| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૨. અરિયન્તિકથાવણ્ણના
2. Ariyantikathāvaṇṇanā
૩૫૭. ઇદાનિ અરિયન્તિકથા નામ હોતિ. તત્થ યેસં ‘‘ન કેવલં આસવક્ખયઞાણમેવ અરિયં, અથ ખો પુરિમાનિપિ નવ બલાનિ અરિયાનિ’’ચ્ચેવ લદ્ધિ, સેય્યથાપિ એતરહિ અન્ધકાનં; તે સન્ધાય અરિયન્તિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. પુન યદિ તં અરિયં, મગ્ગાદીસુ તેન અઞ્ઞતરેન ભવિતબ્બન્તિ મગ્ગાદિવસેન પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિક્ખેપો ઇતરસ્સ.
357. Idāni ariyantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘na kevalaṃ āsavakkhayañāṇameva ariyaṃ, atha kho purimānipi nava balāni ariyāni’’cceva laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ; te sandhāya ariyanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Puna yadi taṃ ariyaṃ, maggādīsu tena aññatarena bhavitabbanti maggādivasena pucchā sakavādissa, paṭikkhepo itarassa.
પુન સુઞ્ઞતારમ્મણાદિવસેન પુચ્છા સકવાદિસ્સ. તત્થ દ્વે સુઞ્ઞતા – સત્તસુઞ્ઞતા ચ સઙ્ખારસુઞ્ઞતા ચ. સત્તસુઞ્ઞતા નામ દિટ્ઠિયા પરિકપ્પિતેન સત્તેન સુઞ્ઞા પઞ્ચક્ખન્ધા. સઙ્ખારસુઞ્ઞતા નામ સબ્બસઙ્ખારેહિ સુઞ્ઞં વિવિત્તં નિસ્સટં નિબ્બાનં. તત્થ પરવાદી નિબ્બાનારમ્મણતં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ, સઙ્ખારારમ્મણતં સન્ધાય પટિજાનાતિ. મનસિ કરોતીતિ પુટ્ઠોપિ નિબ્બાનમેવ સન્ધાય પટિક્ખિપતિ, સઙ્ખારે સન્ધાય પટિજાનાતિ. તતો સકવાદિના ‘‘ઠાનાટ્ઠાનાદિમનસિકારો સઙ્ખારારમ્મણો, સુઞ્ઞતમનસિકારો નિબ્બાનારમ્મણો’’તિ ઇમં નયં ગહેત્વા ‘‘દ્વિન્નં ફસ્સાનં દ્વિન્નં ચિત્તાનં સમોધાનં હોતી’’તિ પુટ્ઠો લેસોકાસં અલભન્તો પટિક્ખિપતિ. અનિમિત્તાપણિહિતેસુપિ એસેવ નયો. સત્તનિમિત્તાભાવતો હિ ખન્ધા અનિમિત્તા. સઙ્ખારનિમિત્તાભાવતો નિબ્બાનં. એકધમ્મસ્મિમ્પિ આરોપેત્વા ઠપેતબ્બસઙ્ખાતેન ચ પણિદહિતબ્બટ્ઠેન પણિહિતસઙ્ખં ગતેન સત્તપણિધિના અપ્પણિહિતા ખન્ધા. તણ્હાપણિધિના તણ્હાય વા આરમ્મણભૂતેન સબ્બસઙ્ખારપણિધિના અપ્પણિહિતં નિબ્બાનં. તસ્મા ઇધાપિ પટિક્ખેપો ચ પટિઞ્ઞા ચ પુરિમનયેનેવ વેદિતબ્બા.
Puna suññatārammaṇādivasena pucchā sakavādissa. Tattha dve suññatā – sattasuññatā ca saṅkhārasuññatā ca. Sattasuññatā nāma diṭṭhiyā parikappitena sattena suññā pañcakkhandhā. Saṅkhārasuññatā nāma sabbasaṅkhārehi suññaṃ vivittaṃ nissaṭaṃ nibbānaṃ. Tattha paravādī nibbānārammaṇataṃ sandhāya paṭikkhipati, saṅkhārārammaṇataṃ sandhāya paṭijānāti. Manasi karotīti puṭṭhopi nibbānameva sandhāya paṭikkhipati, saṅkhāre sandhāya paṭijānāti. Tato sakavādinā ‘‘ṭhānāṭṭhānādimanasikāro saṅkhārārammaṇo, suññatamanasikāro nibbānārammaṇo’’ti imaṃ nayaṃ gahetvā ‘‘dvinnaṃ phassānaṃ dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotī’’ti puṭṭho lesokāsaṃ alabhanto paṭikkhipati. Animittāpaṇihitesupi eseva nayo. Sattanimittābhāvato hi khandhā animittā. Saṅkhāranimittābhāvato nibbānaṃ. Ekadhammasmimpi āropetvā ṭhapetabbasaṅkhātena ca paṇidahitabbaṭṭhena paṇihitasaṅkhaṃ gatena sattapaṇidhinā appaṇihitā khandhā. Taṇhāpaṇidhinā taṇhāya vā ārammaṇabhūtena sabbasaṅkhārapaṇidhinā appaṇihitaṃ nibbānaṃ. Tasmā idhāpi paṭikkhepo ca paṭiññā ca purimanayeneva veditabbā.
૩૫૮. તતો ‘‘યથા સતિપટ્ઠાનાદયો લોકુત્તરધમ્મા અરિયા ચેવ સુઞ્ઞતાદિઆરમ્મણા ચ, કિં તે એવં ઠાનાટ્ઠાનઞાણ’’ન્તિ અનુલોમપટિલોમપુચ્છા હોન્તિ. તત્થ સબ્બાપિ પટિઞ્ઞા સબ્બે ચ પટિક્ખેપા પરવાદિસ્સેવ. ઇમિનાવુપાયેન સેસઞાણેસુપિ પુચ્છાવિસ્સજ્જનં વેદિતબ્બં. પાળિયં પન સેસાનિ સઙ્ખિપિત્વા અવસાને ચુતૂપપાતઞાણમેવ વિભત્તં. તતો પરં સકસમયેપિ ‘‘અરિય’’ન્તિ સિદ્ધેન આસવાનં ખયઞાણેન સદ્ધિં સંસન્દિત્વા સેસઞાણાનં અનુલોમતો ચ પટિલોમતો ચ અરિયભાવપુચ્છા હોન્તિ. તા સબ્બા પરવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા પટિક્ખેપો ચ સકવાદિસ્સ . તે ઉત્તાનત્થાયેવ. પાળિયં પનેત્થ પઠમનવમાનેવ દસ્સેત્વા સત્ત ઞાણાનિ સઙ્ખિત્તાનીતિ.
358. Tato ‘‘yathā satipaṭṭhānādayo lokuttaradhammā ariyā ceva suññatādiārammaṇā ca, kiṃ te evaṃ ṭhānāṭṭhānañāṇa’’nti anulomapaṭilomapucchā honti. Tattha sabbāpi paṭiññā sabbe ca paṭikkhepā paravādisseva. Imināvupāyena sesañāṇesupi pucchāvissajjanaṃ veditabbaṃ. Pāḷiyaṃ pana sesāni saṅkhipitvā avasāne cutūpapātañāṇameva vibhattaṃ. Tato paraṃ sakasamayepi ‘‘ariya’’nti siddhena āsavānaṃ khayañāṇena saddhiṃ saṃsanditvā sesañāṇānaṃ anulomato ca paṭilomato ca ariyabhāvapucchā honti. Tā sabbā paravādissa, paṭiññā paṭikkhepo ca sakavādissa . Te uttānatthāyeva. Pāḷiyaṃ panettha paṭhamanavamāneva dassetvā satta ñāṇāni saṅkhittānīti.
અરિયન્તિકથાવણ્ણના.
Ariyantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૨૨) ૨. અરિયન્તિકથા • (22) 2. Ariyantikathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૨. અરિયન્તિકથાવણ્ણના • 2. Ariyantikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૨. અરિયન્તિકથાવણ્ણના • 2. Ariyantikathāvaṇṇanā
