Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā |
૧૦. અજિતત્થેરગાથાવણ્ણના
10. Ajitattheragāthāvaṇṇanā
મરણે મે ભયં નત્થીતિ આયસ્મતો અજિતત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? સો કિર એકનવુતે કપ્પે વિપસ્સિં ભગવન્તં પસ્સિત્વા પસન્નચિત્તો કપિત્થફલં અદાસિ. તતો પરમ્પિ તં તં પુઞ્ઞં કત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇમસ્મિં કપ્પે અનુપ્પન્ને એવ અમ્હાકં સત્થરિ સાવત્થિયં મહાકોસલરઞ્ઞો અગ્ગાસનિયસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ પુત્તો હુત્વા નિબ્બત્તિ. તસ્સ અજિતોતિ નામં અહોસિ. તસ્મિઞ્ચ સમયે સાવત્થિવાસી બાવરી નામ બ્રાહ્મણો તીહિ મહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતો તિણ્ણં વેદાનં પારગૂ સાવત્થિતો નિક્ખમિત્વા તાપસપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા ગોધાવરીતીરે કપિત્થારામે વસતિ. અથ અજિતો તસ્સ સન્તિકે પબ્બજિતો અત્થકામાય દેવતાય ચોદિતેન બાવરિના સત્થુ સન્તિકં પેસિતો તિસ્સમેત્તેય્યાદીહિ સદ્ધિં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા મનસાવ પઞ્હે પુચ્છિત્વા તેસુ વિસ્સજ્જિતેસુ પસન્નચિત્તો સત્થુ સન્તિકે પબ્બજિત્વા કમ્મટ્ઠાનં ગહેત્વા વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેર ૨.૫૨.૭-૧૧) –
Maraṇe me bhayaṃ natthīti āyasmato ajitattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ekanavute kappe vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannacitto kapitthaphalaṃ adāsi. Tato parampi taṃ taṃ puññaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ kappe anuppanne eva amhākaṃ satthari sāvatthiyaṃ mahākosalarañño aggāsaniyassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa ajitoti nāmaṃ ahosi. Tasmiñca samaye sāvatthivāsī bāvarī nāma brāhmaṇo tīhi mahāpurisalakkhaṇehi samannāgato tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sāvatthito nikkhamitvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā godhāvarītīre kapitthārāme vasati. Atha ajito tassa santike pabbajito atthakāmāya devatāya coditena bāvarinā satthu santikaṃ pesito tissametteyyādīhi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā manasāva pañhe pucchitvā tesu vissajjitesu pasannacitto satthu santike pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.7-11) –
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, કપિત્થં અદદિં ફલં.
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, kapitthaṃ adadiṃ phalaṃ.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં દદા;
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ dadā;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
અરહત્તં પન પત્તો સીહનાદં નદન્તો ‘‘મરણે મે ભયં નત્થી’’તિ ગાથં અભાસિ.
Arahattaṃ pana patto sīhanādaṃ nadanto ‘‘maraṇe me bhayaṃ natthī’’ti gāthaṃ abhāsi.
૨૦. તત્થ મરણેતિ મરણનિમિત્તં મરણહેતુ. મેતિ મય્હં, ભયં નત્થિ ઉચ્છિન્નભવમૂલતાય પરિક્ખીણજાતિકત્તા . અનુચ્છિન્નભવમૂલાનઞ્હિ ‘‘કીદિસી નુ ખો મય્હં આયતિં ઉપ્પત્તી’’તિ મરણતો ભયં ભવેય્ય. નિકન્તીતિ અપેક્ખા તણ્હા, સા નત્થિ જીવિતે સુપરિમદ્દિતસઙ્ખારતાય ઉપાદાનક્ખન્ધાનં દુક્ખાસારકાદિભાવેન સુટ્ઠુ ઉપટ્ઠહનતો. એવંભૂતો ચાહં સન્દેહં સરીરં, સકં વા દેહં દેહસઙ્ખાતં દુક્ખભારં નિક્ખિપિસ્સામિ છડ્ડેસ્સામિ, નિક્ખિપન્તો ચ ‘‘‘ઇમિના સરીરકેન સાધેતબ્બં સાધિતં, ઇદાનિ તં એકંસેન છડ્ડનીયમેવા’તિ પઞ્ઞાવેપુલ્લપ્પત્તિયા સમ્પજાનો સતિવેપુલ્લપ્પત્તિયા પટિસ્સતો નિક્ખિપિસ્સામી’’તિ. ઇમં પન ગાથં વત્વા થેરો ઝાનં સમાપજ્જિત્વા તદનન્તરં પરિનિબ્બાયીતિ.
20. Tattha maraṇeti maraṇanimittaṃ maraṇahetu. Meti mayhaṃ, bhayaṃ natthi ucchinnabhavamūlatāya parikkhīṇajātikattā . Anucchinnabhavamūlānañhi ‘‘kīdisī nu kho mayhaṃ āyatiṃ uppattī’’ti maraṇato bhayaṃ bhaveyya. Nikantīti apekkhā taṇhā, sā natthi jīvite suparimadditasaṅkhāratāya upādānakkhandhānaṃ dukkhāsārakādibhāvena suṭṭhu upaṭṭhahanato. Evaṃbhūto cāhaṃ sandehaṃ sarīraṃ, sakaṃ vā dehaṃ dehasaṅkhātaṃ dukkhabhāraṃ nikkhipissāmi chaḍḍessāmi, nikkhipanto ca ‘‘‘iminā sarīrakena sādhetabbaṃ sādhitaṃ, idāni taṃ ekaṃsena chaḍḍanīyamevā’ti paññāvepullappattiyā sampajāno sativepullappattiyā paṭissato nikkhipissāmī’’ti. Imaṃ pana gāthaṃ vatvā thero jhānaṃ samāpajjitvā tadanantaraṃ parinibbāyīti.
અજિતત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ajitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
દુતિયવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૧૦. અજિતત્થેરગાથા • 10. Ajitattheragāthā