Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
૭. અચ્ચન્તનિયામકથાવણ્ણના
7. Accantaniyāmakathāvaṇṇanā
૮૪૭. યં ‘‘એકવારં નિમુગ્ગો તથા નિમુગ્ગોવ હોતિ, એતસ્સ પુન ભવતો વુટ્ઠાનં નામ નત્થી’’તિ અટ્ઠકથાયં આગતં, સો પન આચરિયવાદો, ન અટ્ઠકથાનયોતિ દસ્સેન્તો ‘‘તાય જાતિયા…પે॰… મઞ્ઞમાનો’’તિ આહ. તત્થ તાય જાતિયાતિ યસ્સં જાતિયં પુગ્ગલો કમ્માવરણાદિઆવરણેહિ સમન્નાગતો હોતિ, તાય જાતિયા. સંસારખાણુકભાવો વસ્સભઞ્ઞાદીનં વિય મક્ખલિઆદીનં વિય ચ દટ્ઠબ્બો. સો ચ અહેતુકાદિમિચ્છાદસ્સનસ્સ ફલભાવેનેવ વેદિતબ્બો, ન અચ્ચન્તનિયામસ્સ નામ કસ્સચિ અત્થિભાવતો. યથા હિ વિમુચ્ચન્તસ્સ કોચિ નિયામો નામ નત્થિ ઠપેત્વા મગ્ગેન ભવપરિચ્છેદં, એવં અવિમુચ્ચન્તસ્સપિ કોચિ સંસારનિયામો નામ નત્થિ. તાદિસસ્સ પન મિચ્છાદસ્સનસ્સ બલવભાવે અપરિમિતકપ્પપરિચ્છેદે ચિરતરં સંસારપ્પબન્ધો હોતિ, અપાયૂપપત્તિ ચ યત્થ સંસારખાણુસમઞ્ઞા.
847. Yaṃ ‘‘ekavāraṃ nimuggo tathā nimuggova hoti, etassa puna bhavato vuṭṭhānaṃ nāma natthī’’ti aṭṭhakathāyaṃ āgataṃ, so pana ācariyavādo, na aṭṭhakathānayoti dassento ‘‘tāya jātiyā…pe… maññamāno’’ti āha. Tattha tāya jātiyāti yassaṃ jātiyaṃ puggalo kammāvaraṇādiāvaraṇehi samannāgato hoti, tāya jātiyā. Saṃsārakhāṇukabhāvo vassabhaññādīnaṃ viya makkhaliādīnaṃ viya ca daṭṭhabbo. So ca ahetukādimicchādassanassa phalabhāveneva veditabbo, na accantaniyāmassa nāma kassaci atthibhāvato. Yathā hi vimuccantassa koci niyāmo nāma natthi ṭhapetvā maggena bhavaparicchedaṃ, evaṃ avimuccantassapi koci saṃsāraniyāmo nāma natthi. Tādisassa pana micchādassanassa balavabhāve aparimitakappaparicchede cirataraṃ saṃsārappabandho hoti, apāyūpapatti ca yattha saṃsārakhāṇusamaññā.
યં પનેકે વદન્તિ ‘‘અત્થેવ અચ્ચન્તં સંસરિતા અનન્તત્તા સત્તનિકાયસ્સા’’તિ, તમ્પિ અપુઞ્ઞબહુલં સત્તસન્તાનં સન્ધાય વુત્તં સિયા. ન હિ માતુઘાતકાદીનં તેનત્તભાવેન સમ્મત્તનિયામોક્કમનન્તરાયભૂતો મિચ્છત્તનિયામો વિય સત્તાનં વિમુત્તન્તરાયકરો સંસારનિયામો નામ નત્થિ. યાવ પન ન મગ્ગફલસ્સ ઉપનિસ્સયો ઉપલબ્ભતિ, તાવ સંસારો અપરિચ્છિન્નો. યદા ચ સો ઉપલદ્ધો, તદા સો પરિચ્છિન્નો એવાતિ દટ્ઠબ્બં.
Yaṃ paneke vadanti ‘‘attheva accantaṃ saṃsaritā anantattā sattanikāyassā’’ti, tampi apuññabahulaṃ sattasantānaṃ sandhāya vuttaṃ siyā. Na hi mātughātakādīnaṃ tenattabhāvena sammattaniyāmokkamanantarāyabhūto micchattaniyāmo viya sattānaṃ vimuttantarāyakaro saṃsāraniyāmo nāma natthi. Yāva pana na maggaphalassa upanissayo upalabbhati, tāva saṃsāro aparicchinno. Yadā ca so upaladdho, tadā so paricchinno evāti daṭṭhabbaṃ.
યથા નિયતસમ્માદસ્સનં, એવં નિયતમિચ્છાદસ્સનેનપિ સવિસયે એકંસગાહવસેન ઉક્કંસગતેન ભવિતબ્બન્તિ તેન સમન્નાગતસ્સ પુગ્ગલસ્સ સતિ અચ્ચન્તનિયામે કથં તસ્મિં અભિનિવેસવિસયે અનેકંસગાહો ઉપ્પજ્જેય્ય, અભિનિવેસન્તરં વા વિરુદ્ધં યદિ ઉપ્પજ્જેય્ય, અચ્ચન્તનિયામો એવ ન સિયાતિ પાળિયં વિચિકિચ્છુપ્પત્તિનિયામન્તરુપ્પત્તિચોદના કતા. ન હિ વિચિકિચ્છા વિય સમ્મત્તનિયતપુગ્ગલાનં યથાક્કમં મિચ્છત્તસમ્મત્તનિયતપુગ્ગલાનં સમ્મત્તમિચ્છત્તનિયતા ધમ્મા કદાચિપિ ઉપ્પજ્જન્તિ, અવિરુદ્ધં પન નિયામન્તરમેવ હોતીતિ આનન્તરિકન્તરં વિય મિચ્છાદસ્સનન્તરં સમાનજાતિકં ન નિવત્તેતીતિ વિરુદ્ધંયેવ દસ્સેતું પાળિયં વિચિકિચ્છા વિય સસ્સતુચ્છેદદિટ્ઠિયો એવ ઉદ્ધટા. એવમેત્થ વિચિકિચ્છુપ્પત્તિનિયામન્તરુપ્પત્તીનં નિયામન્તરુપ્પત્તિનિવત્તકભાવો વેદિતબ્બો, અચ્ચન્તનિયામો ચ નિવત્તિસ્સતીતિ ચ વિરુદ્ધમેતન્તિ પન ‘‘વિચારેત્વાવ ગહેતબ્બા’’તિ વુત્તં સિયા.
Yathā niyatasammādassanaṃ, evaṃ niyatamicchādassanenapi savisaye ekaṃsagāhavasena ukkaṃsagatena bhavitabbanti tena samannāgatassa puggalassa sati accantaniyāme kathaṃ tasmiṃ abhinivesavisaye anekaṃsagāho uppajjeyya, abhinivesantaraṃ vā viruddhaṃ yadi uppajjeyya, accantaniyāmo eva na siyāti pāḷiyaṃ vicikicchuppattiniyāmantaruppatticodanā katā. Na hi vicikicchā viya sammattaniyatapuggalānaṃ yathākkamaṃ micchattasammattaniyatapuggalānaṃ sammattamicchattaniyatā dhammā kadācipi uppajjanti, aviruddhaṃ pana niyāmantarameva hotīti ānantarikantaraṃ viya micchādassanantaraṃ samānajātikaṃ na nivattetīti viruddhaṃyeva dassetuṃ pāḷiyaṃ vicikicchā viya sassatucchedadiṭṭhiyo eva uddhaṭā. Evamettha vicikicchuppattiniyāmantaruppattīnaṃ niyāmantaruppattinivattakabhāvo veditabbo, accantaniyāmo ca nivattissatīti ca viruddhametanti pana ‘‘vicāretvāva gahetabbā’’ti vuttaṃ siyā.
અચ્ચન્તનિયામકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Accantaniyāmakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૯૨) ૭. અચ્ચન્તનિયામકથા • (192) 7. Accantaniyāmakathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ૭. અચ્ચન્તનિયામકથાવણ્ણના • 7. Accantaniyāmakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૭. અચ્ચન્તનિયામકથાવણ્ણના • 7. Accantaniyāmakathāvaṇṇanā