯ (อุทา. ๓๒; เนตฺติ. ๓๑, ๗๘) –
Thinamiddhābhibhū bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe’’ti. (udā. 32; netti. 31, 78) –
วุตฺตํฯ ตสฺสํ คาถายํ ตสฺมา อรกฺขิตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา สติสํวรอินฺทฺริยสํวราทิวเสน ภิกฺขุ รกฺขิตจิโตฺต อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา กามวิตกฺกาทิมิจฺฉาสงฺกปฺปโคจรสฺส มารวสานุคตตฺตา เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทิวเสน ภิกฺขุ สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา มิจฺฉาทิฎฺฐิหตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา โยนิโสมนสิกาเรน ภิกฺขุ อุทยพฺพยํ ญตฺวาน สมฺมาทิฎฺฐิปุเรกฺขาโร อสฺส ภเวยฺย, ตสฺมา ถินมิเทฺธน หตจิตฺตสฺส มารวสานุคตตฺตา วีริยวเสน ภิกฺขุ ถินมิทฺธาภิภู อสฺส ภเวยฺย, ตาทิโส ภิกฺขุ สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห ชหิสฺสตีติ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
Vuttaṃ. Tassaṃ gāthāyaṃ tasmā arakkhitacittassa māravasānugatattā satisaṃvaraindriyasaṃvarādivasena bhikkhu rakkhitacitto assa bhaveyya, tasmā kāmavitakkādimicchāsaṅkappagocarassa māravasānugatattā nekkhammasaṅkappādivasena bhikkhu sammāsaṅkappagocaro assa bhaveyya, tasmā micchādiṭṭhihatacittassa māravasānugatattā yonisomanasikārena bhikkhu udayabbayaṃ ñatvāna sammādiṭṭhipurekkhāro assa bhaveyya, tasmā thinamiddhena hatacittassa māravasānugatattā vīriyavasena bhikkhu thinamiddhābhibhū assa bhaveyya, tādiso bhikkhu sabbā duggatiyo jahe jahissatīti attho veditabbo.
‘‘ตสฺสํ คาถายํ กถํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตโพฺพ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ รกฺขิตจิตฺตสฺส สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร ภวิสฺสตีติ อโตฺถ ยุชฺชติ เอว, โน น ยุชฺชติฯ มิจฺฉาสงฺกปฺปานมฺปิ ชหิตตฺตา สมฺมาทิฎฺฐิปุเรกฺขาโร หุตฺวา วิหรโนฺต อุทยพฺพยํ ปฎิวิชฺฌิสฺสตีติ อโตฺถ ยุชฺชติ สมฺมาทิฎฺฐิปุเรกฺขารสฺส อุทยพฺพยานุปสฺสนาสมฺภวโตฯ อุทยพฺพยํ ปฎิวิชฺฌโนฺต สพฺพา ทุคฺคติโย ชหิสฺสตีติ อโตฺถ ยุชฺชติ อุทยพฺพยานุปสฺสนานุกฺกเมน อริยมคฺคสมฺภวโตฯ สพฺพา ทุคฺคติโย ชหโนฺต สพฺพานิ ทุคฺคติวินิปาตภยานิ สมติกฺกมิสฺสตีติ อโตฺถ ยุชฺชติ สเพฺพสํ ทุคฺคติวินิปาตภยานํ อนุปฺปชฺชนโตฯ
‘‘Tassaṃ gāthāyaṃ kathaṃ yuttibhāvo vicāretabbo’’ti vattabbattā ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādi vuttaṃ. Rakkhitacittassa sammāsaṅkappagocaro bhavissatīti attho yujjati eva, no na yujjati. Micchāsaṅkappānampi jahitattā sammādiṭṭhipurekkhāro hutvā viharanto udayabbayaṃ paṭivijjhissatīti attho yujjati sammādiṭṭhipurekkhārassa udayabbayānupassanāsambhavato. Udayabbayaṃ paṭivijjhanto sabbā duggatiyo jahissatīti attho yujjati udayabbayānupassanānukkamena ariyamaggasambhavato. Sabbā duggatiyo jahanto sabbāni duggativinipātabhayāni samatikkamissatīti attho yujjati sabbesaṃ duggativinipātabhayānaṃ anuppajjanato.
‘‘เอตฺตโกว ยุตฺติหารสมฺปาโต ปริปุโณฺณ’’ติ วตฺตพฺพตฺตา ‘‘นิยุโตฺต ยุตฺติหารสมฺปาโต’’ติ วุตฺตํฯ เยน เยน สํวณฺณนาวิเสสภูเตน ยุตฺติหารสมฺปาเตน สุตฺตปฺปเทสตฺถานํ ยุตฺติภาโว วิจาเรตโพฺพ , โส โส สํวณฺณนาวิเสสภูโต ยุตฺติหารสมฺปาโต นิยุโตฺต ยถารหํ นิทฺธาเรตฺวา ยุชฺชิตโพฺพติ อโตฺถ คเหตโพฺพติฯ
‘‘Ettakova yuttihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto yuttihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena yuttihārasampātena suttappadesatthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo , so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto yuttihārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
อิติ ยุตฺติหารสมฺปาเต สตฺติพลานุรูปา รจิตา
Iti yuttihārasampāte sattibalānurūpā racitā
วิภาวนา นิฎฺฐิตาฯ
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ปณฺฑิเตหิ ปน…เป.… คเหตโพฺพติฯ
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เนตฺติปฺปกรณปาฬิ • Nettippakaraṇapāḷi / ๓. ยุตฺติหารสมฺปาโต • 3. Yuttihārasampāto
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / เนตฺติปฺปกรณ-อฎฺฐกถา • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ๓. ยุตฺติหารสมฺปาตวณฺณนา • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ขุทฺทกนิกาย (ฎีกา) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / เนตฺติปฺปกรณ-ฎีกา • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ๓. ยุตฺติหารสมฺปาตวณฺณนา • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā
