| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / නෙත්‌තිවිභාවිනී • Nettivibhāvinī |
3. යුත්‌තිහාරසම්‌පාතවිභාවනා
3. Yuttihārasampātavibhāvanā
65. යෙන යෙන විචයහාරසම්‌පාතෙන සුත්‌තප්‌පදෙසත්‌ථා ආචරියෙන විචයිතබ්‌බා, අම්‌හෙහි ච ඤාතා, සො විචයහාරසම්‌පාතො පරිපුණ්‌ණො, ‘‘කතමො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො’’ති පුච්‌ඡිතබ්‌බත්‌තා ‘‘තත්‌ථ කතමො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො’’තිආදි වුත්‌තං. අට්‌ඨකථායං පන – ‘‘එවං නානානයෙහි විචයහාරසම්‌පාතං විත්‌ථාරෙත්‌වා ඉදානි යුත්‌තිහාරසම්‌පාතාදීනි දස්‌සෙතුං ‘තත්‌ථ කතමො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො’තිආදි ආරද්‌ධ’’න්‌ති (නෙත්‌ති. අට්‌ඨ. 65) වුත්‌තං. තත්‌ථාති තෙසු දෙසනාහාරසම්‌පාතාදීසු සොළසසු හාරසම්‌පාතෙසු කතමො සංවණ්‌ණනාවිසෙසො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො නාමාති පුච්‌ඡති, පුච්‌ඡිත්‌වා යස්‌මිං සුත්‌තප්‌පදෙසෙ වුත්‌තානං අත්‌ථානං යුත්‌තිභාවො විචාරෙතබ්‌බො, තං සුත්‌තප්‌පදෙසං නීහරිතුං –
65. Yena yena vicayahārasampātena suttappadesatthā ācariyena vicayitabbā, amhehi ca ñātā, so vicayahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo yuttihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo yuttihārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ nānānayehi vicayahārasampātaṃ vitthāretvā idāni yuttihārasampātādīni dassetuṃ ‘tattha katamo yuttihārasampāto’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 65) vuttaṃ. Tatthāti tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso yuttihārasampāto nāmāti pucchati, pucchitvā yasmiṃ suttappadese vuttānaṃ atthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo, taṃ suttappadesaṃ nīharituṃ –
‘‘තස්‌මා රක්‌ඛිතචිත්‌තස්‌ස, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පගොචරො;
‘‘Tasmā rakkhitacittassa, sammāsaṅkappagocaro;
සම්‌මාදිට්‌ඨිපුරෙක්‌ඛාරො, ඤත්‌වාන උදයබ්‌බයං;
Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbayaṃ;
ථිනමිද්‌ධාභිභූ භික්‌ඛු, සබ්‌බා දුග්‌ගතියො ජහෙ’’ති. (උදා. 32; නෙත්‌ති. 31, 78) –
Thinamiddhābhibhū bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe’’ti. (udā. 32; netti. 31, 78) –
වුත්‌තං. තස්‌සං ගාථායං තස්‌මා අරක්‌ඛිතචිත්‌තස්‌ස මාරවසානුගතත්‌තා සතිසංවරඉන්‌ද්‍රියසංවරාදිවසෙන භික්‌ඛු රක්‌ඛිතචිත්‌තො අස්‌ස භවෙය්‍ය, තස්‌මා කාමවිතක්‌කාදිමිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පගොචරස්‌ස මාරවසානුගතත්‌තා නෙක්‌ඛම්‌මසඞ්‌කප්‌පාදිවසෙන භික්‌ඛු සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පගොචරො අස්‌ස භවෙය්‍ය, තස්‌මා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිහතචිත්‌තස්‌ස මාරවසානුගතත්‌තා යොනිසොමනසිකාරෙන භික්‌ඛු උදයබ්‌බයං ඤත්‌වාන සම්‌මාදිට්‌ඨිපුරෙක්‌ඛාරො අස්‌ස භවෙය්‍ය, තස්‌මා ථිනමිද්‌ධෙන හතචිත්‌තස්‌ස මාරවසානුගතත්‌තා වීරියවසෙන භික්‌ඛු ථිනමිද්‌ධාභිභූ අස්‌ස භවෙය්‍ය, තාදිසො භික්‌ඛු සබ්‌බා දුග්‌ගතියො ජහෙ ජහිස්‌සතීති අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
Vuttaṃ. Tassaṃ gāthāyaṃ tasmā arakkhitacittassa māravasānugatattā satisaṃvaraindriyasaṃvarādivasena bhikkhu rakkhitacitto assa bhaveyya, tasmā kāmavitakkādimicchāsaṅkappagocarassa māravasānugatattā nekkhammasaṅkappādivasena bhikkhu sammāsaṅkappagocaro assa bhaveyya, tasmā micchādiṭṭhihatacittassa māravasānugatattā yonisomanasikārena bhikkhu udayabbayaṃ ñatvāna sammādiṭṭhipurekkhāro assa bhaveyya, tasmā thinamiddhena hatacittassa māravasānugatattā vīriyavasena bhikkhu thinamiddhābhibhū assa bhaveyya, tādiso bhikkhu sabbā duggatiyo jahe jahissatīti attho veditabbo.
‘‘තස්‌සං ගාථායං කථං යුත්‌තිභාවො විචාරෙතබ්‌බො’’ති වත්‌තබ්‌බත්‌තා ‘‘තස්‌මා රක්‌ඛිතචිත්‌තස්‌සා’’තිආදි වුත්‌තං. රක්‌ඛිතචිත්‌තස්‌ස සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පගොචරො භවිස්‌සතීති අත්‌ථො යුජ්‌ජති එව, නො න යුජ්‌ජති. මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පානම්‌පි ජහිතත්‌තා සම්‌මාදිට්‌ඨිපුරෙක්‌ඛාරො හුත්‌වා විහරන්‌තො උදයබ්‌බයං පටිවිජ්‌ඣිස්‌සතීති අත්‌ථො යුජ්‌ජති සම්‌මාදිට්‌ඨිපුරෙක්‌ඛාරස්‌ස උදයබ්‌බයානුපස්‌සනාසම්‌භවතො. උදයබ්‌බයං පටිවිජ්‌ඣන්‌තො සබ්‌බා දුග්‌ගතියො ජහිස්‌සතීති අත්‌ථො යුජ්‌ජති උදයබ්‌බයානුපස්‌සනානුක්‌කමෙන අරියමග්‌ගසම්‌භවතො. සබ්‌බා දුග්‌ගතියො ජහන්‌තො සබ්‌බානි දුග්‌ගතිවිනිපාතභයානි සමතික්‌කමිස්‌සතීති අත්‌ථො යුජ්‌ජති සබ්‌බෙසං දුග්‌ගතිවිනිපාතභයානං අනුප්‌පජ්‌ජනතො.
‘‘Tassaṃ gāthāyaṃ kathaṃ yuttibhāvo vicāretabbo’’ti vattabbattā ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādi vuttaṃ. Rakkhitacittassa sammāsaṅkappagocaro bhavissatīti attho yujjati eva, no na yujjati. Micchāsaṅkappānampi jahitattā sammādiṭṭhipurekkhāro hutvā viharanto udayabbayaṃ paṭivijjhissatīti attho yujjati sammādiṭṭhipurekkhārassa udayabbayānupassanāsambhavato. Udayabbayaṃ paṭivijjhanto sabbā duggatiyo jahissatīti attho yujjati udayabbayānupassanānukkamena ariyamaggasambhavato. Sabbā duggatiyo jahanto sabbāni duggativinipātabhayāni samatikkamissatīti attho yujjati sabbesaṃ duggativinipātabhayānaṃ anuppajjanato.
‘‘එත්‌තකොව යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො පරිපුණ්‌ණො’’ති වත්‌තබ්‌බත්‌තා ‘‘නියුත්‌තො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො’’ති වුත්‌තං. යෙන යෙන සංවණ්‌ණනාවිසෙසභූතෙන යුත්‌තිහාරසම්‌පාතෙන සුත්‌තප්‌පදෙසත්‌ථානං යුත්‌තිභාවො විචාරෙතබ්‌බො , සො සො සංවණ්‌ණනාවිසෙසභූතො යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො නියුත්‌තො යථාරහං නිද්‌ධාරෙත්‌වා යුජ්‌ජිතබ්‌බොති අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බොති.
‘‘Ettakova yuttihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto yuttihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena yuttihārasampātena suttappadesatthānaṃ yuttibhāvo vicāretabbo , so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto yuttihārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
ඉති යුත්‌තිහාරසම්‌පාතෙ සත්‌තිබලානුරූපා රචිතා
Iti yuttihārasampāte sattibalānurūpā racitā
විභාවනා නිට්‌ඨිතා.
Vibhāvanā niṭṭhitā.
පණ්‌ඩිතෙහි පන…පෙ.… ගහෙතබ්‌බොති.
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / නෙත්‌තිප්‌පකරණපාළි • Nettippakaraṇapāḷi / 3. යුත්‌තිහාරසම්‌පාතො • 3. Yuttihārasampāto
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-අට්‌ඨකථා • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / 3. යුත්‌තිහාරසම්‌පාතවණ්‌ණනා • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-ටීකා • Nettippakaraṇa-ṭīkā / 3. යුත්‌තිහාරසම්‌පාතවණ්‌ණනා • 3. Yuttihārasampātavaṇṇanā
