Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
૪. આમિસસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
૧૬૪. ‘‘ઉપસમ્પન્નં સઙ્ઘેન અસમ્મત’’ન્તિ પાળિવચનતો, ‘‘સમ્મતેન વા સઙ્ઘેન વા ભારં કત્વા ઠપિતો’’તિ અટ્ઠકથાવચનતો ચ અટ્ઠહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સમ્મતેન વા વિપ્પવસિતુકામેન ‘‘યાવાહં આગમિસ્સામિ, તાવ તે ભારો હોતૂ’’તિ યાચિત્વા ઠપિતો, તસ્સાભાવતો સઙ્ઘેન વા તથેવ ભારં કત્વા ઠપિતો અટ્ઠહિ ગરુધમ્મેહિ ઓવદિતું લભતિ, પગેવ અઞ્ઞેન ધમ્મેનાતિ સિદ્ધં. ‘‘યો પન ભિક્ખુ અસમ્મતો ભિક્ખુનિયો ઓવદેય્ય, પાચિત્તિય’’ન્તિ પગેવ ભારં કત્વા અટ્ઠપિતં સન્ધાય વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. અભયગિરિવાસીનમ્પિ ઇદમેવ મતં, અનુગણ્ઠિપદે પન ઇમં નયં પટિક્ખિપિત્વા ‘‘નત્થિ કોચી’’તિઆદિના ‘‘એતરહિ ઓવાદકો અસમ્મતો ભિક્ખુનોવાદકો નામા’’તિ વત્વા ‘‘યં પન અન્ધકટ્ઠકથાયં વુત્તં ‘ઉપસમ્પન્નં સઙ્ઘેન કમ્મવાચાય અસમ્મતં, ભિક્ખુસઙ્ઘેન પન ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ અનુગ્ગહં કરોથ, ભિક્ખુનિયો ઓવદથ, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ કરોથ ફાસુવિહારન્તિ એવં યાચિત્વા ઠપિતો ભિક્ખુસઙ્ઘં આપુચ્છિત્વા, તતો સો થેરો ભિક્ખુનિયો ઓવદતિ, એવરૂપં ભિક્ખુસઙ્ઘેન અસમ્મતન્તિ, તત્ર વુત્તનયેનેવ અત્થો ગહેતબ્બો’’તિ વુત્તં. પોરાણગણ્ઠિપદે પન ‘‘અસમ્મતો ગામં ઓવાદત્થાય આગતાનં ભિક્ખુનીનં વચનં સુત્વા પટિવચનં દેન્તો સઙ્ઘાનુમતિયા, ન ઞત્તિચતુત્થેના’’તિ વુત્તં, તં અનુગણ્ઠિપદમતેન સમેતિ, અન્ધકટ્ઠકથાયં વુત્તવચનં તેન સમેતિ, તઞ્ચ પાળિવચનં, ન હિ ઓવાદપટિગ્ગાહકો, પાતિમોક્ખુદ્દેસકો વા ‘‘પાસાદિકેન સમ્પાદેતૂ’’તિ વચનમત્તેન ભિક્ખુનોવાદકો નામ હોતિ. હોતીતિ ચે, અનુપસમ્પન્નોપિ તત્તકેન વચનેન ‘‘ભિક્ખુનોવાદકો હોતૂ’’તિ વત્તબ્બો. હોતીતિ ચે, યં વુત્તં ગણ્ઠાનુગણ્ઠિપદેસુ ‘‘અસમ્મતો નામ અસમ્મતભાવેન ‘બહુસ્સુતો ત્વં ઓવદાહી’તિ સઙ્ઘેન ભારં કત્વા ઠપિતો’’તિ. એત્થ બાહુસચ્ચેન કિં પયોજનં. અનુગણ્ઠિપદેયેવ ‘‘અભયગિરિવાસી વદતીતિ સુત્વા સમ્મતેન વા આણત્તો ઓવદિતું લભતીતિ ધમ્મસિરિત્થેરો પચ્છા અનુજાનાતી’’તિ વુત્તં. કિં બહુકાય. ‘‘પાસાદિકેન સમ્પાદેતૂ’’તિ એત્તકમત્તેન ભિક્ખુનોવાદકો હોતિ. અટ્ઠકથાયં ‘‘ભારં કત્વા’’તિ ઇમિના કિં પયોજનં, તત્તકમ્પિ વત્તું અઞ્ઞો ન લભતિ, તેન ચ ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઠપેત્વા બાલં ગિલાનં ગમિકં અવસેસેહિ ઓવાદં ગહેતુ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૪૧૪) અયં પાળિ વિરુજ્ઝેય્ય. કથં? તસ્સ હિ ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઓવાદો ન પચ્ચાહરિતબ્બો’’તિ (ચૂળવ॰ ૪૧૫) ચનતો સમ્મતાસમ્મતભાવેન નત્થિ કોચીતિ ‘‘પાસાદિકેન સમ્પાદેતૂ’’તિ વત્તબ્બં સિયા, વદન્તો ચ ઇધ પઠમેન આપત્તિયા કારેતબ્બો હોતીતિ. હોતુ અસમ્મતત્તા, અકતભારત્તા ચ. ઇમસ્સ ચ ભિક્ખુનોવાદકત્તે ઇમસ્સ ખીયનેન દુક્કટં સિયા, સબ્બમેતં અનિટ્ઠં, તસ્મા અટ્ઠકથાયં ‘‘અયમેત્થ ભિક્ખુનોવાદકો નામા’’તિ અવુત્તત્તા તથા ભારં કત્વા ઠપિતો ઓવદિતું લભતિયેવ, નાઞ્ઞોતિ આચરિયો.
164. ‘‘Upasampannaṃ saṅghena asammata’’nti pāḷivacanato, ‘‘sammatena vā saṅghena vā bhāraṃ katvā ṭhapito’’ti aṭṭhakathāvacanato ca aṭṭhahaṅgehi samannāgato sammatena vā vippavasitukāmena ‘‘yāvāhaṃ āgamissāmi, tāva te bhāro hotū’’ti yācitvā ṭhapito, tassābhāvato saṅghena vā tatheva bhāraṃ katvā ṭhapito aṭṭhahi garudhammehi ovadituṃ labhati, pageva aññena dhammenāti siddhaṃ. ‘‘Yo pana bhikkhu asammato bhikkhuniyo ovadeyya, pācittiya’’nti pageva bhāraṃ katvā aṭṭhapitaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Abhayagirivāsīnampi idameva mataṃ, anugaṇṭhipade pana imaṃ nayaṃ paṭikkhipitvā ‘‘natthi kocī’’tiādinā ‘‘etarahi ovādako asammato bhikkhunovādako nāmā’’ti vatvā ‘‘yaṃ pana andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘upasampannaṃ saṅghena kammavācāya asammataṃ, bhikkhusaṅghena pana bhikkhunisaṅghassa anuggahaṃ karotha, bhikkhuniyo ovadatha, bhikkhusaṅghassa ca karotha phāsuvihāranti evaṃ yācitvā ṭhapito bhikkhusaṅghaṃ āpucchitvā, tato so thero bhikkhuniyo ovadati, evarūpaṃ bhikkhusaṅghena asammatanti, tatra vuttanayeneva attho gahetabbo’’ti vuttaṃ. Porāṇagaṇṭhipade pana ‘‘asammato gāmaṃ ovādatthāya āgatānaṃ bhikkhunīnaṃ vacanaṃ sutvā paṭivacanaṃ dento saṅghānumatiyā, na ñatticatutthenā’’ti vuttaṃ, taṃ anugaṇṭhipadamatena sameti, andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttavacanaṃ tena sameti, tañca pāḷivacanaṃ, na hi ovādapaṭiggāhako, pātimokkhuddesako vā ‘‘pāsādikena sampādetū’’ti vacanamattena bhikkhunovādako nāma hoti. Hotīti ce, anupasampannopi tattakena vacanena ‘‘bhikkhunovādako hotū’’ti vattabbo. Hotīti ce, yaṃ vuttaṃ gaṇṭhānugaṇṭhipadesu ‘‘asammato nāma asammatabhāvena ‘bahussuto tvaṃ ovadāhī’ti saṅghena bhāraṃ katvā ṭhapito’’ti. Ettha bāhusaccena kiṃ payojanaṃ. Anugaṇṭhipadeyeva ‘‘abhayagirivāsī vadatīti sutvā sammatena vā āṇatto ovadituṃ labhatīti dhammasiritthero pacchā anujānātī’’ti vuttaṃ. Kiṃ bahukāya. ‘‘Pāsādikena sampādetū’’ti ettakamattena bhikkhunovādako hoti. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhāraṃ katvā’’ti iminā kiṃ payojanaṃ, tattakampi vattuṃ añño na labhati, tena ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā bālaṃ gilānaṃ gamikaṃ avasesehi ovādaṃ gahetu’’nti (cūḷava. 414) ayaṃ pāḷi virujjheyya. Kathaṃ? Tassa hi ‘‘na, bhikkhave, ovādo na paccāharitabbo’’ti (cūḷava. 415) canato sammatāsammatabhāvena natthi kocīti ‘‘pāsādikena sampādetū’’ti vattabbaṃ siyā, vadanto ca idha paṭhamena āpattiyā kāretabbo hotīti. Hotu asammatattā, akatabhārattā ca. Imassa ca bhikkhunovādakatte imassa khīyanena dukkaṭaṃ siyā, sabbametaṃ aniṭṭhaṃ, tasmā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayamettha bhikkhunovādako nāmā’’ti avuttattā tathā bhāraṃ katvā ṭhapito ovadituṃ labhatiyeva, nāññoti ācariyo.
આમિસસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Āmisasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૩. ઓવાદવગ્ગો • 3. Ovādavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૪. આમિસસિક્ખાપદવણ્ણના • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૪. આમિસસિક્ખાપદવણ્ણના • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૪. આમિસસિક્ખાપદવણ્ણના • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૪. આમિસસિક્ખાપદં • 4. Āmisasikkhāpadaṃ