Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
૮. અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
૬૪૬. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અચ્ચેકચીવરં પટિગ્ગહેત્વા નિક્ખિપિતુ’’ન્તિ, ‘‘યાવ પવારણા પવારિતા’’તિ ચ યં વુત્તં, તે પન ભિક્ખૂ તસ્સ વચનસ્સ અત્થં મિચ્છા ગહેત્વા અચ્ચેકચીવરં નિક્ખિપન્તા ચીવરકાલસમયં અતિક્કામેસું. કિમિદં વિભત્તં, ઉદાહુ અવિભત્તન્તિ? વિભત્તં, પુગ્ગલિકં વા. તેનેવ પરતો ‘‘અમ્હાકં, આવુસો, અચ્ચેકચીવરાની’’તિ વુત્તં, અવિભત્તં પન સઙ્ઘિકત્તા ન કસ્સચિ નિસ્સગ્ગિયં કરોતિ.
646. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, accekacīvaraṃ paṭiggahetvā nikkhipitu’’nti, ‘‘yāva pavāraṇā pavāritā’’ti ca yaṃ vuttaṃ, te pana bhikkhū tassa vacanassa atthaṃ micchā gahetvā accekacīvaraṃ nikkhipantā cīvarakālasamayaṃ atikkāmesuṃ. Kimidaṃ vibhattaṃ, udāhu avibhattanti? Vibhattaṃ, puggalikaṃ vā. Teneva parato ‘‘amhākaṃ, āvuso, accekacīvarānī’’ti vuttaṃ, avibhattaṃ pana saṅghikattā na kassaci nissaggiyaṃ karoti.
અપિચ ‘‘અચ્ચેકચીવરં પટિગ્ગહેત્વા નિક્ખિપિતુ’’ન્તિ ઇમિના સામઞ્ઞવચનેન વસ્સૂપનાયિકદિવસતો પટ્ઠાય, પિટ્ઠિસમયતો પટ્ઠાય વા યાવ પવારણા નિક્ખિપિતું વટ્ટતિ એવ સઙ્ઘિકત્તા, પુગ્ગલિકમ્પિ ‘‘વસ્સંવુત્થકાલે ગણ્હથા’’તિ દિન્નત્તા. તાદિસઞ્હિ યાવ વસ્સંવુત્થો હોતિ, તાવ ન તસ્સેવ, દાયકસ્સ સન્તકં હોતિ, તથા ઇતો તતિયવસ્સે, ચતુત્થવસ્સે વા ‘‘પવારણાય ગણ્હથા’’તિઆદિના દિન્નમ્પિ નિક્ખિપિત્વા યથાદાનમેવ ગહેતબ્બં. અયમત્થો અટ્ઠકથાયં (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૨.૬૪૬-૯ આદયો) પાકટો. તાનિ ચીવરકાલસમયાતિક્કમે ન નિસ્સગ્ગિયાનીતિ ચે? ન, ઉદ્દિસ્સ દિન્નત્તા. યસ્મા અયં સમયો ‘‘કાલેપિ આદિસ્સ દિન્ન’’ન્તિ એત્થ ‘‘કાલો’’તિ આગતો, ગણભોજનસિક્ખાપદાદીસુ ‘‘સમયો’’ત્વેવ આગતો, તસ્મા ઇધ તેસં એકત્થતાદસ્સનત્થં એકતો ‘‘ચીવરકાલસમયો’’તિ વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. માતિકાયં પનેત્થ તાદિસં ચીવરં અત્તનો સન્તકભાવં ઉપગતં પુગ્ગલિકં સન્ધાય વુત્તં, તેનેવાહ ‘‘ભિક્ખુનો પનેવ અચ્ચેકચીવરં ઉપ્પજ્જેય્યા’’તિ. અત્તનો કુટિયા વસ્સંવુત્થસ્સ ભિક્ખુનો હિ દાતું અલભન્તો અન્તોવસ્સે એવ દાનકિચ્ચં પરિનિટ્ઠાપેત્વા ગચ્છતિ, તથા સઙ્ઘસ્સ. તસ્મા ઇદં અચ્ચેકચીવરં અત્થિ ઉપ્પન્નકાલતો પટ્ઠાય સઙ્ઘસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા સન્તકભાવં ઉપગચ્છન્તં, યં ન વસ્સાવાસિકભાવેન દિન્નં, અત્થિ ઉપ્પન્નકાલતો પટ્ઠાય અનુપગન્ત્વા વસ્સંવુત્થકાલેયેવ પુગ્ગલસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા ઉપગચ્છન્તં, યં વસ્સાવાસિકભાવેન ઉપ્પજ્જિત્વા સમયે દિન્નં, અત્થિ સમયે દિન્નમ્પિ પુગ્ગલસ્સ સન્તકભાવં અનુપગચ્છન્તં, સઙ્ઘસન્તકભાવં વા દાયકસન્તકભાવં વા ઉપગચ્છન્તં, ઈદિસં સન્ધાય ‘‘સઞ્ઞાણં કત્વા નિક્ખિપિતબ્બ’’ન્તિ વુત્તં. ઇદં અતિરેકસંવચ્છરમ્પિ નિક્ખિપિતું લભતિ અત્તનો સન્તકભાવં અનુપગતત્તા, તસ્મા ‘‘દસાહાનાગત’’ન્તિ ઇતો અઞ્ઞં સન્ધાય વુત્તન્તિ સિદ્ધમેતન્તિ. દસાહતો પુરેતરં લભિત્વા યાવ પવારણા નિક્ખિપિતું ન લભતિ, તસ્મા સકભાવૂપગતમેવ અધિટ્ઠાતબ્બં, તંયેવ સન્ધાય ‘‘દસાહાનાગત’’ન્તિ વુત્તં, યતો ‘‘અન્તોસમયે અધિટ્ઠેતિ, વિકપ્પેતી’’તિ અનાપત્તિવારે વુત્તં. સઞ્ઞાણં કત્વા નિક્ખિપિતબ્બકં પન પરસ્સ દાતબ્બતાય સકભાવં અનુપગતં, ન હિ તં સન્ધાય ‘‘અધિટ્ઠેતિ, વિકપ્પેતી’’તિ સક્કા વત્તું, ન ચ તં ઇમસ્મિં અત્થે નિસ્સગ્ગિયં હોતિ સઙ્ઘસ્સ નિસ્સગ્ગિયાભાવતો, અટ્ઠકથાયમ્પિ અયમત્થો સુટ્ઠુ પાકટોવ. કતમં સઞ્ઞાણં કત્વા નિક્ખિપિતબ્બન્તિ ચે? પરસન્તકં ચીવરં સઙ્ઘિકમેવ હોતિ, તતો ‘‘સલ્લક્ખેત્વા સુખં દાતું ભવિસ્સતી’’તિ ઇમિના હિ પરસ્સ સન્તકભાવો દસ્સિતો.
Apica ‘‘accekacīvaraṃ paṭiggahetvā nikkhipitu’’nti iminā sāmaññavacanena vassūpanāyikadivasato paṭṭhāya, piṭṭhisamayato paṭṭhāya vā yāva pavāraṇā nikkhipituṃ vaṭṭati eva saṅghikattā, puggalikampi ‘‘vassaṃvutthakāle gaṇhathā’’ti dinnattā. Tādisañhi yāva vassaṃvuttho hoti, tāva na tasseva, dāyakassa santakaṃ hoti, tathā ito tatiyavasse, catutthavasse vā ‘‘pavāraṇāya gaṇhathā’’tiādinā dinnampi nikkhipitvā yathādānameva gahetabbaṃ. Ayamattho aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.646-9 ādayo) pākaṭo. Tāni cīvarakālasamayātikkame na nissaggiyānīti ce? Na, uddissa dinnattā. Yasmā ayaṃ samayo ‘‘kālepi ādissa dinna’’nti ettha ‘‘kālo’’ti āgato, gaṇabhojanasikkhāpadādīsu ‘‘samayo’’tveva āgato, tasmā idha tesaṃ ekatthatādassanatthaṃ ekato ‘‘cīvarakālasamayo’’ti vuttanti veditabbaṃ. Mātikāyaṃ panettha tādisaṃ cīvaraṃ attano santakabhāvaṃ upagataṃ puggalikaṃ sandhāya vuttaṃ, tenevāha ‘‘bhikkhuno paneva accekacīvaraṃ uppajjeyyā’’ti. Attano kuṭiyā vassaṃvutthassa bhikkhuno hi dātuṃ alabhanto antovasse eva dānakiccaṃ pariniṭṭhāpetvā gacchati, tathā saṅghassa. Tasmā idaṃ accekacīvaraṃ atthi uppannakālato paṭṭhāya saṅghassa vā puggalassa vā santakabhāvaṃ upagacchantaṃ, yaṃ na vassāvāsikabhāvena dinnaṃ, atthi uppannakālato paṭṭhāya anupagantvā vassaṃvutthakāleyeva puggalassa vā saṅghassa vā upagacchantaṃ, yaṃ vassāvāsikabhāvena uppajjitvā samaye dinnaṃ, atthi samaye dinnampi puggalassa santakabhāvaṃ anupagacchantaṃ, saṅghasantakabhāvaṃ vā dāyakasantakabhāvaṃ vā upagacchantaṃ, īdisaṃ sandhāya ‘‘saññāṇaṃ katvā nikkhipitabba’’nti vuttaṃ. Idaṃ atirekasaṃvaccharampi nikkhipituṃ labhati attano santakabhāvaṃ anupagatattā, tasmā ‘‘dasāhānāgata’’nti ito aññaṃ sandhāya vuttanti siddhametanti. Dasāhato puretaraṃ labhitvā yāva pavāraṇā nikkhipituṃ na labhati, tasmā sakabhāvūpagatameva adhiṭṭhātabbaṃ, taṃyeva sandhāya ‘‘dasāhānāgata’’nti vuttaṃ, yato ‘‘antosamaye adhiṭṭheti, vikappetī’’ti anāpattivāre vuttaṃ. Saññāṇaṃ katvā nikkhipitabbakaṃ pana parassa dātabbatāya sakabhāvaṃ anupagataṃ, na hi taṃ sandhāya ‘‘adhiṭṭheti, vikappetī’’ti sakkā vattuṃ, na ca taṃ imasmiṃ atthe nissaggiyaṃ hoti saṅghassa nissaggiyābhāvato, aṭṭhakathāyampi ayamattho suṭṭhu pākaṭova. Katamaṃ saññāṇaṃ katvā nikkhipitabbanti ce? Parasantakaṃ cīvaraṃ saṅghikameva hoti, tato ‘‘sallakkhetvā sukhaṃ dātuṃ bhavissatī’’ti iminā hi parassa santakabhāvo dassito.
‘‘તતો પરં એકદિવસમ્પિ પરિહારો નત્થીતિ દસાહપરમતો ઉદ્ધં અનુપગતત્તા’’તિ લિખિતં, ઇતો સમયતો ઉદ્ધમેવ દસાહસ્સ અનુપગતત્તા સમયતો પરં દસાહં ન લભતીતિ કિરસ્સ અધિપ્પાયો. ‘‘એતં પરિહારં લભતિયેવા’’તિ એત્થ ‘‘એકાદસમં અરુણં ચીવરમાસે ઉટ્ઠેતી’’તિ કારણં લિખિતં. અનુગણ્ઠિપદે પન ‘‘અનધિટ્ઠહિત્વા એકાદસદિવસે નિક્ખિપિતું લભતી’તિ વદન્તો ભગવા ઇતરમ્પિ અનચ્ચેકચીવરાદિં અનુજાનાતિ, અચ્ચેકચીવરમુખેનાતિ અપરે’’તિ વુત્તં. એત્થ કતરં સુભાસિતં? ઉભયમ્પીતિ એકે. કથં? પઠમં ‘‘અચ્ચેકચીવરસ્સ અનત્થતે કથિને દસદિવસાધિકો માસો, અત્થતે કથિને દસદિવસાધિકા પઞ્ચમાસા’’તિ ઇમિના સમેતિ, અનુગણ્ઠિપદલદ્ધિયા હિ એત્થ ‘‘એકાદસદિવસાધિકો’’તિ વત્તબ્બતં આપજ્જતિ, દુતિયં ‘‘દસાહાનાગતન્તિ…પે॰… દસાહેન અસમ્પત્તાતિ અત્થો’’તિ ઇમિના સમેતિ. ઇમસ્સ નયસ્સ વસેન ‘‘પઞ્ચમિતો પટ્ઠાય ઉપ્પન્નસ્સ ચીવરસ્સ નિધાનકાલો દસ્સિતો હોતી’’તિ પાઠો યુજ્જતિ. તથા ગણ્ઠિપદલદ્ધિયા ‘‘નવાહાનાગતં કત્તિકતેમાસિકપુણ્ણમ’’ન્તિ વત્તબ્બતં આપજ્જતિ, તસ્સ વસેન ‘‘કામઞ્ચેસ દસાહપરમં અતિરેકચીવરં ધારેતબ્બન્તિ ઇમિનાવ સિદ્ધો, અટ્ઠુપ્પત્તિવસેન પન અપુબ્બં વિય અત્થં દસ્સેત્વા સિક્ખાપદં ઠપિત’’ન્તિ અયં પાઠો યુજ્જતિ. કો પનેત્થ સારોતિ? યો પચ્છા વુત્તો, સોવ સારો. તેનેવ અટ્ઠકથાચરિયેન ‘‘પઞ્ચમિતો પટ્ઠાયા’’તિ વુત્તં. પોરાણગણ્ઠિપદેહિ અટ્ઠકથાય ચ સદ્ધિં સંસન્દનતો, ‘‘દસાહાનાગત’’ન્તિ પાળિયા સંસન્દનતો ચ એત્થ ગણ્ઠિપદલદ્ધિપિ પાળિયા સમેતિ.
‘‘Tato paraṃ ekadivasampi parihāro natthīti dasāhaparamato uddhaṃ anupagatattā’’ti likhitaṃ, ito samayato uddhameva dasāhassa anupagatattā samayato paraṃ dasāhaṃ na labhatīti kirassa adhippāyo. ‘‘Etaṃ parihāraṃ labhatiyevā’’ti ettha ‘‘ekādasamaṃ aruṇaṃ cīvaramāse uṭṭhetī’’ti kāraṇaṃ likhitaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘anadhiṭṭhahitvā ekādasadivase nikkhipituṃ labhatī’ti vadanto bhagavā itarampi anaccekacīvarādiṃ anujānāti, accekacīvaramukhenāti apare’’ti vuttaṃ. Ettha kataraṃ subhāsitaṃ? Ubhayampīti eke. Kathaṃ? Paṭhamaṃ ‘‘accekacīvarassa anatthate kathine dasadivasādhiko māso, atthate kathine dasadivasādhikā pañcamāsā’’ti iminā sameti, anugaṇṭhipadaladdhiyā hi ettha ‘‘ekādasadivasādhiko’’ti vattabbataṃ āpajjati, dutiyaṃ ‘‘dasāhānāgatanti…pe… dasāhena asampattāti attho’’ti iminā sameti. Imassa nayassa vasena ‘‘pañcamito paṭṭhāya uppannassa cīvarassa nidhānakālo dassito hotī’’ti pāṭho yujjati. Tathā gaṇṭhipadaladdhiyā ‘‘navāhānāgataṃ kattikatemāsikapuṇṇama’’nti vattabbataṃ āpajjati, tassa vasena ‘‘kāmañcesa dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabbanti imināva siddho, aṭṭhuppattivasena pana apubbaṃ viya atthaṃ dassetvā sikkhāpadaṃ ṭhapita’’nti ayaṃ pāṭho yujjati. Ko panettha sāroti? Yo pacchā vutto, sova sāro. Teneva aṭṭhakathācariyena ‘‘pañcamito paṭṭhāyā’’ti vuttaṃ. Porāṇagaṇṭhipadehi aṭṭhakathāya ca saddhiṃ saṃsandanato, ‘‘dasāhānāgata’’nti pāḷiyā saṃsandanato ca ettha gaṇṭhipadaladdhipi pāḷiyā sameti.
કથં? યસ્મા પવારણાદિવસે અરુણુગ્ગમને ભિક્ખુ વસ્સંવુત્થો હોતિ, તસ્મા ઇમિના દસમેન અહેન સદ્ધિં છટ્ઠિતો પટ્ઠાય નવદિવસા દસ અહાનીતિ દસાહં, તેન દસાહેન, સહયોગત્થે કરણવચનં. કત્તિકતેમાસિકપુણ્ણમા ચીવરસમયં અસમ્પત્તાતિ કત્વા ‘‘અનાગતા’’તિ વુચ્ચતિ. યથા અપરકત્તિકપુણ્ણમાય વસ્સિકસાટિકં પચ્ચુદ્ધરિત્વા વિકપ્પેન્તો ‘‘ચાતુમાસં અધિટ્ઠાતું તતો પરં વિકપ્પેતુ’’ન્તિ વુચ્ચતિ , એવંસમ્પદમિદન્તિ. એત્થ વુચ્ચતીતિ ચે? ન, ઇમસ્સ નિપ્પયોજનભાવપ્પસઙ્ગતો. અચ્ચેકચીવરપટિગ્ગહણકાલં નિયમિતન્તિ ચે? ન, ‘‘છટ્ઠિતો પટ્ઠાય ઉપ્પન્નચીવરં અચ્ચેકમેવ ન હોતિ. પઠમકથિનેન સિદ્ધત્તા’’તિ પોરાણટ્ઠકથાગણ્ઠિપદેસુ વુત્તત્તા તતો ઉપરિ ‘‘અચ્ચેકચીવર’’ન્તિ વુચ્ચતિ, પટિગ્ગણ્હન્તસ્સ આપત્તિસઙ્ગહો ચ. ન ચ સા આપત્તિ પાળિયા, અટ્ઠકથાય, યુત્તિતો વા સમ્ભવતિ. અટ્ઠુપ્પત્તિમત્તવસેન વુત્તન્તિ ચે? ન, દસાહાધિચ્ચકારિકા અટ્ઠુપ્પત્તિપાયં ન દિસ્સતિ. ‘‘ભિક્ખૂ અચ્ચેકચીવરં પટિગ્ગહેત્વા ચીવરકાલસમયં અતિક્કામેન્તી’’તિ એત્થ એત્તિકા એવ હિ અટ્ઠુપ્પત્તિ. તથા હિ પરિવારે (પરિ॰ ૪૭-૫૩) ‘‘કિસ્મિં વત્થુસ્મિ’’ન્તિ આરભિત્વા એત્તકમેવ વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. અચ્ચેકચીવરં ચીવરકાલં નાતિક્કામેતબ્બં, ઇતરં અતિક્કામેતબ્બન્તિ દસ્સનત્થં ઇદં પઞ્ઞત્તન્તિ ચે? ન, અચ્ચેકચીવરસ્સેવ અપરાધદસ્સનતો, વિસેસકારણાભાવા , ‘‘કામઞ્ચેસ દસાહપરમં અતિરેકચીવરં ધારેતબ્બન્તિ ઇમિનાવ સિદ્ધો’’તિઆદિવચનવિરોધતો ચ યથાવુત્તવચનાસમ્ભવતો ચ.
Kathaṃ? Yasmā pavāraṇādivase aruṇuggamane bhikkhu vassaṃvuttho hoti, tasmā iminā dasamena ahena saddhiṃ chaṭṭhito paṭṭhāya navadivasā dasa ahānīti dasāhaṃ, tena dasāhena, sahayogatthe karaṇavacanaṃ. Kattikatemāsikapuṇṇamā cīvarasamayaṃ asampattāti katvā ‘‘anāgatā’’ti vuccati. Yathā aparakattikapuṇṇamāya vassikasāṭikaṃ paccuddharitvā vikappento ‘‘cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetu’’nti vuccati , evaṃsampadamidanti. Ettha vuccatīti ce? Na, imassa nippayojanabhāvappasaṅgato. Accekacīvarapaṭiggahaṇakālaṃ niyamitanti ce? Na, ‘‘chaṭṭhito paṭṭhāya uppannacīvaraṃ accekameva na hoti. Paṭhamakathinena siddhattā’’ti porāṇaṭṭhakathāgaṇṭhipadesu vuttattā tato upari ‘‘accekacīvara’’nti vuccati, paṭiggaṇhantassa āpattisaṅgaho ca. Na ca sā āpatti pāḷiyā, aṭṭhakathāya, yuttito vā sambhavati. Aṭṭhuppattimattavasena vuttanti ce? Na, dasāhādhiccakārikā aṭṭhuppattipāyaṃ na dissati. ‘‘Bhikkhū accekacīvaraṃ paṭiggahetvā cīvarakālasamayaṃ atikkāmentī’’ti ettha ettikā eva hi aṭṭhuppatti. Tathā hi parivāre (pari. 47-53) ‘‘kismiṃ vatthusmi’’nti ārabhitvā ettakameva vuttanti veditabbaṃ. Accekacīvaraṃ cīvarakālaṃ nātikkāmetabbaṃ, itaraṃ atikkāmetabbanti dassanatthaṃ idaṃ paññattanti ce? Na, accekacīvarasseva aparādhadassanato, visesakāraṇābhāvā , ‘‘kāmañcesa dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabbanti imināva siddho’’tiādivacanavirodhato ca yathāvuttavacanāsambhavato ca.
કથં? દસાહેન સહ કત્તિકપુણ્ણમા ‘‘અનાગતા’’તિ હિ વુત્તે દસાહતો અઞ્ઞા સા પુણ્ણમાતિ આપજ્જતિ. અનઞ્ઞા ચે, સહ-સદ્દો ન સમ્ભવતિ, ન હિ અત્તનાવ અત્તનો યોગો સમ્ભવતિ, અનાગત-સદ્દો ચ ન સમ્ભવતિ. આગતા સમ્પત્તા એવ હિ સા પુણ્ણમા. ચીવરસમયસ્સ અનન્તરત્તા એકીભાવં અનાગતત્તા અનાગતાયેવાતિ ચે? ન, તથાપિ અનાગત-સદ્દસ્સ સમ્ભવતો, આગમનસમ્ભવે સતિયેવ હિ અનાગત-સદ્દો સમ્ભવતિ, ન હિ નિબ્બાનં, પઞ્ઞત્તિ વા ‘‘અનાગતા’’તિ વુચ્ચતિ. નિબ્બાનં વિય ખણત્તયં, સા ચ પુણ્ણમા ન કદાચિ સમયભાવં પાપુણાતીતિ અયુત્તમેવ. ‘‘તતો પરં વિકપ્પેતુ’’ન્તિ પન વચનં પિટ્ઠિસમયં ગહેત્વા ઠિતત્તા સમ્ભવતિ. અપિચ પવારણાયં અરુણે ચ ઉટ્ઠિતે સા પુણ્ણમા ચીવરસમયં એકાહાનાગતા એવાપજ્જતિ પુબ્બે સહયોગપત્તત્તા. એવં સન્તે એકીભાવગતાપિ સા ચીવરસમયં અનાગતા એવ જાતાતિ સબ્બદા ન તથાવિગ્ગહકરણવચનત્થં કોચિદેવ વચનતો દીપેતીતિ વેદિતબ્બં.
Kathaṃ? Dasāhena saha kattikapuṇṇamā ‘‘anāgatā’’ti hi vutte dasāhato aññā sā puṇṇamāti āpajjati. Anaññā ce, saha-saddo na sambhavati, na hi attanāva attano yogo sambhavati, anāgata-saddo ca na sambhavati. Āgatā sampattā eva hi sā puṇṇamā. Cīvarasamayassa anantarattā ekībhāvaṃ anāgatattā anāgatāyevāti ce? Na, tathāpi anāgata-saddassa sambhavato, āgamanasambhave satiyeva hi anāgata-saddo sambhavati, na hi nibbānaṃ, paññatti vā ‘‘anāgatā’’ti vuccati. Nibbānaṃ viya khaṇattayaṃ, sā ca puṇṇamā na kadāci samayabhāvaṃ pāpuṇātīti ayuttameva. ‘‘Tato paraṃ vikappetu’’nti pana vacanaṃ piṭṭhisamayaṃ gahetvā ṭhitattā sambhavati. Apica pavāraṇāyaṃ aruṇe ca uṭṭhite sā puṇṇamā cīvarasamayaṃ ekāhānāgatā evāpajjati pubbe sahayogapattattā. Evaṃ sante ekībhāvagatāpi sā cīvarasamayaṃ anāgatā eva jātāti sabbadā na tathāviggahakaraṇavacanatthaṃ kocideva vacanato dīpetīti veditabbaṃ.
કિમત્થં પનેત્થ ‘‘દસદિવસાધિકો માસો’’તિઆદિ વુત્તન્તિ? તં પારિપૂરિસમ્ભવતો. પઞ્ચમિયઞ્હિ પુરે અરુણં ઉપ્પન્નઅચ્ચેકચીવરસ્સ દસદિવસાધિકો માસોયેવ પરિપૂરોતિ કત્વા તથા વુત્તં. અપિચ તસ્સા પઞ્ચમિયા દિવસભાગોપિ સમ્પત્તાય રત્તિયા ‘‘હિય્યો’’તિ વુચ્ચતિ, પગેવ પુરે અરુણં, તેનેવાહ ‘‘હિય્યો ખો, આવુસો, અમ્હાક’’ન્તિઆદિ. ‘‘એવં સન્તે ‘છટ્ઠિતો પટ્ઠાયા’તિ વુત્તપઠમપાઠસ્સ વસેન ‘અનચ્ચેકચીવરમ્પિ પચ્ચુદ્ધરિત્વા ઠપિતં તિચીવરમ્પિ એતં પરિહારં લભતિયેવા’’’તિ ચ ‘‘દસદિવસાધિકો માસો’’તિઆદિ ચ યં લિખિતં. તં ન, ‘‘પઞ્ચમિતો પટ્ઠાયા’’તિ પાઠે સજ્જિતેવ એતેન પરિયાયેન યથાવુત્તઅત્થસમ્ભવતો, ન તાનિ ઠાનાનિ પુન સજ્જિતાનિ. યથાઠિતવસેનેવ અજ્ઝુપેક્ખિતબ્બાનીતિ નો તક્કોતિ આચરિયો. ઇદં સિક્ખાપદં પુણ્ણમાયં અનિસ્સગ્ગિયત્થમેવાતિ ઉપતિસ્સત્થેરો. ‘‘પવારણામાસસ્સ જુણ્હપક્ખપઞ્ચમિતો પટ્ઠાયા’’તિ પાઠે સજ્જિતે એતેન પરિયાયેન યથાવુત્તો ઉપ્પન્નસ્સ ચીવરસ્સ નિધાનકાલો દસ્સિતો હોતિ, ‘‘અચ્ચેકચીવરન્તિ અચ્ચાયિકચીવરં વુચ્ચતી’’તિઆદિ પાઠો. ‘‘છટ્ઠિતો પટ્ઠાયા’’તિ ચ ‘‘કામઞ્ચેસ દસાહપરમ’’ન્તિઆદિ ચ યં લિખિતં, તં ન પાઠો, તસ્મા એકાદસદિવસં પરિહારં લભતીતિ કત્વા આચરિયેન ‘‘પઞ્ચમિતો પટ્ઠાયા’’તિ લિખાપિતો કિર. ‘‘પવારણામાસસ્સ જુણ્હપક્ખછટ્ઠિતો પટ્ઠાય પન ઉપ્પન્નં અનચ્ચેકચીવરમ્પિ પચ્ચુદ્ધરિત્વા ઠપિતં તિચીવરમ્પિ એતં પરિહારં લભતિયેવાતિ પાઠો’’તિ ચ ‘‘અચ્ચેકચીવરસ્સ અનત્થતે કથિને એકાદસદિવસાધિકો માસો, અત્થતે કથિને એકાદસદિવસાધિકા પઞ્ચમાસાતિ પાઠો’’તિ ચ એત્થ પપઞ્ચેન્તિ, તસ્મા સુટ્ઠુ સલ્લક્ખેત્વા કથેતબ્બં, તુણ્હીભૂતેન વા ભવિતબ્બં.
Kimatthaṃ panettha ‘‘dasadivasādhiko māso’’tiādi vuttanti? Taṃ pāripūrisambhavato. Pañcamiyañhi pure aruṇaṃ uppannaaccekacīvarassa dasadivasādhiko māsoyeva paripūroti katvā tathā vuttaṃ. Apica tassā pañcamiyā divasabhāgopi sampattāya rattiyā ‘‘hiyyo’’ti vuccati, pageva pure aruṇaṃ, tenevāha ‘‘hiyyo kho, āvuso, amhāka’’ntiādi. ‘‘Evaṃ sante ‘chaṭṭhito paṭṭhāyā’ti vuttapaṭhamapāṭhassa vasena ‘anaccekacīvarampi paccuddharitvā ṭhapitaṃ ticīvarampi etaṃ parihāraṃ labhatiyevā’’’ti ca ‘‘dasadivasādhiko māso’’tiādi ca yaṃ likhitaṃ. Taṃ na, ‘‘pañcamito paṭṭhāyā’’ti pāṭhe sajjiteva etena pariyāyena yathāvuttaatthasambhavato, na tāni ṭhānāni puna sajjitāni. Yathāṭhitavaseneva ajjhupekkhitabbānīti no takkoti ācariyo. Idaṃ sikkhāpadaṃ puṇṇamāyaṃ anissaggiyatthamevāti upatissatthero. ‘‘Pavāraṇāmāsassa juṇhapakkhapañcamito paṭṭhāyā’’ti pāṭhe sajjite etena pariyāyena yathāvutto uppannassa cīvarassa nidhānakālo dassito hoti, ‘‘accekacīvaranti accāyikacīvaraṃ vuccatī’’tiādi pāṭho. ‘‘Chaṭṭhito paṭṭhāyā’’ti ca ‘‘kāmañcesa dasāhaparama’’ntiādi ca yaṃ likhitaṃ, taṃ na pāṭho, tasmā ekādasadivasaṃ parihāraṃ labhatīti katvā ācariyena ‘‘pañcamito paṭṭhāyā’’ti likhāpito kira. ‘‘Pavāraṇāmāsassa juṇhapakkhachaṭṭhito paṭṭhāya pana uppannaṃ anaccekacīvarampi paccuddharitvā ṭhapitaṃ ticīvarampi etaṃ parihāraṃ labhatiyevāti pāṭho’’ti ca ‘‘accekacīvarassa anatthate kathine ekādasadivasādhiko māso, atthate kathine ekādasadivasādhikā pañcamāsāti pāṭho’’ti ca ettha papañcenti, tasmā suṭṭhu sallakkhetvā kathetabbaṃ, tuṇhībhūtena vā bhavitabbaṃ.
અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૮. અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદં • 8. Accekacīvarasikkhāpadaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૮. અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૮. અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૮. અચ્ચેકચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā