Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā |
અધિકરણવૂપસમવગ્ગવણ્ણના
Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
૪૫૭. અધિકરણવૂપસમવગ્ગે – પુગ્ગલગરુ હોતીતિ ‘‘અયં મે ઉપજ્ઝાયો, અયં મે આચરિયો’’તિઆદીનિ ચિન્તેત્વા તસ્સ જયં આકઙ્ખમાનો ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિ દીપેતિ. સઙ્ઘગરુ હોતીતિ ધમ્મઞ્ચ વિનયઞ્ચ અમુઞ્ચિત્વા વિનિચ્છિનન્તો સઙ્ઘગરુકો નામ હોતિ. ચીવરાદીનિ ગહેત્વા વિનિચ્છિનન્તો આમિસગરુકો નામ હોતિ, તાનિ અગ્ગહેત્વા યથાધમ્મં વિનિચ્છિનન્તો સદ્ધમ્મગરુકો નામ હોતિ.
457. Adhikaraṇavūpasamavagge – puggalagaru hotīti ‘‘ayaṃ me upajjhāyo, ayaṃ me ācariyo’’tiādīni cintetvā tassa jayaṃ ākaṅkhamāno ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpeti. Saṅghagaru hotīti dhammañca vinayañca amuñcitvā vinicchinanto saṅghagaruko nāma hoti. Cīvarādīni gahetvā vinicchinanto āmisagaruko nāma hoti, tāni aggahetvā yathādhammaṃ vinicchinanto saddhammagaruko nāma hoti.
૪૫૮. પઞ્ચહુપાલિ આકારેહીતિ પઞ્ચહિ કારણેહિ સઙ્ઘો ભિજ્જતિ – કમ્મેન, ઉદ્દેસેન, વોહરન્તો, અનુસ્સાવનેન, સલાકગ્ગાહેનાતિ. એત્થ કમ્મેનાતિ અપલોકનાદીસુ ચતૂસુ કમ્મેસુ અઞ્ઞતરેન કમ્મેન. ઉદ્દેસેનાતિ પઞ્ચસુ પાતિમોક્ખુદ્દેસેસુ અઞ્ઞતરેન ઉદ્દેસેન. વોહરન્તોતિ કથયન્તો; તાહિ તાહિ ઉપપત્તીહિ ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિઆદીનિ અટ્ઠારસ ભેદકરવત્થૂનિ દીપેન્તો . અનુસ્સાવનેનાતિ ‘‘નનુ તુમ્હે જાનાથ મય્હં ઉચ્ચાકુલા પબ્બજિતભાવં બહુસ્સુતભાવઞ્ચ, માદિસો નામ ઉદ્ધમ્મં ઉબ્બિનયં સત્થુ સાસનં ગાહેય્યાતિ ચિત્તમ્પિ ઉપ્પાદેતું તુમ્હાકં યુત્તં, કિં મય્હં અવીચિ નીલુપ્પલવનમિવ સીતલો, કિમહં અપાયતો ન ભાયામી’’તિઆદિના નયેન કણ્ણમૂલે વચીભેદં કત્વા અનુસ્સાવનેન. સલાકગ્ગાહેનાતિ એવં અનુસ્સાવેત્વા તેસં ચિત્તં ઉપત્થમ્ભેત્વા અનિવત્તિધમ્મે કત્વા ‘‘ગણ્હથ ઇમં સલાક’’ન્તિ સલાકગ્ગાહેન.
458.Pañcahupāli ākārehīti pañcahi kāraṇehi saṅgho bhijjati – kammena, uddesena, voharanto, anussāvanena, salākaggāhenāti. Ettha kammenāti apalokanādīsu catūsu kammesu aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Voharantoti kathayanto; tāhi tāhi upapattīhi ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādīni aṭṭhārasa bhedakaravatthūni dīpento . Anussāvanenāti ‘‘nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca, mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ satthu sāsanaṃ gāheyyāti cittampi uppādetuṃ tumhākaṃ yuttaṃ, kiṃ mayhaṃ avīci nīluppalavanamiva sītalo, kimahaṃ apāyato na bhāyāmī’’tiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvā anussāvanena. Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā anivattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena.
એત્થ ચ કમ્મમેવ ઉદ્દેસો વા પમાણં, વોહારાનુસ્સાવનસલાકગ્ગાહા પન પુબ્બભાગા. અટ્ઠારસવત્થુદીપનવસેન હિ વોહરન્તે તત્થ રુચિજનનત્થં અનુસ્સાવેત્વા સલાકાય ગાહિતાયપિ અભિન્નોવ હોતિ સઙ્ઘો. યદા પન એવં ચત્તારો વા અતિરેકે વા સલાકં ગાહેત્વા આવેણિકં કમ્મં વા ઉદ્દેસં વા કરોતિ, તદા સઙ્ઘો ભિન્નો નામ હોતિ. ઇતિ યં સઙ્ઘભેદકક્ખન્ધકવણ્ણનાયં અવોચુમ્હા ‘‘એવં અટ્ઠારસસુ વત્થૂસુ યંકિઞ્ચિ એકમ્પિ વત્થું દીપેત્વા તેન તેન કારણેન ‘ઇમં ગણ્હથ, ઇમં રોચેથા’તિ સઞ્ઞાપેત્વા સલાકં ગાહેત્વા વિસું સઙ્ઘકમ્મે કતે સઙ્ઘો ભિન્નો હોતિ. પરિવારે પન ‘પઞ્ચહિ, ઉપાલિ, આકારેહિ સઙ્ઘો ભિજ્જતી’તિઆદિ વુત્તં. તસ્સ ઇમિના ઇધ વુત્તેન સઙ્ઘભેદલક્ખણેન અત્થતો નાનાકરણં નત્થિ. તં પનસ્સ નાનાકરણાભાવં તત્થેવ પકાસયિસ્સામા’’તિ, સ્વાયં પકાસિતો હોતિ.
Ettha ca kammameva uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā. Aṭṭhārasavatthudīpanavasena hi voharante tattha rucijananatthaṃ anussāvetvā salākāya gāhitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā pana evaṃ cattāro vā atireke vā salākaṃ gāhetvā āveṇikaṃ kammaṃ vā uddesaṃ vā karoti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Iti yaṃ saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanāyaṃ avocumhā ‘‘evaṃ aṭṭhārasasu vatthūsu yaṃkiñci ekampi vatthuṃ dīpetvā tena tena kāraṇena ‘imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti saññāpetvā salākaṃ gāhetvā visuṃ saṅghakamme kate saṅgho bhinno hoti. Parivāre pana ‘pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjatī’tiādi vuttaṃ. Tassa iminā idha vuttena saṅghabhedalakkhaṇena atthato nānākaraṇaṃ natthi. Taṃ panassa nānākaraṇābhāvaṃ tattheva pakāsayissāmā’’ti, svāyaṃ pakāsito hoti.
પઞ્ઞત્તેતન્તિ પઞ્ઞત્તં એતં. ક્વ પઞ્ઞત્તં? વત્તક્ખન્ધકે. તત્ર હિ ચુદ્દસ ખન્ધકવત્તાનિ પઞ્ઞત્તાનિ. તેનાહ – ‘‘પઞ્ઞત્તેતં, ઉપાલિ, મયા આગન્તુકાનં ભિક્ખૂનં આગન્તુકવત્ત’’ન્તિઆદિ. એવમ્પિ ખો ઉપાલિ સઙ્ઘરાજિ હોતિ, નો ચ સઙ્ઘભેદોતિ એત્તાવતા હિ સઙ્ઘરાજિમત્તમેવ હોતિ, ન તાવ સઙ્ઘભેદો; અનુપુબ્બેન પન અયં સઙ્ઘરાજિ વડ્ઢમાના સઙ્ઘભેદાય સંવત્તતીતિ અત્થો. યથારત્તન્તિ રત્તિપરિમાણાનુરૂપં; યથાથેરન્તિ અત્થો. આવેનિભાવં કરિત્વાતિ વિસું વવત્થાનં કરિત્વા. કમ્માકમ્માનિ કરોન્તીતિ અપરાપરં સઙ્ઘકમ્મં ઉપાદાય ખુદ્દકાનિ ચેવ મહન્તાનિ ચ કમ્માનિ કરોન્તિ. સેસમેત્થાપિ અધિકરણવૂપસમવગ્ગે ઉત્તાનમેવ.
Paññattetanti paññattaṃ etaṃ. Kva paññattaṃ? Vattakkhandhake. Tatra hi cuddasa khandhakavattāni paññattāni. Tenāha – ‘‘paññattetaṃ, upāli, mayā āgantukānaṃ bhikkhūnaṃ āgantukavatta’’ntiādi. Evampi kho upāli saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedoti ettāvatā hi saṅgharājimattameva hoti, na tāva saṅghabhedo; anupubbena pana ayaṃ saṅgharāji vaḍḍhamānā saṅghabhedāya saṃvattatīti attho. Yathārattanti rattiparimāṇānurūpaṃ; yathātheranti attho. Āvenibhāvaṃ karitvāti visuṃ vavatthānaṃ karitvā. Kammākammāni karontīti aparāparaṃ saṅghakammaṃ upādāya khuddakāni ceva mahantāni ca kammāni karonti. Sesametthāpi adhikaraṇavūpasamavagge uttānameva.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૧૦. અધિકરણવૂપસમવગ્ગો • 10. Adhikaraṇavūpasamavaggo
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અધિકરણવૂપસમવગ્ગવણ્ણના • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અધિકરણવૂપસમવગ્ગવણ્ણના • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / વોહારવગ્ગાદિવણ્ણના • Vohāravaggādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / અધિકરણવૂપસમવગ્ગવણ્ણના • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā