Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૪. અચ્ચેન્તિસુત્તવણ્ણના
4. Accentisuttavaṇṇanā
૪. કાલયન્તિ ખેપેન્તીતિ કાલા. પુરેભત્તાદયો હિ કાલા ધમ્મપ્પવત્તિમત્તતાય પરમત્થતો અવિજ્જમાનાપિ લોકસઙ્કેતમત્તસિદ્ધા તસ્સાયેવ ધમ્મપ્પવત્તિયા ગતગતાય અનિવત્તનતો તં તં ધમ્મપ્પવત્તિં ખેપેન્તા વિનાસયન્તા વિય સયઞ્ચ તાહિ સદ્ધિં અચ્ચેન્તા વિય હોન્તિ. તેનાહ – ‘‘કાલો ઘસતિ ભૂતાનિ, સબ્બાનેવ સહત્તના’’તિ (જા॰ ૧.૨.૧૯૦). ‘‘તરયન્તિ રત્તિયો’’તિ એત્થાપિ વુત્તનયેનેવ અત્થો વેદિતબ્બો. ‘‘એતં ભયં મરણે પેક્ખમાનો’’તિ વુચ્ચમાનત્તા પુગ્ગલં મરણૂપગમનાય તરયન્તીતિ અત્થો વુત્તો. વયોગુણાતિ એત્થ કોટ્ઠાસા ગુણા. તિત્થિયાનં હિ ચરિમચિત્તેન સકલચિત્તે વયસમૂહે વયસમઞ્ઞાતિ આહ – ‘‘પઠમમજ્ઝિમપચ્છિમવયાનં ગુણા, રાસયોતિ અત્થો’’તિ. આનિસંસટ્ઠો ગુણટ્ઠો ‘‘વાકચિરં નિવાસેસિં, દ્વાદસગુણમુપાગત’’ન્તિઆદીસુ (બુ॰ વં॰ ૨.૩૦) વિય. ‘‘તન્દિગુણાહં કરિસ્સામિ, દિગુણં દિગુણં વદ્ધેય્યા’’તિ ચ એવમાદીસુ પન તબ્ભાવવુત્તિઅત્થો ગુણટ્ઠો.
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘અસઙ્ખ્યેય્યાનિ નામાનિ, સગુણેન મહેસિનો;
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
ગુણેન નામમુદ્ધેય્યં, અપિ નામ સહસ્સતો’’તિ. (ધ॰ સ॰ અટ્ઠ॰ ૧૩૧૩; ઉદા॰ ૫૩; પટિ॰ મ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧.૭૬) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
આદીસુ પસંસટ્ઠો ગુણટ્ઠો દટ્ઠબ્બો. ‘‘વયોગુણા અનુપુબ્બં જહન્તી’’તિ એત્થ અત્થો ‘‘અચ્ચેન્તિ કાલા’’તિ એત્થ વુત્તનયો એવ. પઠમમજ્ઝિમવયાતિ પઠમગ્ગહણઞ્ચેત્થ વયસ્સ ગતસ્સ અપુનરાવત્તિદસ્સનત્થં કતં. તેનેવાહ – ‘‘મરણક્ખણે પન તયોપિ વયા જહન્તેવા’’તિ.
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
એત્થ ચ પાળિયં ‘‘અચ્ચેન્તિ કાલા’’તિ સામઞ્ઞતો કાલસ્સ અપગમનં દસ્સિતં, પુન તં વિસેસતોપિ દસ્સેતું ઇતરદ્વયં વુત્તં. અટ્ઠકથાયં પન મુદિન્દ્રિયસ્સ વસેન ‘‘વયોગુણા અનુપુબ્બં જહન્તી’’તિ વુત્તં, મજ્ઝિમિન્દ્રિયસ્સ વસેન ‘‘તરયન્તિ રત્તિયો’’તિ વુત્તન્તિ અધિપ્પાયેન ‘‘કાલાતિ પુરેભત્તાદયો કાલા’’તિ વુત્તં. તસ્મા તત્થ આદિ-સદ્દેન પચ્છાભત્તપઠમયામ-મુહુત્તકાલાદિ-કાલકોટ્ઠાસો એવ અણુપભેદો કાલવિભાગો ગહિતોતિ વેદિતબ્બો. સેસન્તિ ઇધ દ્વીસુ ગાથાસુ પચ્છિમદ્ધો. સો હિ ઇધ અત્થતો અધિગતત્તા અનન્તરસુત્તે ચ વુત્તત્તા અતિદિસિતો.
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
અચ્ચેન્તિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. અચ્ચેન્તિસુત્તં • 4. Accentisuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. અચ્ચેન્તિસુત્તવણ્ણના • 4. Accentisuttavaṇṇanā