Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૧૧૫] ૫. અનુસાસિકજાતકવણ્ણના

    [115] 5. Anusāsikajātakavaṇṇanā

    યાયઞ્ઞે મનુસાસતીતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો એકં અનુસાસિકં ભિક્ખુનિં આરબ્ભ કથેસિ. સા કિર સાવત્થિવાસિની એકા કુલધીતા પબ્બજિત્વા ઉપસમ્પન્નકાલતો પટ્ઠાય સમણધમ્મે અનનુયુત્તા આમિસગિદ્ધા હુત્વા યત્થ અઞ્ઞા ભિક્ખુનિયો ન ગચ્છન્તિ, તાદિસે નગરસ્સ એકદેસે પિણ્ડાય ચરતિ. અથસ્સા મનુસ્સા પણીતપિણ્ડપાતં દેન્તિ. સા રસતણ્હાય બજ્ઝિત્વા ‘‘સચે ઇમસ્મિં પદેસે અઞ્ઞાપિ ભિક્ખુનિયો પિણ્ડાય ચરિસ્સન્તિ, મય્હં લાભો પરિહાયિસ્સતિ. યથા એતં પદેસં અઞ્ઞા નાગચ્છન્તિ, એવં મયા કાતું વટ્ટતી’’તિ ચિન્તેત્વા ભિક્ખુનૂપસ્સયં ગન્ત્વા ‘‘અય્યે, અસુકટ્ઠાને ચણ્ડો હત્થી, ચણ્ડો અસ્સો, ચણ્ડો મેણ્ડો, ચણ્ડો કુક્કુરો ચરતિ, સપરિસ્સયટ્ઠાનં, મા તત્થ પિણ્ડાય ચરિત્થા’’તિ ભિક્ખુનિયો અનુસાસતિ. તસ્સા વચનં સુત્વા એકા ભિક્ખુનીપિ તં પદેસં ગીવં પરિવત્તેત્વા ન ઓલોકેસિ. તસ્સા એકસ્મિં દિવસે તસ્મિં પદેસે પિણ્ડાય ચરન્તિયા વેગેનેકં ગેહં પવિસન્તિયા ચણ્ડો મેણ્ડકો પહરિત્વા ઊરુટ્ઠિકં ભિન્દિ. મનુસ્સા વેગેન ઉપધાવિત્વા દ્વિધા ભિન્નં ઊરુટ્ઠિકં એકતો બન્ધિત્વા તં ભિક્ખુનિં મઞ્ચેનાદાય ભિક્ખુનૂપસ્સયં નયિંસુ. ભિક્ખુનિયો ‘‘અયં અઞ્ઞા ભિક્ખુનિયો અનુસાસિત્વા સયં તસ્મિં પદેસે ચરન્તી ઊરુટ્ઠિકં ભિન્દાપેત્વા આગતા’’તિ પરિહાસં અકંસુ. તમ્પિ તાય કતકારણં ન ચિરસ્સેવ ભિક્ખુસઙ્ઘે પાકટં અહોસિ.

    Yāyaññe manusāsatīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ anusāsikaṃ bhikkhuniṃ ārabbha kathesi. Sā kira sāvatthivāsinī ekā kuladhītā pabbajitvā upasampannakālato paṭṭhāya samaṇadhamme ananuyuttā āmisagiddhā hutvā yattha aññā bhikkhuniyo na gacchanti, tādise nagarassa ekadese piṇḍāya carati. Athassā manussā paṇītapiṇḍapātaṃ denti. Sā rasataṇhāya bajjhitvā ‘‘sace imasmiṃ padese aññāpi bhikkhuniyo piṇḍāya carissanti, mayhaṃ lābho parihāyissati. Yathā etaṃ padesaṃ aññā nāgacchanti, evaṃ mayā kātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā bhikkhunūpassayaṃ gantvā ‘‘ayye, asukaṭṭhāne caṇḍo hatthī, caṇḍo asso, caṇḍo meṇḍo, caṇḍo kukkuro carati, saparissayaṭṭhānaṃ, mā tattha piṇḍāya caritthā’’ti bhikkhuniyo anusāsati. Tassā vacanaṃ sutvā ekā bhikkhunīpi taṃ padesaṃ gīvaṃ parivattetvā na olokesi. Tassā ekasmiṃ divase tasmiṃ padese piṇḍāya carantiyā vegenekaṃ gehaṃ pavisantiyā caṇḍo meṇḍako paharitvā ūruṭṭhikaṃ bhindi. Manussā vegena upadhāvitvā dvidhā bhinnaṃ ūruṭṭhikaṃ ekato bandhitvā taṃ bhikkhuniṃ mañcenādāya bhikkhunūpassayaṃ nayiṃsu. Bhikkhuniyo ‘‘ayaṃ aññā bhikkhuniyo anusāsitvā sayaṃ tasmiṃ padese carantī ūruṭṭhikaṃ bhindāpetvā āgatā’’ti parihāsaṃ akaṃsu. Tampi tāya katakāraṇaṃ na cirasseva bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ ahosi.

    અથેકદિવસં ધમ્મસભાયં ભિક્ખૂ ‘‘આવુસો, અસુકા અનુસાસિકા ભિક્ખુની અઞ્ઞં અનુસાસિત્વા સયં તસ્મિં પદેસે ચરમાના ચણ્ડેન મેણ્ડકેન ઊરું ભિન્દાપેસી’’તિ તસ્સા અગુણકથં કથેસું. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઇદાનેવ, પુબ્બેપેસા અઞ્ઞે અનુસાસતિયેવ, સયં પન ન વત્તતિ, નિચ્ચકાલં દુક્ખમેવ અનુભોતી’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū ‘‘āvuso, asukā anusāsikā bhikkhunī aññaṃ anusāsitvā sayaṃ tasmiṃ padese caramānā caṇḍena meṇḍakena ūruṃ bhindāpesī’’ti tassā aguṇakathaṃ kathesuṃ. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesā aññe anusāsatiyeva, sayaṃ pana na vattati, niccakālaṃ dukkhameva anubhotī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો અરઞ્ઞે સકુણયોનિયં નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો સકુણજેટ્ઠકો હુત્વા અનેકસકુણસહસ્સપરિવારો હિમવન્તં પાવિસિ. તસ્સ તત્થ વસનકાલે એકા ચણ્ડસકુણિકા મહાવત્તનિમગ્ગં ગન્ત્વા ગોચરં ગણ્હાતિ. સા તત્થ સકટેહિ પતિતાનિ વીહિમુગ્ગબીજાદીનિ લભિત્વા ‘‘યથા ઇદાનિ ઇમં પદેસં અઞ્ઞે સકુણા નાગચ્છન્તિ, તથા કરિસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા સકુણસઙ્ઘસ્સ ઓવાદં દેતિ ‘‘વત્તનિમહામગ્ગો નામ સપ્પટિભયો, હત્થિઅસ્સાદયો ચેવ ચણ્ડગોણયુત્તયાનાદીનિ ચ સઞ્ચરન્તિ, સહસા ઉપ્પતિતુમ્પિ ન સક્કા હોતિ, ન તત્થ ગન્તબ્બ’’ન્તિ. સકુણસઙ્ઘો તસ્સા ‘‘અનુસાસિકા’’તેવ નામં અકાસિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññe sakuṇayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto sakuṇajeṭṭhako hutvā anekasakuṇasahassaparivāro himavantaṃ pāvisi. Tassa tattha vasanakāle ekā caṇḍasakuṇikā mahāvattanimaggaṃ gantvā gocaraṃ gaṇhāti. Sā tattha sakaṭehi patitāni vīhimuggabījādīni labhitvā ‘‘yathā idāni imaṃ padesaṃ aññe sakuṇā nāgacchanti, tathā karissāmī’’ti cintetvā sakuṇasaṅghassa ovādaṃ deti ‘‘vattanimahāmaggo nāma sappaṭibhayo, hatthiassādayo ceva caṇḍagoṇayuttayānādīni ca sañcaranti, sahasā uppatitumpi na sakkā hoti, na tattha gantabba’’nti. Sakuṇasaṅgho tassā ‘‘anusāsikā’’teva nāmaṃ akāsi.

    સા એકદિવસં વત્તનિમહામગ્ગે ચરન્તી અતિમહાવેગેન આગચ્છન્તસ્સ યાનસ્સ સદ્દં સુત્વા નિવત્તિત્વા ઓલોકેત્વા ‘‘દૂરે તાવા’’તિ ચરતિયેવ. અથ નં યાનં વાતવેગેન સીઘમેવ સમ્પાપુણિ, સા ઉટ્ઠાતું નાસક્ખિ, ચક્કેન દ્વિધા છિન્દિત્વા ગતા. સકુણજેટ્ઠકો સકુણે સમાનેન્તો તં અદિસ્વા ‘‘અનુસાસિકા ન દિસ્સતિ, ઉપધારેથ ન’’ન્તિ આહ. સકુણા ઉપધારેન્તા તં મહામગ્ગે દ્વિધા છિન્નં દિસ્વા સકુણજેટ્ઠકસ્સ આરોચેસું. સકુણજેટ્ઠકો ‘‘સા અઞ્ઞા સકુણિકા વારેત્વા સયં તત્થ ચરમાના દ્વિધા છિન્ના’’તિ વત્વા ઇમં ગાથમાહ –

    Sā ekadivasaṃ vattanimahāmagge carantī atimahāvegena āgacchantassa yānassa saddaṃ sutvā nivattitvā oloketvā ‘‘dūre tāvā’’ti caratiyeva. Atha naṃ yānaṃ vātavegena sīghameva sampāpuṇi, sā uṭṭhātuṃ nāsakkhi, cakkena dvidhā chinditvā gatā. Sakuṇajeṭṭhako sakuṇe samānento taṃ adisvā ‘‘anusāsikā na dissati, upadhāretha na’’nti āha. Sakuṇā upadhārentā taṃ mahāmagge dvidhā chinnaṃ disvā sakuṇajeṭṭhakassa ārocesuṃ. Sakuṇajeṭṭhako ‘‘sā aññā sakuṇikā vāretvā sayaṃ tattha caramānā dvidhā chinnā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ૧૧૫.

    115.

    ‘‘યાયઞ્ઞે મનુસાસતિ, સયં લોલુપ્પચારિની;

    ‘‘Yāyaññe manusāsati, sayaṃ loluppacārinī;

    સાયં વિપક્ખિકા સેતિ, હતા ચક્કેન સાસિકા’’તિ.

    Sāyaṃ vipakkhikā seti, hatā cakkena sāsikā’’ti.

    તત્થ યાયઞ્ઞે મનુસાસતીતિ યકારો પદસન્ધિકરો, યા અઞ્ઞે અનુસાસતીતિ અત્થો. સયં લોલુપ્પચારિનીતિ અત્તના લોલુપ્પચારિની સમાના. સાયં વિપક્ખિકા સેતીતિ સા એસા વિહતપક્ખા હુત્વા મહામગ્ગે સયતિ. હતા ચક્કેન સાસિકાતિ યાનચક્કેન હતા સાસિકા સકુણિકાતિ.

    Tattha yāyaññe manusāsatīti yakāro padasandhikaro, yā aññe anusāsatīti attho. Sayaṃ loluppacārinīti attanā loluppacārinī samānā. Sāyaṃ vipakkhikā setīti sā esā vihatapakkhā hutvā mahāmagge sayati. Hatā cakkena sāsikāti yānacakkena hatā sāsikā sakuṇikāti.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા અનુસાસિકા સકુણિકા અયં અનુસાસિકા ભિક્ખુની અહોસિ, સકુણજેટ્ઠકો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā anusāsikā sakuṇikā ayaṃ anusāsikā bhikkhunī ahosi, sakuṇajeṭṭhako pana ahameva ahosi’’nti.

    અનુસાસિકજાતકવણ્ણના પઞ્ચમા.

    Anusāsikajātakavaṇṇanā pañcamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૧૫. અનુસાસિકજાતકં • 115. Anusāsikajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact