Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā |
૩. બાકુલત્થેરગાથાવણ્ણના
3. Bākulattheragāthāvaṇṇanā
યો પુબ્બે કરણીયાનીતિ આયસ્મતો બાકુલત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? અયમ્પિ કિર અતીતે ઇતો કપ્પસતસહસ્સાધિકસ્સ અસઙ્ખ્યેય્યસ્સ મત્થકે અનોમદસ્સિસ્સ ભગવતો ઉપ્પત્તિતો પુરેતરમેવ બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો તયો વેદે ઉગ્ગહેત્વા તત્થ સારં અપસ્સન્તો ‘‘સમ્પરાયિકત્થં ગવેસિસ્સામી’’તિ ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા પબ્બતપાદે વિહરન્તો પઞ્ચાભિઞ્ઞાઅટ્ઠસમાપત્તિલાભી હુત્વા વિહરન્તો બુદ્ધુપ્પાદં સુત્વા સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા ધમ્મં સુત્વા સરણેસુ પતિટ્ઠિતો સત્થુ ઉદરાબાધે ઉપ્પન્ને અરઞ્ઞતો ભેસજ્જાનિ આહરિત્વા તં વૂપસમેત્વા તત્થ પુઞ્ઞં આરોગ્યત્થાય પરિણામેત્વા તતો ચુતો બ્રહ્મલોકે નિબ્બત્તિત્વા એકં અસઙ્ખ્યેય્યં દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો પદુમુત્તરબુદ્ધકાલે હંસવતીનગરે કુલગેહે નિબ્બત્તો સત્થારં એકં ભિક્ખું અપ્પાબાધાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સયં તં ઠાનન્તરં આકઙ્ખન્તો પણિધાનં કત્વા યાવજીવં કુસલં ઉપચિનિત્વા સુગતીસુયેવ સંસરન્તો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો નિબ્બત્તિતો પુરેતરમેવ બન્ધુમતીનગરે બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તો પુરિમનયેનેવ ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા ઝાનાભિઞ્ઞાલાભી હુત્વા પબ્બતપાદે વસન્તો બુદ્ધુપ્પાદં સુત્વા સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા ધમ્મં સુત્વા સરણેસુ પતિટ્ઠિતો ભિક્ખૂનં તિણપુપ્ફકરોગે ઉપ્પન્ને તં વૂપસમેત્વા તત્થ યાવતાયુકં ઠત્વા તતો ચુતો બ્રહ્મલોકે નિબ્બત્તિત્વા એકનવુતિકપ્પે દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો કસ્સપસ્સ ભગવતો કાલે બારાણસિયં કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા ઘરાવાસં વસન્તો એકં જિણ્ણં વિનસ્સમાનં મહાવિહારં દિસ્વા તત્થ ઉપોસથાગારાદિકં સબ્બં આવસથં કારેત્વા તત્થ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ સબ્બં ભેસજ્જં પટિયાદેત્વા યાવજીવં કુસલં કત્વા એકં બુદ્ધન્તરં દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો અમ્હાકં ભગવતો ઉપ્પત્તિતો પુરેતરમેવ કોસમ્બિયં સેટ્ઠિગેહે નિબ્બત્તિ. સો અરોગભાવાય મહાયમુનાય ન્હાપિયમાનો ધાતિયા હત્થતો મચ્છેન ગિલિતો મચ્છે કેવટ્ટહત્થગતે બારાણસિસેટ્ઠિભરિયાય વિક્કિણિત્વા ગહિતે ફાલિયમાનેપિ પુઞ્ઞબલેન અરોગોયેવ હુત્વા તાય પુત્તોતિ ગહેત્વા પોસિયમાનો તં પવત્તિં સુત્વા જનકેહિ માતાપિતૂહિ ‘‘અયં અમ્હાકં પુત્તો, દેથ નો પુત્ત’’ન્તિ અનુયોગે કતે રઞ્ઞા ‘‘ઉભયેસમ્પિ સાધારણો હોતૂ’’તિ દ્વિન્નં કુલાનં દાયાદભાવેન વિનિચ્છયં કત્વા ઠપિતત્તા બાકુલોતિ લદ્ધનામો વયપ્પત્તો હુત્વા મહતિં સમ્પત્તિં અનુભવન્તો આસીતિકો હુત્વા સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિત્વા સત્તાહમેવ પુથુજ્જનો અહોસિ, અટ્ઠમે અરુણે સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેર ૧.૪૦.૩૮૬-૪૧૧) –
Yopubbe karaṇīyānīti āyasmato bākulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi kira atīte ito kappasatasahassādhikassa asaṅkhyeyyassa matthake anomadassissa bhagavato uppattito puretarameva brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tayo vede uggahetvā tattha sāraṃ apassanto ‘‘samparāyikatthaṃ gavesissāmī’’ti isipabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde viharanto pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito satthu udarābādhe uppanne araññato bhesajjāni āharitvā taṃ vūpasametvā tattha puññaṃ ārogyatthāya pariṇāmetvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ devamanussesu saṃsaranto padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayaṃ taṃ ṭhānantaraṃ ākaṅkhanto paṇidhānaṃ katvā yāvajīvaṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto vipassissa bhagavato nibbattito puretarameva bandhumatīnagare brāhmaṇakule nibbatto purimanayeneva isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññālābhī hutvā pabbatapāde vasanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito bhikkhūnaṃ tiṇapupphakaroge uppanne taṃ vūpasametvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekanavutikappe devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā gharāvāsaṃ vasanto ekaṃ jiṇṇaṃ vinassamānaṃ mahāvihāraṃ disvā tattha uposathāgārādikaṃ sabbaṃ āvasathaṃ kāretvā tattha bhikkhusaṅghassa sabbaṃ bhesajjaṃ paṭiyādetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kosambiyaṃ seṭṭhigehe nibbatti. So arogabhāvāya mahāyamunāya nhāpiyamāno dhātiyā hatthato macchena gilito macche kevaṭṭahatthagate bārāṇasiseṭṭhibhariyāya vikkiṇitvā gahite phāliyamānepi puññabalena arogoyeva hutvā tāya puttoti gahetvā posiyamāno taṃ pavattiṃ sutvā janakehi mātāpitūhi ‘‘ayaṃ amhākaṃ putto, detha no putta’’nti anuyoge kate raññā ‘‘ubhayesampi sādhāraṇo hotū’’ti dvinnaṃ kulānaṃ dāyādabhāvena vinicchayaṃ katvā ṭhapitattā bākuloti laddhanāmo vayappatto hutvā mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto āsītiko hutvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā sattāhameva puthujjano ahosi, aṭṭhame aruṇe saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.386-411) –
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે , સોભિતો નામ પબ્બતો;
‘‘Himavantassāvidūre , sobhito nāma pabbato;
અસ્સમો સુકતો મય્હં, સકસિસ્સેહિ માપિતો.
Assamo sukato mayhaṃ, sakasissehi māpito.
‘‘મણ્ડપા ચ બહૂ તત્થ, પુપ્ફિતા સિન્ધુવારકા;
‘‘Maṇḍapā ca bahū tattha, pupphitā sindhuvārakā;
કપિત્થા ચ બહૂ તત્થ, પુપ્ફિતા જીવજીવકા.
Kapitthā ca bahū tattha, pupphitā jīvajīvakā.
‘‘નિગ્ગુણ્ડિયો બહૂ તત્થ, બદરામલકાનિ ચ;
‘‘Nigguṇḍiyo bahū tattha, badarāmalakāni ca;
ફારુસકા અલાબૂ ચ, પુણ્ડરીકા ચ પુપ્ફિતા.
Phārusakā alābū ca, puṇḍarīkā ca pupphitā.
‘‘આળકા બેલુવા તત્થ, કદલી માતુલુઙ્ગકા;
‘‘Āḷakā beluvā tattha, kadalī mātuluṅgakā;
મહાનામા બહૂ તત્થ, અજ્જુના ચ પિયઙ્ગુકા.
Mahānāmā bahū tattha, ajjunā ca piyaṅgukā.
‘‘કોસમ્બા સળલા નિમ્બા, નિગ્રોધા ચ કપિત્થના;
‘‘Kosambā saḷalā nimbā, nigrodhā ca kapitthanā;
એદિસો અસ્સમો મય્હં, સસિસ્સોહં તહિં વસિં.
Ediso assamo mayhaṃ, sasissohaṃ tahiṃ vasiṃ.
‘‘અનોમદસ્સી ભગવા, સયમ્ભૂ લોકનાયકો;
‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;
ગવેસં પટિસલ્લાનં, મમસ્સમમુપાગમિ.
Gavesaṃ paṭisallānaṃ, mamassamamupāgami.
‘‘ઉપેતમ્હિ મહાવીરે, અનોમદસ્સિમહાયસે;
‘‘Upetamhi mahāvīre, anomadassimahāyase;
ખણેન લોકનાથસ્સ, વાતાબાધો સમુટ્ઠહિ.
Khaṇena lokanāthassa, vātābādho samuṭṭhahi.
‘‘વિચરન્તો અરઞ્ઞમ્હિ, અદ્દસં લોકનાયકં;
‘‘Vicaranto araññamhi, addasaṃ lokanāyakaṃ;
ઉપગન્ત્વાન સમ્બુદ્ધં, ચક્ખુમન્તં મહાયસં.
Upagantvāna sambuddhaṃ, cakkhumantaṃ mahāyasaṃ.
‘‘ઇરિયઞ્ચાપિ દિસ્વાન, ઉપલક્ખેસહં તદા;
‘‘Iriyañcāpi disvāna, upalakkhesahaṃ tadā;
અસંસયઞ્હિ બુદ્ધસ્સ, બ્યાધિ નો ઉદપજ્જથ.
Asaṃsayañhi buddhassa, byādhi no udapajjatha.
‘‘ખિપ્પં અસ્સમમાગઞ્છિં, મમ સિસ્સાન સન્તિકે;
‘‘Khippaṃ assamamāgañchiṃ, mama sissāna santike;
ભેસજ્જં કત્તુકામોહં, સિસ્સે આમન્તયિં તદા.
Bhesajjaṃ kattukāmohaṃ, sisse āmantayiṃ tadā.
‘‘પટિસ્સુણિત્વાન મે વાક્યં, સિસ્સા સબ્બે સગારવા;
‘‘Paṭissuṇitvāna me vākyaṃ, sissā sabbe sagāravā;
એકજ્ઝં સન્નિપતિંસુ, સત્થુગારવતા મમ.
Ekajjhaṃ sannipatiṃsu, satthugāravatā mama.
‘‘ખિપ્પં પબ્બતમારુય્હ, સબ્બોસધમહાસહં;
‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, sabbosadhamahāsahaṃ;
પાનીયયોગં કત્વાન, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં.
Pānīyayogaṃ katvāna, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.
‘‘પરિભુત્તે મહાવીરે, સબ્બઞ્ઞુલોકનાયકે;
‘‘Paribhutte mahāvīre, sabbaññulokanāyake;
ખિપ્પં વાતો વૂપસમિ, સુગતસ્સ મહેસિનો.
Khippaṃ vāto vūpasami, sugatassa mahesino.
‘‘પસ્સદ્ધં દરથં દિસ્વા, અનોમદસ્સી મહાયસો;
‘‘Passaddhaṃ darathaṃ disvā, anomadassī mahāyaso;
સકાસને નિસીદિત્વા, ઇમા ગાથા અભાસથ.
Sakāsane nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘યો મે પાદાસિ ભેસજ્જં, બ્યાધિઞ્ચ સમયી મમ;
‘‘Yo me pādāsi bhesajjaṃ, byādhiñca samayī mama;
તમહં કિત્તયિસ્સામિ, સુણાથ મમ ભાસતો.
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘કપ્પસતસહસ્સાનિ, દેવલોકે રમિસ્સતિ;
‘‘Kappasatasahassāni, devaloke ramissati;
વાદિતે તૂરિયે તત્થ, મોદિસ્સતિ સદા અયં.
Vādite tūriye tattha, modissati sadā ayaṃ.
‘‘મનુસ્સલોકમાગન્ત્વા , સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
‘‘Manussalokamāgantvā , sukkamūlena codito;
સહસ્સક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ.
Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.
‘‘પઞ્ચપઞ્ઞાસકપ્પમ્હિ, અનોમો નામ ખત્તિયો;
‘‘Pañcapaññāsakappamhi, anomo nāma khattiyo;
ચાતુરન્તો વિજિતાવી, જમ્બુમણ્ડસ્સ ઇસ્સરો.
Cāturanto vijitāvī, jambumaṇḍassa issaro.
‘‘સત્તરતનસમ્પન્નો, ચક્કવત્તી મહબ્બલો;
‘‘Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo;
તાવતિંસેપિ ખોભેત્વા, ઇસ્સરં કારયિસ્સતિ.
Tāvatiṃsepi khobhetvā, issaraṃ kārayissati.
‘‘દેવભૂતો મનુસ્સો વા, અપ્પાબાધો ભવિસ્સતિ;
‘‘Devabhūto manusso vā, appābādho bhavissati;
પરિગ્ગહં વિવજ્જેત્વા, બ્યાધિં લોકે તરિસ્સતિ.
Pariggahaṃ vivajjetvā, byādhiṃ loke tarissati.
‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
‘‘Aparimeyye ito kappe, okkākakulasambhavo;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો.
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
‘‘કિલેસે ઝાપયિત્વાન, તણ્હાસોતં તરિસ્સતિ;
‘‘Kilese jhāpayitvāna, taṇhāsotaṃ tarissati;
બાકુલો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.
Bākulo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
‘‘ઇદં સબ્બં અભિઞ્ઞાય, ગોતમો સક્યપુઙ્ગવો;
‘‘Idaṃ sabbaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, એતદગ્ગે ઠપેસ્સતિ.
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.
‘‘અનોમદસ્સી ભગવા, સયમ્ભૂ લોકનાયકો;
‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;
વિવેકાનુવિલોકેન્તો, મમસ્સમમુપાગમિ.
Vivekānuvilokento, mamassamamupāgami.
‘‘ઉપાગતં મહાવીરં, સબ્બઞ્ઞું લોકનાયકં;
‘‘Upāgataṃ mahāvīraṃ, sabbaññuṃ lokanāyakaṃ;
સબ્બોસધેન તપ્પેસિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
Sabbosadhena tappesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
‘‘તસ્સ મે સુકતં કમ્મં, સુખેત્તે બીજસમ્પદા;
‘‘Tassa me sukataṃ kammaṃ, sukhette bījasampadā;
ખેપેતું નેવ સક્કોમિ, તદા હિ સુકતં મમ.
Khepetuṃ neva sakkomi, tadā hi sukataṃ mama.
‘‘લાભા મમ સુલદ્ધં મે, યોહં અદ્દક્ખિ નાયકં;
‘‘Lābhā mama suladdhaṃ me, yohaṃ addakkhi nāyakaṃ;
તેન કમ્માવસેસેન, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
Tena kammāvasesena, pattomhi acalaṃ padaṃ.
‘‘સબ્બમેતં અભિઞ્ઞાય, ગોતમો સક્યપુઙ્ગવો;
‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
‘‘Aparimeyye ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ભેસજ્જસ્સ ઇદં ફલં.
Duggatiṃ nābhijānāmi, bhesajjassa idaṃ phalaṃ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
અરહત્તં પન પત્વા એકદિવસં સત્થારા અત્તનો સાવકે પટિપાટિયા ઠાનન્તરે ઠપેન્તેન અપ્પાબાધાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપિતો સો પરિનિબ્બાનસમયે સઙ્ઘમજ્ઝે ભિક્ખૂનં ઓવાદમુખેન અઞ્ઞં બ્યાકરોન્તો –
Arahattaṃ pana patvā ekadivasaṃ satthārā attano sāvake paṭipāṭiyā ṭhānantare ṭhapentena appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito so parinibbānasamaye saṅghamajjhe bhikkhūnaṃ ovādamukhena aññaṃ byākaronto –
૨૨૫.
225.
‘‘યો પુબ્બે કરણીયાનિ, પચ્છા સો કાતુમિચ્છતિ;
‘‘Yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchati;
સુખા સો ધંસતે ઠાના, પચ્છા ચ મનુતપ્પતિ.
Sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappati.
૨૨૬.
226.
‘‘યઞ્હિ કયિરા તઞ્હિ વદે, યં ન કયિરા ન તં વદે;
‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;
અકરોન્તં ભાસમાનં, પરિજાનન્તિ પણ્ડિતા.
Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.
૨૨૭.
227.
‘‘સુસુખં વત નિબ્બાનં, સમ્માસમ્બુદ્ધદેસિતં;
‘‘Susukhaṃ vata nibbānaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
અસોકં વિરજં ખેમં, યત્થ દુક્ખં નિરુજ્ઝતી’’તિ. – ગાથાત્તયમભાસિ;
Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti. – gāthāttayamabhāsi;
તત્થ યો પુબ્બે કરણીયાનિ, પચ્છા સો કાતુમિચ્છતીતિ યો પુગ્ગલો પુબ્બે પુરેતરં જરારોગાદીહિ અનભિભૂતકાલેયેવ કાતબ્બાનિ અત્તનો હિતસુખાવહાનિ કમ્માનિ પમાદવસેન અકત્વા પચ્છા સો કાતબ્બકાલં અતિક્કમિત્વા કાતું ઇચ્છતિ. સોતિ ચ નિપાતમત્તં. તદા પન જરારોગાદીહિ અભિભૂતત્તા કાતું ન સક્કોતિ, અસક્કોન્તો ચ સુખા સો ધંસતે ઠાના, પચ્છા ચ મનુતપ્પતીતિ સો પુગ્ગલો સુખા ઠાના સગ્ગતો નિબ્બાનતો ચ તદુપાયસ્સ અનુપ્પાદિતત્તા પરિહાયન્તો ‘‘અકતં મે કલ્યાણ’’ન્તિઆદિના (મ॰ નિ॰ ૩.૨૪૮; નેત્તિ॰ ૧૨૦) પચ્છા ચ અનુતપ્પતિ વિપ્પટિસારં આપજ્જતિ. મ-કારો પદસન્ધિકરો. અહં પન કરણીયં કત્વા એવ તુમ્હે એવં વદામીતિ દસ્સેન્તો ‘‘યઞ્હિ કયિરા’’તિ દુતિયં ગાથમાહ.
Tattha yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchatīti yo puggalo pubbe puretaraṃ jarārogādīhi anabhibhūtakāleyeva kātabbāni attano hitasukhāvahāni kammāni pamādavasena akatvā pacchā so kātabbakālaṃ atikkamitvā kātuṃ icchati. Soti ca nipātamattaṃ. Tadā pana jarārogādīhi abhibhūtattā kātuṃ na sakkoti, asakkonto ca sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappatīti so puggalo sukhā ṭhānā saggato nibbānato ca tadupāyassa anuppāditattā parihāyanto ‘‘akataṃ me kalyāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 3.248; netti. 120) pacchā ca anutappati vippaṭisāraṃ āpajjati. Ma-kāro padasandhikaro. Ahaṃ pana karaṇīyaṃ katvā eva tumhe evaṃ vadāmīti dassento ‘‘yañhi kayirā’’ti dutiyaṃ gāthamāha.
તત્થ પરિજાનન્તીતિ ‘‘એત્તકો અય’’ન્તિ પરિચ્છિજ્જ જાનન્તિ ન બહું મઞ્ઞન્તીતિ અત્થો. સમ્માપટિપત્તિવસેન હિ યથાવાદી તથાકારી એવ સોભતિ, ન તતો અઞ્ઞથા. કરણીયપરિયાયેન સાધારણતો વુત્તમત્થં ઇદાનિ સરૂપતો દસ્સેતું ‘‘સુસુખં વતા’’તિઆદિના તતિયં ગાથમાહ. તસ્સત્થો – સમ્મા સામં સબ્બધમ્માનં બુદ્ધત્તા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ભગવતા દેસિતં સબ્બસો સોકહેતૂનં અભાવતો અસોકં વિગતરાગાદિરજત્તા વિરજં ચતૂહિ યોગેહિ અનુપદ્દુતત્તા ખેમં નિબ્બાનં સુટ્ઠુ સુખં વત, કસ્મા? યત્થ યસ્મિં નિબ્બાને સકલં વટ્ટદુક્ખં નિરુજ્ઝતિ અચ્ચન્તમેવ વૂપસમતીતિ.
Tattha parijānantīti ‘‘ettako aya’’nti paricchijja jānanti na bahuṃ maññantīti attho. Sammāpaṭipattivasena hi yathāvādī tathākārī eva sobhati, na tato aññathā. Karaṇīyapariyāyena sādhāraṇato vuttamatthaṃ idāni sarūpato dassetuṃ ‘‘susukhaṃ vatā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tassattho – sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhena bhagavatā desitaṃ sabbaso sokahetūnaṃ abhāvato asokaṃ vigatarāgādirajattā virajaṃ catūhi yogehi anupaddutattā khemaṃ nibbānaṃ suṭṭhu sukhaṃ vata, kasmā? Yattha yasmiṃ nibbāne sakalaṃ vaṭṭadukkhaṃ nirujjhati accantameva vūpasamatīti.
બાકુલત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bākulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૩. બાકુલત્થેરગાથા • 3. Bākulattheragāthā