Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ૮. અભયત્થેરગાથાવણ્ણના

    8. Abhayattheragāthāvaṇṇanā

    રૂપં દિસ્વા સતિ મુટ્ઠાતિ આયસ્મતો અભયત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? સોપિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયં પુઞ્ઞં ઉપચિનન્તો સુમેધસ્સ ભગવતો કાલે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તો એકદિવસં સુમેધં ભગવન્તં દિસ્વા પસન્નચિત્તો સળલપુપ્ફેહિ પૂજમકાસિ. સો તેન પુઞ્ઞકમ્મેન દેવેસુ નિબ્બત્તિત્વા અપરાપરં પુઞ્ઞાનિ કત્વા સુગતીસુયેવ સંસરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે સાવત્થિયં બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા અભયોતિ લદ્ધનામો વિઞ્ઞુતં પત્તો હેતુસમ્પત્તિયા ચોદિયમાનો એકદિવસં વિહારં ગતો સત્થુ ધમ્મદેસનં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિત્વા કતપુબ્બકિચ્ચો વિપસ્સનાય કમ્મં કરોન્તો વિહરતિ. અથસ્સ એકદિવસં ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ અલઙ્કતપટિયત્તં માતુગામં દિસ્વા અયોનિસોમનસિકારવસેન તસ્સ રૂપં આરબ્ભ છન્દરાગો ઉપ્પજ્જિ, સો વિહારં પવિસિત્વા ‘‘સતિં વિસ્સજ્જિત્વા ઓલોકેન્તસ્સ રૂપારમ્મણે મય્હં કિલેસો ઉપ્પન્નો, અયુત્તં મયા કત’’ન્તિ અત્તનો ચિત્તં નિગ્ગણ્હન્તો તાવદેવ વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેર ૧.૧૫.૪૩-૪૭) –

    Rūpaṃ disvā sati muṭṭhāti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto saḷalapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā abhayoti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno ekadivasaṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athassa ekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa alaṅkatapaṭiyattaṃ mātugāmaṃ disvā ayonisomanasikāravasena tassa rūpaṃ ārabbha chandarāgo uppajji, so vihāraṃ pavisitvā ‘‘satiṃ vissajjitvā olokentassa rūpārammaṇe mayhaṃ kileso uppanno, ayuttaṃ mayā kata’’nti attano cittaṃ niggaṇhanto tāvadeva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.43-47) –

    ‘‘સુમેધો નામ નામેન, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;

    ‘‘Sumedho nāma nāmena, sayambhū aparājito;

    વિવેકમનુબ્રૂહન્તો, અજ્ઝોગહિ મહાવનં.

    Vivekamanubrūhanto, ajjhogahi mahāvanaṃ.

    ‘‘સળલં પુપ્ફિતં દિસ્વા, ગન્થિત્વાન વટંસકં;

    ‘‘Saḷalaṃ pupphitaṃ disvā, ganthitvāna vaṭaṃsakaṃ;

    બુદ્ધસ્સ અભિરોપેસિં, સમ્મુખા લોકનાયકં.

    Buddhassa abhiropesiṃ, sammukhā lokanāyakaṃ.

    ‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ઊનવીસે કપ્પસતે, સોળસાસું સુનિમ્મિતા;

    ‘‘Ūnavīse kappasate, soḷasāsuṃ sunimmitā;

    સત્તરતનસમ્પન્ના, ચક્કવત્તી મહબ્બલા.

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    અરહત્તં પન પત્વા અત્તનો કિલેસુપ્પત્તિનિદસ્સનેન ‘‘કિલેસે અનુવત્તેન્તસ્સ વટ્ટદુક્ખતો નત્થેવ સીસુક્ખિપનં. અહં પન તે નાનુવત્તિ’’ન્તિ દસ્સેન્તો –

    Arahattaṃ pana patvā attano kilesuppattinidassanena ‘‘kilese anuvattentassa vaṭṭadukkhato nattheva sīsukkhipanaṃ. Ahaṃ pana te nānuvatti’’nti dassento –

    ૯૮.

    98.

    ‘‘રૂપં દિસ્વા સતિ મુટ્ઠા, પિયં નિમિત્તં મનસિકરોતો;

    ‘‘Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasikaroto;

    સારત્તચિત્તો વેદેતિ, તઞ્ચ અજ્ઝોસ તિટ્ઠતિ;

    Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati;

    તસ્સ વડ્ઢન્તિ આસવા, ભવમૂલોપગામિનો’’તિ. – ગાથં અભાસિ;

    Tassa vaḍḍhanti āsavā, bhavamūlopagāmino’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    તત્થ રૂપન્તિ રજ્જનીયં રૂપાયતનં, તં પનેત્થ ઇત્થિરૂપં અધિપ્પેતં. દિસ્વાતિ ચક્ખુના દિસ્વા, ચક્ખુદ્વારાનુસારેન નિમિત્તાનુબ્યઞ્જનસલ્લક્ખણવસેન તં ગહેત્વા, તસ્સ તથાગહણહેતૂતિ અત્થો. સતિ મુટ્ઠાતિ અસુભસભાવે કાયે ‘‘અસુભ’’ન્ત્વેવ પવત્તનસતિ નટ્ઠા. યથા પન રૂપં દિસ્વા સતિ નટ્ઠા, તં દસ્સેન્તો આહ ‘‘પિયં નિમિત્તં મનસિકરોતો’’તિ. યથાઉપટ્ઠિતં આરમ્મણં ‘‘સુભં સુખ’’ન્તિઆદિના પિયનિમિત્તં કત્વા અયોનિસોમનસિકારેન મનસિકરોતો સતિ મુટ્ઠાતિ યોજના. તથા ભૂતોવ સારત્તચિત્તો વેદેતીતિ સુટ્ઠુ રત્તચિત્તો હુત્વા તં રૂપારમ્મણં અનુભવતિ અભિનન્દતિ, અભિનન્દન્તો પન તઞ્ચ અજ્ઝોસ તિટ્ઠતિ અજ્ઝોસાય તં આરમ્મણં ગિલિત્વા પરિનિટ્ઠપેત્વા વત્તતિ ચેવ, એવંભૂતસ્સ ચ તસ્સ વડ્ઢન્તિ આસવા ભવમૂલોપગામિનોતિ ભવસ્સ સંસારસ્સ મૂલભાવં કારણભાવં ઉપગમનસભાવા કામાસવાદયો ચત્તારોપિ આસવા તસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઉપરૂપરિ વડ્ઢન્તિયેવ, ન હાયન્તિ. મય્હં પન પટિસઙ્ખાને ઠત્વા વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા સચ્ચાનિ પટિવિજ્ઝન્તસ્સ મગ્ગપટિપાટિયા તે ચત્તારોપિ આસવા અનવસેસતો પહીના પરિક્ખીણાતિ અધિપ્પાયો.

    Tattha rūpanti rajjanīyaṃ rūpāyatanaṃ, taṃ panettha itthirūpaṃ adhippetaṃ. Disvāti cakkhunā disvā, cakkhudvārānusārena nimittānubyañjanasallakkhaṇavasena taṃ gahetvā, tassa tathāgahaṇahetūti attho. Sati muṭṭhāti asubhasabhāve kāye ‘‘asubha’’ntveva pavattanasati naṭṭhā. Yathā pana rūpaṃ disvā sati naṭṭhā, taṃ dassento āha ‘‘piyaṃ nimittaṃ manasikaroto’’ti. Yathāupaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ‘‘subhaṃ sukha’’ntiādinā piyanimittaṃ katvā ayonisomanasikārena manasikaroto sati muṭṭhāti yojanā. Tathā bhūtova sārattacitto vedetīti suṭṭhu rattacitto hutvā taṃ rūpārammaṇaṃ anubhavati abhinandati, abhinandanto pana tañca ajjhosa tiṭṭhati ajjhosāya taṃ ārammaṇaṃ gilitvā pariniṭṭhapetvā vattati ceva, evaṃbhūtassa ca tassa vaḍḍhanti āsavā bhavamūlopagāminoti bhavassa saṃsārassa mūlabhāvaṃ kāraṇabhāvaṃ upagamanasabhāvā kāmāsavādayo cattāropi āsavā tassa puggalassa uparūpari vaḍḍhantiyeva, na hāyanti. Mayhaṃ pana paṭisaṅkhāne ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saccāni paṭivijjhantassa maggapaṭipāṭiyā te cattāropi āsavā anavasesato pahīnā parikkhīṇāti adhippāyo.

    અભયત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૮. અભયત્થેરગાથા • 8. Abhayattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact