Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના

    Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā

    ૧૪૩-૪. ‘‘મનમ્હિ વૂળ્હો’’તિ વા પાઠો. તત્થ મનમ્હિ વૂળ્હોતિ મનં વૂળ્હો અમ્હીતિ અત્થો. ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચાતિ અન્તરઘરસઙ્ખાતં ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ ઠપેત્વા. કેચિ ‘‘પરિક્ખિત્તં ગામં સન્ધાય ‘ગામ’ન્તિ વુત્તં, અપરિક્ખિત્તં સન્ધાય ‘ગામૂપચાર’’ન્તિ વદન્તિ, તં પન અટ્ઠકથાય વિરુજ્ઝતિ. તસ્મા નિવેસનરચ્છાદયો સન્ધાય ગામં, પરિક્ખેપારહટ્ઠાનાનિ સન્ધાય ‘‘ગામૂપચાર’’ન્તિ ચ વુત્તં. એત્થ પન અનેકધા પઠન્તિ. કિં તેન, પાળિઞ્ચ અટ્ઠકથઞ્ચ સુટ્ઠુ ઉપપરિક્ખિત્વા યથા સમેન્તિ, તથા ગહેતબ્બં. ભિક્ખૂનં પુરિમકમ્મવાચા ન વટ્ટતીતિ ગામગામૂપચારે અન્તોકત્વા સમાનસંવાસકસીમાય સમ્મતાય ઉપરિ અવિપ્પવાસસીમાસમ્મુતિયં યુજ્જતિ. યત્થ પન કેવલં અરઞ્ઞંયેવ સમ્મતં, તત્થ કથં ન વટ્ટતીતિ. તત્થ ‘‘ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચા’’તિ વચનં ન સાત્થકન્તિ ચે? વુચ્ચતે – એવમેતં, કિન્તુ અનુસ્સાવનહાનિપ્પસઙ્ગતો તં વચનં વત્તબ્બમેવાતિ ઇમિનાવ અધિપ્પાયેન ‘‘પુરિમકમ્મવાચા ન વટ્ટતી’’તિ વુત્તં સિયા. એકસ્મિં વા અત્થે કમ્મવાચાદ્વયઆભાવતોતિ વુત્તં. ‘‘ન હિ તે અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ કમ્મે ગણપૂરકા હોન્તી’’તિ વુત્તત્તા ઉભિન્નં નાનાસંવાસકસઙ્ઘાનમ્પિ અયમેવ વિધિ આપજ્જેય્યાતિ ચે? નાપજ્જતિ પટિગ્ગહસન્નિધીનં અનુઞ્ઞાતત્તા, ઓમસનાદિપચ્ચયા અવિસેસતો, કમ્મપટિપ્પસ્સદ્ધિમત્તાપેક્ખતાય ચ. તસ્સાતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ. ન કમ્મવાચં વગ્ગં કરોન્તીતિ કમ્મં ન કોપેન્તીતિ અત્થો. એત્થાતિ ઠપેત્વા ગામન્તિ એત્થ. ‘‘યદિ ભિક્ખૂનં અવિપ્પવાસસીમા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ ન ઓતરતિ, અથ કસ્મા ગામે સીમાબન્ધનકાલે અવિપ્પવાસં સમ્મન્નન્તીતિ ચે? આચિણ્ણકપ્પેન, ન તતો અઞ્ઞં કઞ્ચિ અત્થં અપેક્ખિત્વા’’તિ લિખિતં. ‘‘અત્થતો હિ સા બહિદ્ધાપિ અબદ્ધા એવ હોતી’’તિ વુત્તં. અન્તરગામે બદ્ધા સમાનસંવાસસીમા યસ્મા ગામસઙ્ખ્યં ન ગચ્છતિ, તસ્માતિ એકે. સોપિ સીમાસઙ્ખ્યમેવ ગચ્છતીતિ અવિપ્પવાસસીમાસઙ્ખ્યં ગચ્છતીતિ અત્થો. ઇદં પનેત્થ વિચારેતબ્બં – ગામં અન્તોકત્વા બદ્ધાય સીમાય પુન અવિપ્પવાસસમ્મુતિયં અરઞ્ઞપદેસે ઠત્વા અવિપ્પવાસકમ્મવાચા કાતબ્બા, ઉદાહુ ગામે ઠત્વાતિ? ગામે ઠત્વા કતાયપિ કપ્પિયભૂમિયા ફરતીતિ. બહિસીમે ઠિતસમ્મતદોસાનુલોમત્તા અકપ્પિયભૂમિયં ઠત્વા ન કાતબ્બાતિ નો તક્કો, એસ નયો સમૂહનનેપીતિ આચરિયો. ખણ્ડસીમાયં ઠત્વા અવિપ્પવાસસીમાતિઆદીસુ મહાસીમા કિર ‘‘અવિપ્પવાસસીમા’’તિ વુત્તા.

    143-4. ‘‘Manamhi vūḷho’’ti vā pāṭho. Tattha manamhi vūḷhoti manaṃ vūḷho amhīti attho. Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcāti antaragharasaṅkhātaṃ gāmañca gāmūpacārañca ṭhapetvā. Keci ‘‘parikkhittaṃ gāmaṃ sandhāya ‘gāma’nti vuttaṃ, aparikkhittaṃ sandhāya ‘gāmūpacāra’’nti vadanti, taṃ pana aṭṭhakathāya virujjhati. Tasmā nivesanaracchādayo sandhāya gāmaṃ, parikkhepārahaṭṭhānāni sandhāya ‘‘gāmūpacāra’’nti ca vuttaṃ. Ettha pana anekadhā paṭhanti. Kiṃ tena, pāḷiñca aṭṭhakathañca suṭṭhu upaparikkhitvā yathā samenti, tathā gahetabbaṃ. Bhikkhūnaṃ purimakammavācā na vaṭṭatīti gāmagāmūpacāre antokatvā samānasaṃvāsakasīmāya sammatāya upari avippavāsasīmāsammutiyaṃ yujjati. Yattha pana kevalaṃ araññaṃyeva sammataṃ, tattha kathaṃ na vaṭṭatīti. Tattha ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vacanaṃ na sātthakanti ce? Vuccate – evametaṃ, kintu anussāvanahānippasaṅgato taṃ vacanaṃ vattabbamevāti imināva adhippāyena ‘‘purimakammavācā na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ siyā. Ekasmiṃ vā atthe kammavācādvayaābhāvatoti vuttaṃ. ‘‘Na hi te aññamaññassa kamme gaṇapūrakā hontī’’ti vuttattā ubhinnaṃ nānāsaṃvāsakasaṅghānampi ayameva vidhi āpajjeyyāti ce? Nāpajjati paṭiggahasannidhīnaṃ anuññātattā, omasanādipaccayā avisesato, kammapaṭippassaddhimattāpekkhatāya ca. Tassāti bhikkhunisaṅghassa. Na kammavācaṃ vaggaṃ karontīti kammaṃ na kopentīti attho. Etthāti ṭhapetvā gāmanti ettha. ‘‘Yadi bhikkhūnaṃ avippavāsasīmā gāmañca gāmūpacārañca na otarati, atha kasmā gāme sīmābandhanakāle avippavāsaṃ sammannantīti ce? Āciṇṇakappena, na tato aññaṃ kañci atthaṃ apekkhitvā’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthato hi sā bahiddhāpi abaddhā eva hotī’’ti vuttaṃ. Antaragāme baddhā samānasaṃvāsasīmā yasmā gāmasaṅkhyaṃ na gacchati, tasmāti eke. Sopi sīmāsaṅkhyameva gacchatīti avippavāsasīmāsaṅkhyaṃ gacchatīti attho. Idaṃ panettha vicāretabbaṃ – gāmaṃ antokatvā baddhāya sīmāya puna avippavāsasammutiyaṃ araññapadese ṭhatvā avippavāsakammavācā kātabbā, udāhu gāme ṭhatvāti? Gāme ṭhatvā katāyapi kappiyabhūmiyā pharatīti. Bahisīme ṭhitasammatadosānulomattā akappiyabhūmiyaṃ ṭhatvā na kātabbāti no takko, esa nayo samūhananepīti ācariyo. Khaṇḍasīmāyaṃ ṭhatvā avippavāsasīmātiādīsu mahāsīmā kira ‘‘avippavāsasīmā’’ti vuttā.

    ૧૪૬. ‘‘યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતિસ્સા સીમાય સમાનસંવાસાય એકૂપોસથાય સમુગ્ઘાતો, સો તુણ્હસ્સા’’તિ અન્ધકપોત્થકે, સીહળપોત્થકેસુ ચ કેસુચિ પાઠો અત્થિ. કેસુચિ ‘‘સમુગ્ઘાતો એતિસ્સા સીમાયા’’તિ પઠમં લિખન્તિ, કેસુચિ ‘‘એતિસ્સા સીમાય સમુગ્ઘાતો’’તિ ચ.

    146. ‘‘Yassāyasmato khamati etissā sīmāya samānasaṃvāsāya ekūposathāya samugghāto, so tuṇhassā’’ti andhakapotthake, sīhaḷapotthakesu ca kesuci pāṭho atthi. Kesuci ‘‘samugghāto etissā sīmāyā’’ti paṭhamaṃ likhanti, kesuci ‘‘etissā sīmāya samugghāto’’ti ca.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi
    ૭૪. અવિપ્પવાસસીમાનુજાનના • 74. Avippavāsasīmānujānanā
    ૭૫. સીમાસમૂહનન • 75. Sīmāsamūhanana

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથા • Avippavāsasīmānujānanakathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના • Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના • Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૭૪. અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથા • 74. Avippavāsasīmānujānanakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact