Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના

    Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā

    ૩૭૯. યસ્મા અપરિક્ખિત્તસ્સ પરિક્ખેપારહટ્ઠાનં દુબ્બિજાનં, તસ્મા ‘‘અપિચા’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ ધુવસન્નિપાતટ્ઠાનમ્પિ પરિયન્તગતમેવ ગહેતબ્બં. ‘‘મહાપચ્ચરિયં પન ભિક્ખૂસુપિ…પે॰… પાપુણાતીતિ ‘ઉપચારસીમાય દેમા’તિ એવં દિન્નમેવ સન્ધાયા’’તિ લિખિતં . ‘‘સમાનસંવાસકસીમાયા’’તિ વુત્તે ખણ્ડસીમાદીસુ ઠિતાનં ન પાપુણાતિ તાસં વિસું સમાનસંવાસકસીમત્તા. સમાનસંવાસકઅવિપ્પવાસસીમાનં ઇદં નાનત્તં – ‘‘અવિપ્પવાસસીમાય દમ્મી’’તિ દિન્નં ગામટ્ઠાનં ન પાપુણાતિ. કસ્મા? ‘‘ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચા’’તિ વુત્તત્તા. ‘‘સમાનસંવાસકસીમાયા’’તિ દિન્નં પન યસ્મિં ઠાને અવિપ્પવાસસીમા અત્થિ, તત્થ ઠિતાનં, ઇતરત્ર ઠિતાનઞ્ચ પાપુણાતિ. ‘‘ખણ્ડસીમાયં ઠત્વા ‘સીમટ્ઠકસઙ્ઘસ્સ દમ્મી’તિ વુત્તે ઉપચારસીમાય એવ પરિચ્છિન્દિત્વા દાતબ્બ’’ન્તિ વુત્તં. ‘‘અવિપ્પવાસસીમાય દેમા’’તિ ખણ્ડસીમાયં ઠત્વા દિન્ને તત્થેવ પાપુણાતીતિ કેચિ. યોજનસતમ્પિ પૂરેત્વા નિસીદન્તીતિ એત્થ વિહારૂપચારે હત્થપાસેન, બહિગામાદીસુ દ્વાદસહત્થેન ઉપચારોતિ એકે. ‘‘ઇમસ્મિં વિહારે સઙ્ઘસ્સા’’તિ વુત્તે એકાબદ્ધા હુત્વાપિ પરિક્ખેપપરિક્ખેપારહટ્ઠાનં અતિક્કમિત્વા ઠિતાનં ન પાપુણાતીતિ એકે. ‘‘ભિક્ખુનિવિહારતો બહિ યત્થ કત્થચિ ઠત્વા ‘સઙ્ઘસ્સા’તિ વુત્તે ભિક્ખુસઙ્ઘોવ સામી’’તિ વદન્તિ. એકોપિ ગન્ત્વાતિ એત્થ સબ્બેસં વા પાપેત્વા ગન્તબ્બં, આનેત્વા વા પાપેતબ્બં, ઇતરથા ગતસ્સ ન પાપુણાતિ. સમાનલાભકતિકા મૂલાવાસે સતિ સિયા, મૂલાવાસવિનાસેન કતિકાપિ વિનસ્સતિ. સમાનલાભવચનં સતિ દ્વીસુ, બહૂસુ વા યુજ્જતિ. તેનેવ એકસ્મિં અવસિટ્ઠે યુજ્જતીતિ નો મતિ.

    379. Yasmā aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ dubbijānaṃ, tasmā ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha dhuvasannipātaṭṭhānampi pariyantagatameva gahetabbaṃ. ‘‘Mahāpaccariyaṃ pana bhikkhūsupi…pe… pāpuṇātīti ‘upacārasīmāya demā’ti evaṃ dinnameva sandhāyā’’ti likhitaṃ . ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāyā’’ti vutte khaṇḍasīmādīsu ṭhitānaṃ na pāpuṇāti tāsaṃ visuṃ samānasaṃvāsakasīmattā. Samānasaṃvāsakaavippavāsasīmānaṃ idaṃ nānattaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vuttattā. ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāyā’’ti dinnaṃ pana yasmiṃ ṭhāne avippavāsasīmā atthi, tattha ṭhitānaṃ, itaratra ṭhitānañca pāpuṇāti. ‘‘Khaṇḍasīmāyaṃ ṭhatvā ‘sīmaṭṭhakasaṅghassa dammī’ti vutte upacārasīmāya eva paricchinditvā dātabba’’nti vuttaṃ. ‘‘Avippavāsasīmāya demā’’ti khaṇḍasīmāyaṃ ṭhatvā dinne tattheva pāpuṇātīti keci. Yojanasatampi pūretvā nisīdantīti ettha vihārūpacāre hatthapāsena, bahigāmādīsu dvādasahatthena upacāroti eke. ‘‘Imasmiṃ vihāre saṅghassā’’ti vutte ekābaddhā hutvāpi parikkhepaparikkhepārahaṭṭhānaṃ atikkamitvā ṭhitānaṃ na pāpuṇātīti eke. ‘‘Bhikkhunivihārato bahi yattha katthaci ṭhatvā ‘saṅghassā’ti vutte bhikkhusaṅghova sāmī’’ti vadanti. Ekopi gantvāti ettha sabbesaṃ vā pāpetvā gantabbaṃ, ānetvā vā pāpetabbaṃ, itarathā gatassa na pāpuṇāti. Samānalābhakatikā mūlāvāse sati siyā, mūlāvāsavināsena katikāpi vinassati. Samānalābhavacanaṃ sati dvīsu, bahūsu vā yujjati. Teneva ekasmiṃ avasiṭṭhe yujjatīti no mati.

    ‘‘તાવકાલિકકાલેન, મૂલચ્છેદવસેન વા;

    ‘‘Tāvakālikakālena, mūlacchedavasena vā;

    અઞ્ઞેસં કમ્મં અઞ્ઞસ્સ, સિયા નાવાસસઙ્ગમો’’તિ. –

    Aññesaṃ kammaṃ aññassa, siyā nāvāsasaṅgamo’’ti. –

    આચરિયો.

    Ācariyo.

    સબ્બત્થ દિન્નમેવાતિ ‘‘સમાનભાગોવ હોતી’’તિ વદન્તિ. ‘‘એકમેકં અમ્હાકં પાપુણાતીતિ ચે વદતિ, વટ્ટતી’’તિ વદન્તિ વિભાગસ્સ કતત્તા. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચીવરે દિન્ને પંસુકૂલિકાનં ન વટ્ટતી’’તિ વદન્તિ. ‘‘ઉભતોસઙ્ઘસ્સા’’તિ વુત્તે ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સા’’તિ અવુત્તત્તા ભિક્ખુનિસઙ્ઘેન મિસ્સિતત્તા, તત્થ અપરિયાપન્નત્તા ચ પુગ્ગલો વિસું લભતિ. એવં સન્તે ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ ચ દમ્મી’’તિ વુત્તેપિ ‘‘ઉભતોસઙ્ઘસ્સ દિન્નમેવ હોતી’’તિ ઇમિના વિરુજ્ઝતીતિ ચે? ન વિરુજ્ઝતિ, તં દ્વિન્નં સઙ્ઘાનં દિન્નભાવમેવ દીપેતિ, ન ઉભતોસઙ્ઘપઞ્ઞત્તિં, તસ્મા એવ ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વારો ન વુત્તો. અથ વા અટ્ઠકથાવચનમેવ પમાણં, ન વિચારણાતિ એકે. યસ્મા એકો અદ્ધાનાદિયકો વિય દુવિધો ન હોતિ, તસ્મા ઉભતોસઙ્ઘગ્ગહણેન એકો ભિક્ખુ ન ગહિતોતિ . ‘‘સબ્બાવાસસ્સ ચ ચેતિયસ્સ ચ ધમ્મસ્સ ચા’તિ વુત્તે સબ્બવિહારેસુ ચેતિયધમ્માનં એકેકસ્સ ભિક્ખુનો ભાગો દાતબ્બો’’તિ વદન્તિ. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ચેતિયસ્સ ચા’’તિ વુત્તે ન વિરુજ્ઝતીતિ ચે? ન, તત્થ ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સા’’તિ વુત્તત્તા, ઇધ વિહારેન ઘટિતત્તા ચ તમ્હિ તમ્હિ વિહારે એકભાગં લભિતબ્બમેવાતિ પરિહરન્તિ. અત્તનો પાપેત્વાતિ વિકાલે અપરિભોગત્તા સકલોપિ વટ્ટેય્યાતિ ચે? ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ હરા’’તિ વુત્તત્તા, તેન ‘‘હરામી’’તિ ગહિતત્તા ચ ન વટ્ટતિ. પચ્છિમવસ્સંવુત્થાનમ્પીતિ એત્થ અપિ-સદ્દો અવધારણત્થો, પચ્છિમવસ્સંવુત્થાનમેવાતિ અત્થો, ઇતરથા સમુચ્ચયત્થે ગહિતે ‘‘લક્ખણઞ્ઞૂ વદન્તી’’તિ વચનં નિરત્થકં સિયા. કસ્માતિ આરભિત્વા પપઞ્ચં કરોન્તિ. કિં તેન, પરતો ‘‘ચીવરમાસતો પટ્ઠાય…પે॰… અતીતવસ્સંવુત્થાનમેવ પાપુણાતી’’તિ ઇમિના સિદ્ધત્તા ન વિચારિતં, તેન વુત્તં ‘‘લક્ખણઞ્ઞૂ’’તિ અચલવસેન. સચે પન બહિઉપચારસીમાય ઠિતો…પે॰… સમ્પત્તાનં સબ્બેસં પાપુણાતીતિ યત્થ કત્થચિ વુત્થવસ્સાનન્તિ અધિપ્પાયો ‘‘યત્થ કત્થચિ વુત્થવસ્સાનં સબ્બેસં સમ્પત્તાનં પાપુણાતી’’તિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ અકાલચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના) કઙ્ખાવિતરણિયં વુત્તત્તા. ગિમ્હાનં પઠમદિવસતો પટ્ઠાય વુત્તે પન યસ્મા અનન્તરાતીતં હેમન્તં એવ વુત્થા નામ હોન્તિ, ન વસ્સં, તસ્મા ‘‘માતિકા આરોપેતબ્બા’’તિ વુત્તં. યે વા થેરેહિ પેસિતા, તેસં પાપુણાતીતિ કિર અત્થો.

    Sabbattha dinnamevāti ‘‘samānabhāgova hotī’’ti vadanti. ‘‘Ekamekaṃ amhākaṃ pāpuṇātīti ce vadati, vaṭṭatī’’ti vadanti vibhāgassa katattā. ‘‘Bhikkhusaṅghassa cīvare dinne paṃsukūlikānaṃ na vaṭṭatī’’ti vadanti. ‘‘Ubhatosaṅghassā’’ti vutte ‘‘bhikkhusaṅghassā’’ti avuttattā bhikkhunisaṅghena missitattā, tattha apariyāpannattā ca puggalo visuṃ labhati. Evaṃ sante ‘‘bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunisaṅghassa ca dammī’’ti vuttepi ‘‘ubhatosaṅghassa dinnameva hotī’’ti iminā virujjhatīti ce? Na virujjhati, taṃ dvinnaṃ saṅghānaṃ dinnabhāvameva dīpeti, na ubhatosaṅghapaññattiṃ, tasmā eva ‘‘bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunisaṅghassa ca tuyhañcā’’ti vāro na vutto. Atha vā aṭṭhakathāvacanameva pamāṇaṃ, na vicāraṇāti eke. Yasmā eko addhānādiyako viya duvidho na hoti, tasmā ubhatosaṅghaggahaṇena eko bhikkhu na gahitoti . ‘‘Sabbāvāsassa ca cetiyassa ca dhammassa cā’ti vutte sabbavihāresu cetiyadhammānaṃ ekekassa bhikkhuno bhāgo dātabbo’’ti vadanti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca cetiyassa cā’’ti vutte na virujjhatīti ce? Na, tattha ‘‘bhikkhusaṅghassā’’ti vuttattā, idha vihārena ghaṭitattā ca tamhi tamhi vihāre ekabhāgaṃ labhitabbamevāti pariharanti. Attano pāpetvāti vikāle aparibhogattā sakalopi vaṭṭeyyāti ce? ‘‘Bhikkhusaṅghassa harā’’ti vuttattā, tena ‘‘harāmī’’ti gahitattā ca na vaṭṭati. Pacchimavassaṃvutthānampīti ettha api-saddo avadhāraṇattho, pacchimavassaṃvutthānamevāti attho, itarathā samuccayatthe gahite ‘‘lakkhaṇaññū vadantī’’ti vacanaṃ niratthakaṃ siyā. Kasmāti ārabhitvā papañcaṃ karonti. Kiṃ tena, parato ‘‘cīvaramāsato paṭṭhāya…pe… atītavassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti iminā siddhattā na vicāritaṃ, tena vuttaṃ ‘‘lakkhaṇaññū’’ti acalavasena. Sace pana bahiupacārasīmāya ṭhito…pe… sampattānaṃ sabbesaṃ pāpuṇātīti yattha katthaci vutthavassānanti adhippāyo ‘‘yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ sampattānaṃ pāpuṇātī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) kaṅkhāvitaraṇiyaṃ vuttattā. Gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana yasmā anantarātītaṃ hemantaṃ eva vutthā nāma honti, na vassaṃ, tasmā ‘‘mātikā āropetabbā’’ti vuttaṃ. Ye vā therehi pesitā, tesaṃ pāpuṇātīti kira attho.

    ચીવરક્ખન્ધકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Cīvarakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૨૩૨. અટ્ઠચીવરમાતિકા • 232. Aṭṭhacīvaramātikā

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથા • Aṭṭhacīvaramātikākathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / અટ્ઠચીવરમાતિકાકથાવણ્ણના • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૩૨. અટ્ઠચીવરમાતિકાકથા • 232. Aṭṭhacīvaramātikākathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact