Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૯. અપરિનિપ્ફન્નકથાવણ્ણના
9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
૯૧૭-૯૧૮. ઇદાનિ અપરિનિપ્ફન્નકથા નામ હોતિ. તત્થ –
917-918. Idāni aparinipphannakathā nāma hoti. Tattha –
‘‘દુક્ખમેવ હિ સમ્ભોતિ, દુક્ખં તિટ્ઠતિ વેતિ ચ;
‘‘Dukkhameva hi sambhoti, dukkhaṃ tiṭṭhati veti ca;
નાઞ્ઞત્ર દુક્ખા સમ્ભોતિ, નાઞ્ઞં દુક્ખા નિરુજ્ઝતી’’તિ. (સં॰ નિ॰ ૧.૧૭૧) –
Nāññatra dukkhā sambhoti, nāññaṃ dukkhā nirujjhatī’’ti. (saṃ. ni. 1.171) –
વચનં નિસ્સાય દુક્ખઞ્ઞેવ પરિનિપ્ફન્નં, સેસા ખન્ધાયતનધાતુઇન્દ્રિયધમ્મા અપરિનિપ્ફન્નાતિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ એકચ્ચાનં ઉત્તરપથકાનઞ્ચેવ હેતુવાદાનઞ્ચ; તે સન્ધાય રૂપં અપરિનિપ્ફન્નન્તિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. અથ નં ‘‘સચે રૂપં અપરિનિપ્ફન્નં, ન અનિચ્ચાદિસભાવં સિયા’’તિ ચોદેતું રૂપં ન અનિચ્ચન્તિઆદિમાહ. ઇતરો તથારૂપં રૂપં અપસ્સન્તો પટિક્ખિપતિ. સકવાદી નનુ રૂપં અનિચ્ચન્તિઆદિ વચનેન તસ્સ એકં લદ્ધિં પટિસેધેત્વા દુતિયં પુચ્છન્તો દુક્ખઞ્ઞેવ પરિનિપ્ફન્નન્તિઆદિમાહ. અથસ્સ તમ્પિ લદ્ધિં પટિસેધેતું ન યદનિચ્ચન્તિઆદિમાહ. તત્રાયં અધિપ્પાયો – ન કેવલઞ્હિ પઠમસચ્ચમેવ દુક્ખં. યં પન કિઞ્ચિ અનિચ્ચં, તં દુક્ખમેવ. રૂપઞ્ચ અનિચ્ચં, તસ્મા તમ્પિ પરિનિપ્ફન્નં. ઇતિ યં ત્વં વદેસિ ‘‘રૂપં અપરિનિપ્ફન્નં, દુક્ખઞ્ઞેવ પરિનિપ્ફન્ન’’ન્તિ, તં નો વત રે વત્તબ્બે ‘‘દુક્ખઞ્ઞેવ પરિનિપ્ફન્ન’’ન્તિ. વેદનાદિમૂલિકાદીસુપિ યોજનાસુ એસેવ નયો. ધમ્માયતનધમ્મધાતૂસુ પન ઠપેત્વા નિબ્બાનં સેસધમ્માનં વસેન અનિચ્ચતા વેદિતબ્બા. ઇન્દ્રિયાનિ અનિચ્ચાનેવાતિ.
Vacanaṃ nissāya dukkhaññeva parinipphannaṃ, sesā khandhāyatanadhātuindriyadhammā aparinipphannāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarapathakānañceva hetuvādānañca; te sandhāya rūpaṃ aparinipphannanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace rūpaṃ aparinipphannaṃ, na aniccādisabhāvaṃ siyā’’ti codetuṃ rūpaṃ na aniccantiādimāha. Itaro tathārūpaṃ rūpaṃ apassanto paṭikkhipati. Sakavādī nanu rūpaṃ aniccantiādi vacanena tassa ekaṃ laddhiṃ paṭisedhetvā dutiyaṃ pucchanto dukkhaññeva parinipphannantiādimāha. Athassa tampi laddhiṃ paṭisedhetuṃ na yadaniccantiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – na kevalañhi paṭhamasaccameva dukkhaṃ. Yaṃ pana kiñci aniccaṃ, taṃ dukkhameva. Rūpañca aniccaṃ, tasmā tampi parinipphannaṃ. Iti yaṃ tvaṃ vadesi ‘‘rūpaṃ aparinipphannaṃ, dukkhaññeva parinipphanna’’nti, taṃ no vata re vattabbe ‘‘dukkhaññeva parinipphanna’’nti. Vedanādimūlikādīsupi yojanāsu eseva nayo. Dhammāyatanadhammadhātūsu pana ṭhapetvā nibbānaṃ sesadhammānaṃ vasena aniccatā veditabbā. Indriyāni aniccānevāti.
અપરિનિપ્ફન્નકથાવણ્ણના.
Aparinipphannakathāvaṇṇanā.
તેવીસતિમો વગ્ગો.
Tevīsatimo vaggo.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૨૨૬) ૯. અપરિનિપ્ફન્નકથા • (226) 9. Aparinipphannakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૯. અપરિનિપ્ફન્નકથાવણ્ણના • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૯. અપરિનિપ્ફન્નકથાવણ્ણના • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā