Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૬. અસ્સજિસુત્તં
6. Assajisuttaṃ
૮૮. એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા અસ્સજિ કસ્સપકારામે વિહરતિ આબાધિકો દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. અથ ખો આયસ્મા અસ્સજિ ઉપટ્ઠાકે આમન્તેસિ – ‘‘એથ તુમ્હે, આવુસો, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમથ; ઉપસઙ્કમિત્વા મમ વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દથ – ‘અસ્સજિ, ભન્તે, ભિક્ખુ આબાધિકો દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. સો ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતી’તિ. એવઞ્ચ વદેથ – ‘સાધુ કિર, ભન્તે, ભગવા યેન અસ્સજિ ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો અસ્સજિસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘અસ્સજિ, ભન્તે, ભિક્ખુ આબાધિકો…પે॰… સાધુ કિર, ભન્તે, ભગવા યેન અસ્સજિ ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન.
88. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā assaji kassapakārāme viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā assaji upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha tumhe, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha – ‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadetha – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato assajissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko…pe… sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેનાયસ્મા અસ્સજિ તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો આયસ્મા અસ્સજિ ભગવન્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન મઞ્ચકે સમધોસિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં અસ્સજિં 1 એતદવોચ – ‘‘અલં, અસ્સજિ, મા ત્વં મઞ્ચકે સમધોસિ. સન્તિમાનિ આસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ, તત્થાહં નિસીદિસ્સામી’’તિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને. નિસજ્જ ખો ભગવા આયસ્મન્તં અસ્સજિં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ તે, અસ્સજિ, ખમનીયં, કચ્ચિ યાપનીયં…પે॰… પટિક્કમોસાનં પઞ્ઞાયતિ નો અભિક્કમો’’તિ?
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā assaji tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā assaji bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna mañcake samadhosi. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ 2 etadavoca – ‘‘alaṃ, assaji, mā tvaṃ mañcake samadhosi. Santimāni āsanāni paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kacci te, assaji, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ…pe… paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’ti?
‘‘ન મે, ભન્તે, ખમનીયં…પે॰… અભિક્કમોસાનં પઞ્ઞાયતિ નો પટિક્કમો’’તિ. ‘‘કચ્ચિ તે, અસ્સજિ, ન કિઞ્ચિ કુક્કુચ્ચં ન કોચિ વિપ્પટિસારો’’તિ? ‘‘તગ્ઘ મે, ભન્તે, અનપ્પકં કુક્કુચ્ચં અનપ્પકો વિપ્પટિસારો’’તિ. ‘‘કચ્ચિ પન તં, અસ્સજિ, અત્તા સીલતો ન ઉપવદતી’’તિ? ‘‘ન ખો મં, ભન્તે, અત્તા સીલતો ઉપવદતી’’તિ. ‘‘નો ચે કિર તં, અસ્સજિ, અત્તા સીલતો ઉપવદતિ, અથ કિઞ્ચ તે કુક્કુચ્ચં કો ચ વિપ્પટિસારો’’તિ? ‘‘પુબ્બે ખ્વાહં, ભન્તે, ગેલઞ્ઞે પસ્સમ્ભેત્વા પસ્સમ્ભેત્વા કાયસઙ્ખારે વિહરામિ, સોહં સમાધિં નપ્પટિલભામિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, તં સમાધિં અપ્પટિલભતો એવં હોતિ – ‘નો ચસ્સાહં પરિહાયામી’’’તિ. ‘‘યે તે, અસ્સજિ, સમણબ્રાહ્મણા સમાધિસારકા સમાધિસામઞ્ઞા તેસં તં સમાધિં અપ્પટિલભતં એવં હોતિ – ‘નો ચસ્સુ મયં પરિહાયામા’’’તિ.
‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’ti. ‘‘Kacci te, assaji, na kiñci kukkuccaṃ na koci vippaṭisāro’’ti? ‘‘Taggha me, bhante, anappakaṃ kukkuccaṃ anappako vippaṭisāro’’ti. ‘‘Kacci pana taṃ, assaji, attā sīlato na upavadatī’’ti? ‘‘Na kho maṃ, bhante, attā sīlato upavadatī’’ti. ‘‘No ce kira taṃ, assaji, attā sīlato upavadati, atha kiñca te kukkuccaṃ ko ca vippaṭisāro’’ti? ‘‘Pubbe khvāhaṃ, bhante, gelaññe passambhetvā passambhetvā kāyasaṅkhāre viharāmi, sohaṃ samādhiṃ nappaṭilabhāmi. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ samādhiṃ appaṭilabhato evaṃ hoti – ‘no cassāhaṃ parihāyāmī’’’ti. ‘‘Ye te, assaji, samaṇabrāhmaṇā samādhisārakā samādhisāmaññā tesaṃ taṃ samādhiṃ appaṭilabhataṃ evaṃ hoti – ‘no cassu mayaṃ parihāyāmā’’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, અસ્સજિ, રૂપં નિચ્ચં વા અનિચ્ચં વા’’તિ? ‘‘અનિચ્ચં, ભન્તે’’…પે॰… વિઞ્ઞાણં …પે॰… તસ્માતિહ…પે॰… એવં પસ્સં…પે॰… નાપરં ઇત્થત્તાયાતિ પજાનાતીતિ. સો સુખં ચે વેદનં વેદયતિ 3, સા ‘અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ. ‘અનજ્ઝોસિતા’તિ પજાનાતિ. ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ. દુક્ખં ચે વેદનં વેદયતિ, સા ‘અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ. ‘અનજ્ઝોસિતા’તિ પજાનાતિ. ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ. અદુક્ખમસુખં ચે વેદનં વેદયતિ, સા ‘અનિચ્ચા’તિ પજાનાતિ…પે॰… ‘અનભિનન્દિતા’તિ પજાનાતિ. સો સુખં ચે વેદનં વેદયતિ , વિસંયુત્તો નં વેદયતિ; દુક્ખં ચે વેદનં વેદયતિ, વિસંયુત્તો નં વેદયતિ; અદુક્ખમસુખં ચે વેદનં વેદયતિ, વિસંયુત્તો નં વેદયતિ. સો કાયપરિયન્તિકં ચે વેદનં વેદયમાનો ‘કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ. જીવિતપરિયન્તિકં ચે વેદનં વેદયમાનાએ ‘જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ. ‘કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ઇધેવ સબ્બવેદયિતાનિ અનભિનન્દિતાનિ સીતીભવિસ્સન્તી’તિ પજાનાતિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, assaji, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… viññāṇaṃ …pe… tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati 4, sā ‘aniccā’ti pajānāti. ‘Anajjhositā’ti pajānāti. ‘Anabhinanditā’ti pajānāti. Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti. ‘Anajjhositā’ti pajānāti. ‘Anabhinanditā’ti pajānāti. Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti…pe… ‘anabhinanditā’ti pajānāti. So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati , visaṃyutto naṃ vedayati; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati. So kāyapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Jīvitapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamānāe ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.
‘‘સેય્યથાપિ , અસ્સજિ, તેલઞ્ચ પટિચ્ચ, વટ્ટિઞ્ચ પટિચ્ચ, તેલપ્પદીપો ઝાયેય્ય; તસ્સેવ તેલસ્સ ચ વટ્ટિયા ચ પરિયાદાના અનાહારો નિબ્બાયેય્ય. એવમેવ ખો, અસ્સજિ, ભિક્ખુ કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘કાયપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ. જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયમાનો ‘જીવિતપરિયન્તિકં વેદનં વેદયામી’તિ પજાનાતિ. ‘કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ઇધેવ સબ્બવેદયિતાનિ અનભિનન્દિતાનિ સીતીભવિસ્સન્તી’તિ પજાનાતી’’તિ. છટ્ઠં.
‘‘Seyyathāpi , assaji, telañca paṭicca, vaṭṭiñca paṭicca, telappadīpo jhāyeyya; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya. Evameva kho, assaji, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. અસ્સજિસુત્તવણ્ણના • 6. Assajisuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૬. અસ્સજિસુત્તવણ્ણના • 6. Assajisuttavaṇṇanā