| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૮. આદિત્તપરિયાયસુત્તં
8. Ādittapariyāyasuttaṃ
૨૩૫. ‘‘આદિત્તપરિયાયં વો, ભિક્ખવે, ધમ્મપરિયાયં દેસેસ્સામિ. તં સુણાથ. કતમો ચ, ભિક્ખવે, આદિત્તપરિયાયો, ધમ્મપરિયાયો? વરં, ભિક્ખવે, તત્તાય અયોસલાકાય આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય 1 ચક્ખુન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં, ન ત્વેવ ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેસુ રૂપેસુ અનુબ્યઞ્જનસો નિમિત્તગ્ગાહો. નિમિત્તસ્સાદગથિતં 2 વા, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં તિટ્ઠમાનં તિટ્ઠેય્ય, અનુબ્યઞ્જનસ્સાદગથિતં વા તસ્મિઞ્ચે સમયે કાલં કરેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતિ, યં દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં ગચ્છેય્ય – નિરયં વા, તિરચ્છાનયોનિં વા. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે, આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ.
235. ‘‘Ādittapariyāyaṃ vo, bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desessāmi. Taṃ suṇātha. Katamo ca, bhikkhave, ādittapariyāyo, dhammapariyāyo? Varaṃ, bhikkhave, tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya 3 cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva cakkhuviññeyyesu rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ 4 vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā, tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
‘‘વરં, ભિક્ખવે, તિણ્હેન અયોસઙ્કુના આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન સોતિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં, ન ત્વેવ સોતવિઞ્ઞેય્યેસુ સદ્દેસુ અનુબ્યઞ્જનસો નિમિત્તગ્ગાહો. નિમિત્તસ્સાદગથિતં વા, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં તિટ્ઠમાનં તિટ્ઠેય્ય , અનુબ્યઞ્જનસ્સાદગથિતં વા તસ્મિઞ્ચે સમયે કાલઙ્કરેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતિ, યં દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં ગચ્છેય્ય – નિરયં વા તિરચ્છાનયોનિં વા. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે, આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ .
‘‘Varaṃ, bhikkhave, tiṇhena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhūtena sotindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva sotaviññeyyesu saddesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya , anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṅkareyya, ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi .
‘‘વરં , ભિક્ખવે, તિણ્હેન નખચ્છેદનેન આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન ઘાનિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં, ન ત્વેવ ઘાનવિઞ્ઞેય્યેસુ ગન્ધેસુ અનુબ્યઞ્જનસો નિમિત્તગ્ગાહો. નિમિત્તસ્સાદગથિતં વા, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં તિટ્ઠમાનં તિટ્ઠેય્ય, અનુબ્યઞ્જનસ્સાદગથિતં વા તસ્મિઞ્ચે સમયે કાલં કરેય્ય. ઠાનમેતં વિજ્જતિ, યં દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં ગચ્છેય્ય – નિરયં વા તિરચ્છાનયોનિં વા. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે, આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ.
‘‘Varaṃ , bhikkhave, tiṇhena nakhacchedanena ādittena sampajjalitena sajotibhūtena ghānindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva ghānaviññeyyesu gandhesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṃ kareyya. Ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
‘‘વરં, ભિક્ખવે, તિણ્હેન ખુરેન આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન જિવ્હિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં, ન ત્વેવ જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યેસુ રસેસુ અનુબ્યઞ્જનસો નિમિત્તગ્ગાહો. નિમિત્તસ્સાદગથિતં વા, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં તિટ્ઠમાનં તિટ્ઠેય્ય, અનુબ્યઞ્જનસ્સાદગથિતં વા તસ્મિઞ્ચે સમયે કાલં કરેય્ય. ઠાનમેતં વિજ્જતિ, યં દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં ગચ્છેય્ય – નિરયં વા તિરચ્છાનયોનિં વા. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે, આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ.
‘‘Varaṃ, bhikkhave, tiṇhena khurena ādittena sampajjalitena sajotibhūtena jivhindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva jivhāviññeyyesu rasesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṃ kareyya. Ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
‘‘વરં, ભિક્ખવે, તિણ્હાય સત્તિયા આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય કાયિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં, ન ત્વેવ કાયવિઞ્ઞેય્યેસુ ફોટ્ઠબ્બેસુ અનુબ્યઞ્જનસો નિમિત્તગ્ગાહો. નિમિત્તસ્સાદગથિતં વા, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં તિટ્ઠમાનં તિટ્ઠેય્ય, અનુબ્યઞ્જનસ્સાદગથિતં વા તસ્મિઞ્ચે સમયે કાલં કરેય્ય. ઠાનમેતં વિજ્જતિ, યં દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં ગચ્છેય્ય – નિરયં વા તિરચ્છાનયોનિં વા. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે, આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ.
‘‘Varaṃ, bhikkhave, tiṇhāya sattiyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya kāyindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṃ kareyya. Ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
‘‘વરં, ભિક્ખવે, સોત્તં. સોત્તં ખો પનાહં, ભિક્ખવે, વઞ્ઝં જીવિતાનં વદામિ, અફલં જીવિતાનં વદામિ, મોમૂહં જીવિતાનં વદામિ, ન ત્વેવ તથારૂપે વિતક્કે વિતક્કેય્ય યથારૂપાનં વિતક્કાનં વસં ગતો સઙ્ઘં ભિન્દેય્ય. ઇમં ખ્વાહં, ભિક્ખવે , વઞ્ઝં જીવિતાનં આદીનવં દિસ્વા એવં વદામિ.
‘‘Varaṃ, bhikkhave, sottaṃ. Sottaṃ kho panāhaṃ, bhikkhave, vañjhaṃ jīvitānaṃ vadāmi, aphalaṃ jīvitānaṃ vadāmi, momūhaṃ jīvitānaṃ vadāmi, na tveva tathārūpe vitakke vitakkeyya yathārūpānaṃ vitakkānaṃ vasaṃ gato saṅghaṃ bhindeyya. Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave , vañjhaṃ jīvitānaṃ ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
‘‘તત્થ, ભિક્ખવે, સુતવા અરિયસાવકો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘તિટ્ઠતુ તાવ તત્તાય અયોસલાકાય આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય ચક્ખુન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ ચક્ખુ અનિચ્ચં, રૂપા અનિચ્ચા, ચક્ખુવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, ચક્ખુસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં ચક્ખુસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ અનિચ્ચં’’’ 5.
‘‘Tattha, bhikkhave, sutavā ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘tiṭṭhatu tāva tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti cakkhu aniccaṃ, rūpā aniccā, cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ, cakkhusamphasso anicco, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ’’’ 6.
‘‘તિટ્ઠતુ તાવ તિણ્હેન અયોસઙ્કુના આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન સોતિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ સોતં અનિચ્ચં, સદ્દા અનિચ્ચા, સોતવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, સોતસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં સોતસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ અનિચ્ચં.
‘‘Tiṭṭhatu tāva tiṇhena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhūtena sotindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti sotaṃ aniccaṃ, saddā aniccā, sotaviññāṇaṃ aniccaṃ, sotasamphasso anicco, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.
‘‘તિટ્ઠતુ તાવ તિણ્હેન નખચ્છેદનેન આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન ઘાનિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ ઘાનં અનિચ્ચં, ગન્ધા અનિચ્ચા, ઘાનવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, ઘાનસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં ઘાનસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં…પે॰… તમ્પિ અનિચ્ચં.
‘‘Tiṭṭhatu tāva tiṇhena nakhacchedanena ādittena sampajjalitena sajotibhūtena ghānindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti ghānaṃ aniccaṃ, gandhā aniccā, ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ, ghānasamphasso anicco, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ…pe… tampi aniccaṃ.
‘‘તિટ્ઠતુ તાવ તિણ્હેન ખુરેન આદિત્તેન સમ્પજ્જલિતેન સજોતિભૂતેન જિવ્હિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ જિવ્હા અનિચ્ચા, રસા અનિચ્ચા, જિવ્હાવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, જિવ્હાસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં જિવ્હાસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ…પે॰… તમ્પિ અનિચ્ચં.
‘‘Tiṭṭhatu tāva tiṇhena khurena ādittena sampajjalitena sajotibhūtena jivhindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti jivhā aniccā, rasā aniccā, jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, jivhāsamphasso anicco, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati…pe… tampi aniccaṃ.
‘‘તિટ્ઠતુ તાવ તિણ્હાય સત્તિયા આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય કાયિન્દ્રિયં સમ્પલિમટ્ઠં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ કાયો અનિચ્ચો, ફોટ્ઠબ્બા અનિચ્ચા , કાયવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, કાયસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં કાયસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં…પે॰… તમ્પિ અનિચ્ચં.
‘‘Tiṭṭhatu tāva tiṇhāya sattiyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya kāyindriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti kāyo anicco, phoṭṭhabbā aniccā , kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ, kāyasamphasso anicco, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ…pe… tampi aniccaṃ.
‘‘તિટ્ઠતુ તાવ સોત્તં. હન્દાહં ઇદમેવ મનસિ કરોમિ – ઇતિ મનો અનિચ્ચો, ધમ્મા અનિચ્ચા, મનોવિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, મનોસમ્ફસ્સો અનિચ્ચો, યમ્પિદં મનોસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ અનિચ્ચં’’.
‘‘Tiṭṭhatu tāva sottaṃ. Handāhaṃ idameva manasi karomi – iti mano anicco, dhammā aniccā, manoviññāṇaṃ aniccaṃ, manosamphasso anicco, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ’’.
‘‘એવં પસ્સં, ભિક્ખવે, સુતવા અરિયસાવકો ચક્ખુસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, રૂપેસુપિ નિબ્બિન્દતિ, ચક્ખુવિઞ્ઞાણેપિ નિબ્બિન્દતિ, ચક્ખુસમ્ફસ્સેપિ નિબ્બિન્દતિ…પે॰… યમ્પિદં મનોસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ. નિબ્બિન્દં વિરજ્જતિ; વિરાગા વિમુચ્ચતિ; વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. અયં ખો, ભિક્ખવે, આદિત્તપરિયાયો, ધમ્મપરિયાયો’’તિ. અટ્ઠમં.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ayaṃ kho, bhikkhave, ādittapariyāyo, dhammapariyāyo’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. આદિત્તપરિયાયસુત્તવણ્ણના • 8. Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૮. આદિત્તપરિયાયસુત્તવણ્ણના • 8. Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā
