| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૮. લક્ખણસંયુત્તં
8. Lakkhaṇasaṃyuttaṃ
૧. પઠમવગ્ગો
1. Paṭhamavaggo
૧. અટ્ઠિસુત્તવણ્ણના
1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
૨૦૨. આયસ્મા ચ લક્ખણોતિઆદીસુ ‘‘કો નામાયસ્મા લક્ખણો, કસ્મા ચ ‘લક્ખણો’તિ નામં અહોસિ, કો ચાયસ્મા મોગ્ગલ્લાનો, કસ્મા ચ સિતં પાત્વાકાસી’’તિ તં સબ્બં પકાસેતું ‘‘ય્વાય’’ન્તિઆદિ આરદ્ધં. લક્ખણસમ્પન્નેનાતિ પુરિસલક્ખણસમ્પન્નેન.
202.Āyasmāca lakkhaṇotiādīsu ‘‘ko nāmāyasmā lakkhaṇo, kasmā ca ‘lakkhaṇo’ti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā moggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsī’’ti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena.
ઈસં હસિતં ‘‘સિત’’ન્તિ વુચ્ચતીતિ આહ ‘‘મન્દહસિત’’ન્તિ. અટ્ઠિસઙ્ખલિકન્તિ નયિદં અવિઞ્ઞાણકં અટ્ઠિસઙ્ખલિકમત્તં, અથ ખો એકો પેતોતિ આહ ‘‘પેતલોકે નિબ્બત્ત’’ન્તિ. એતે અત્તભાવાતિ પેતત્તભાવા. ન આપાથં આગચ્છન્તીતિ દેવત્તભાવા વિય ન આપાથં આગચ્છન્તિ પકતિયા. તેસં પન રુચિયા આપાથં આગચ્છેય્યું મનુસ્સાનં. દુક્ખાભિભૂતાનં અનાથભાવદસ્સનપદટ્ઠાના કરુણાતિ આહ ‘‘કારુઞ્ઞે કત્તબ્બે’’તિ. અત્તનો ચ સમ્પત્તિં બુદ્ધઞાણસ્સ ચ સમ્પત્તિન્તિ પચ્ચેકં સમ્પત્તિસદ્દો યોજેતબ્બો. તદુભયં વિભાવેતું ‘‘તં હી’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ અત્તનો સમ્પત્તિં અનુસ્સરિત્વા સિતં પાત્વાકાસીતિ પદં આનેત્વા સમ્બન્ધિતબ્બં. ધમ્મધાતૂતિ સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણં સન્ધાય વદતિ. ધમ્મધાતૂતિ વા ધમ્માનં સભાવો.
Īsaṃ hasitaṃ ‘‘sita’’nti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhisaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbatta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya na āpāthaṃ āgacchanti pakatiyā. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ manussānaṃ. Dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampattisaddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha attano sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati. Dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo.
ઇતરોતિ લક્ખણત્થેરો. ઉપપત્તીતિ જાતિ. ઉપપત્તિસીસેન હિ તથારૂપં અત્તભાવં વદતિ. લોહતુણ્ડકેહીતિ લોહમયેહેવ તુણ્ડકેહિ. ચરન્તીતિ આકાસેન ગચ્છન્તિ. અચ્છરિયં વતાતિ ગરહચ્છરિયં નામેતં. ચક્ખુભૂતાતિ સમ્પત્તદિબ્બચક્ખુકા, લોકસ્સ ચક્ખુભૂતાતિ એવં વા એત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો.
Itaroti lakkhaṇatthero. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Lohatuṇḍakehīti lohamayeheva tuṇḍakehi. Carantīti ākāsena gacchanti. Acchariyaṃ vatāti garahacchariyaṃ nāmetaṃ. Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
યત્રાતિ હેતુઅત્થે નિપાતોતિ આહ ‘‘યત્રાતિ કારણવચન’’ન્તિ. અઞ્ઞત્ર હિ ‘‘યત્ર હિ નામા’’તિ અત્થો વુચ્ચતિ. અપ્પમાણે સત્તનિકાયે તે ચ ખો વિભાગેન કામભવાદિભેદે ભવે, નિરયાદિભેદા ગતિયો, નાનત્તકાયનાનત્તસઞ્ઞિઆદિવિઞ્ઞાણટ્ઠિતિયો, તથારૂપે સત્તાવાસે ચ સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણઞ્ચ મે ઉપનેતું પચ્ચક્ખં કરોન્તેન.
Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Aññatra hi ‘‘yatra hi nāmā’’ti attho vuccati. Appamāṇe sattanikāye te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññiādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
ગોઘાતકોતિ ગુન્નં અભિણ્હં હનનકો. તેનાહ ‘‘વધિત્વા વધિત્વા’’તિ. તસ્સાતિ ગુન્નં વધકકમ્મસ્સ. અપરાપરિયકમ્મસ્સાતિ અપરાપરિયવેદનીયકમ્મસ્સ. બલવતા ગોઘાતકકમ્મેન વિપાકે દીયમાને અલદ્ધોકાસં અપરાપરિયવેદનીયં તસ્મિં વિપક્કવિપાકે ઇદાનિ લદ્ધોકાસં ‘‘અવસેસકમ્મ’’ન્તિ વુત્તં. પટિસન્ધીતિ પાપકમ્મજનિતા પટિસન્ધિ. કમ્મસભાગતાયાતિ કમ્મસદિસભાવેન. આરમ્મણસભાગતાયાતિ આરમ્મણસ્સ સભાગભાવેન સદિસભાવેન. યાદિસે હિ આરમ્મણે પુબ્બે તં કમ્મં તસ્સ ચ વિપાકો પવત્તો, તાદિસેયેવ આરમ્મણે ઇદં કમ્મં ઇમસ્સ વિપાકો ચ પવત્તોતિ કત્વા વુત્તં ‘‘તસ્સેવ કમ્મસ્સ વિપાકાવસેસેના’’તિ. ભવતિ હિ તંસદિસેપિ તબ્બોહારો યથા ‘‘સો એવ તિત્તિરો, તાનિયેવ ઓસધાની’’તિ. નિમિત્તં અહોસીતિ પુબ્બે કતૂપચિતસ્સ પેતૂપપત્તિનિબ્બત્તનવસેન કતોકાસસ્સ તસ્સ કમ્મસ્સ નિમિત્તભૂતં ઇદાનિ તથા ઉપટ્ઠહન્તં તસ્સ વિપાકસ્સ નિમિત્તં આરમ્મણં અહોસિ. સોતિ ગોઘાતકો. અટ્ઠિસઙ્ખલિકપેતો જાતો કમ્મસરિક્ખકવિપાકતાવસેન.
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ vadhakakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Paṭisandhīti pāpakammajanitā paṭisandhi. Kammasabhāgatāyāti kammasadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā ‘‘so eva tittiro, tāniyeva osadhānī’’ti. Nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākatāvasena.
અટ્ઠિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. અટ્ઠિસુત્તં • 1. Aṭṭhisuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. અટ્ઠિસુત્તવણ્ણના • 1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
