Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
૪. અનન્તરપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના
4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā
૪. યથા ઓકાસદાનવિસેસભાવેન નત્થિવિગતા વુત્તા, ન એવં અનન્તરસમનન્તરા, એતે પન ચિત્તનિયામહેતુવિસેસભાવેન વુત્તા, તસ્મા તં ચિત્તનિયામહેતુવિસેસભાવં દસ્સેન્તો ‘‘ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતૂ’’તિઆદિના ધાતુવસેન કુસલાદિવસેન ચ નિદ્દેસમાહ. તત્થ ‘‘મનોવિઞ્ઞાણધાતુ મનોવિઞ્ઞાણધાતુયા’’તિ વુત્તે પચ્ચયપચ્ચયુપ્પન્નવિસેસો ન વિઞ્ઞાયતીતિ ‘‘પુરિમા પુરિમા પચ્છિમાય પચ્છિમાયા’’તિ વત્તબ્બં સિયા. તથા ચ સતિ ધાતુવિસેસેન ચિત્તવિસેસે દસ્સનં યં કાતું આરદ્ધો, તં વોચ્છિજ્જેય્ય. ‘‘મનોવિઞ્ઞાણધાતુ મનોધાતુયા’’તિ ઇદમ્પિ ન સક્કા વત્તું નિયામાભાવતો, ‘‘મનોધાતુ ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુયા’’તિ ચ તથેવ ન સક્કા. ન હિ મનોધાતુ ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુયાયેવ અનન્તરપચ્ચયોતિ નિયામો અત્થિ, તસ્મા પાકટા પઞ્ચવિઞ્ઞાણધાતુયો આદિં કત્વા યાવ ધાતુવિસેસનિયામો અત્થિ, તાવ નિદસ્સનેન નયં દસ્સેત્વા પુન નિરવસેસદસ્સનત્થં ‘‘પુરિમા પુરિમા કુસલા’’તિઆદિમાહ. સદિસકુસલાનન્તિ વેદનાય વા હેતૂહિ વા સદિસકુસલાનં અનુરૂપકુસલાનન્તિ વા અત્થો. તેન ભૂમિભિન્નાનમ્પિ પચ્ચયભાવો વુત્તો હોતિ. ભવઙ્ગગ્ગહણેન કુસલાકુસલમૂલકેસુ ચુતિપિ ગહિતાતિ દટ્ઠબ્બં, અબ્યાકતમૂલકે તદારમ્મણમ્પિ.
4. Yathā okāsadānavisesabhāvena natthivigatā vuttā, na evaṃ anantarasamanantarā, ete pana cittaniyāmahetuvisesabhāvena vuttā, tasmā taṃ cittaniyāmahetuvisesabhāvaṃ dassento ‘‘cakkhuviññāṇadhātū’’tiādinā dhātuvasena kusalādivasena ca niddesamāha. Tattha ‘‘manoviññāṇadhātu manoviññāṇadhātuyā’’ti vutte paccayapaccayuppannaviseso na viññāyatīti ‘‘purimā purimā pacchimāya pacchimāyā’’ti vattabbaṃ siyā. Tathā ca sati dhātuvisesena cittavisese dassanaṃ yaṃ kātuṃ āraddho, taṃ vocchijjeyya. ‘‘Manoviññāṇadhātu manodhātuyā’’ti idampi na sakkā vattuṃ niyāmābhāvato, ‘‘manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyā’’ti ca tatheva na sakkā. Na hi manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyāyeva anantarapaccayoti niyāmo atthi, tasmā pākaṭā pañcaviññāṇadhātuyo ādiṃ katvā yāva dhātuvisesaniyāmo atthi, tāva nidassanena nayaṃ dassetvā puna niravasesadassanatthaṃ ‘‘purimā purimā kusalā’’tiādimāha. Sadisakusalānanti vedanāya vā hetūhi vā sadisakusalānaṃ anurūpakusalānanti vā attho. Tena bhūmibhinnānampi paccayabhāvo vutto hoti. Bhavaṅgaggahaṇena kusalākusalamūlakesu cutipi gahitāti daṭṭhabbaṃ, abyākatamūlake tadārammaṇampi.
કામાવચરકિરિયાવજ્જનસ્સાતિ કામાવચરકિરિયાય આવજ્જનસ્સાતિ આવજ્જનગ્ગહણેન કામાવચરકિરિયં વિસેસેતીતિ દટ્ઠબ્બં. કામાવચરવિપાકો કામાવચરકિરિયરાસિસ્સ ચ અનન્તરપચ્ચયો હોતિ, હોન્તો ચ આવજ્જનસ્સેવાતિ અયઞ્હેત્થ અધિપ્પાયો. આવજ્જનગ્ગહણેનેવ ચેત્થ વોટ્ઠબ્બનમ્પિ ગહિતન્તિ દટ્ઠબ્બં.
Kāmāvacarakiriyāvajjanassāti kāmāvacarakiriyāya āvajjanassāti āvajjanaggahaṇena kāmāvacarakiriyaṃ visesetīti daṭṭhabbaṃ. Kāmāvacaravipāko kāmāvacarakiriyarāsissa ca anantarapaccayo hoti, honto ca āvajjanassevāti ayañhettha adhippāyo. Āvajjanaggahaṇeneva cettha voṭṭhabbanampi gahitanti daṭṭhabbaṃ.
અનન્તરપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / (૨) પચ્ચયનિદ્દેસો • (2) Paccayaniddeso
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૪. અનન્તરપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના • 4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā