Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૩. તતિયવગ્ગો
3. Tatiyavaggo
૧. બલકથાવણ્ણના
1. Balakathāvaṇṇanā
૩૫૪. ઇદાનિ બલકથા નામ હોતિ. તત્થ યેસં અનુરુદ્ધસંયુત્તે ‘‘ઇમેસઞ્ચ પનાહં, આવુસો, ચતુન્નં સતિપટ્ઠાનાનં ભાવિતત્તા બહુલીકતત્તા ઠાનઞ્ચ ઠાનતો અટ્ઠાનઞ્ચ અટ્ઠાનતો યથાભૂતં પજાનામી’’તિઆદીનિ (સં॰ નિ॰ ૫.૯૧૩) દસસુત્તાનિ અયોનિસો ગહેત્વા ‘‘તથાગતબલં સાવકસાધારણ’’ન્તિ લદ્ધિ, સેય્યથાપિ એતરહિ અન્ધકાનં; તે સન્ધાય પુચ્છા સકવાદિસ્સ, લદ્ધિયં ઠત્વા પટિઞ્ઞા પરવાદિસ્સ. તથાગતબલઞ્ચ નામેતં સાવકેહિ સાધારણમ્પિ અત્થિ અસાધારણમ્પિ સાધારણાસાધારણમ્પિ. તત્થ આસવાનં ખયે ઞાણં સાધારણં. ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તિઞાણં અસાધારણં. સેસં સાધારણઞ્ચ અસાધારણઞ્ચ. ઠાનાટ્ઠાનાદીનિ હિ સાવકા પદેસેન જાનન્તિ, તથાગતા નિપ્પદેસેન. ઇતિ તાનિ ઉદ્દેસતો સાધારણાનિ, ન નિદ્દેસતો. અયં પન અવિસેસેન સબ્બમ્પિ સાધારણન્તિ આહ. તમેનં તતો વિવેચેતું તથાગતબલં સાવકબલન્તિ પુન અનુયોગો આરદ્ધો. તત્થ પઠમપઞ્હે નિદ્દેસતો સબ્બાકારવિસયતં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ. દુતિયપઞ્હે ઉદ્દેસતો ઠાનાટ્ઠાનમત્તાદિજાનનવસેન પટિજાનાતિ. તઞ્ઞેવાતિઆદિપઞ્હેસુ સબ્બાકારેન નિન્નાનાકરણતાય અભાવેન પટિક્ખિપતિ. પુબ્બયોગો ચ પુબ્બચરિયા ચ અત્થતો એકં, તથા ધમ્મક્ખાનઞ્ચ ધમ્મદેસના ચ.
354. Idāni balakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ anuruddhasaṃyutte ‘‘imesañca panāhaṃ, āvuso, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāmī’’tiādīni (saṃ. ni. 5.913) dasasuttāni ayoniso gahetvā ‘‘tathāgatabalaṃ sāvakasādhāraṇa’’nti laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa. Tathāgatabalañca nāmetaṃ sāvakehi sādhāraṇampi atthi asādhāraṇampi sādhāraṇāsādhāraṇampi. Tattha āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ sādhāraṇaṃ. Indriyaparopariyattiñāṇaṃ asādhāraṇaṃ. Sesaṃ sādhāraṇañca asādhāraṇañca. Ṭhānāṭṭhānādīni hi sāvakā padesena jānanti, tathāgatā nippadesena. Iti tāni uddesato sādhāraṇāni, na niddesato. Ayaṃ pana avisesena sabbampi sādhāraṇanti āha. Tamenaṃ tato vivecetuṃ tathāgatabalaṃ sāvakabalanti puna anuyogo āraddho. Tattha paṭhamapañhe niddesato sabbākāravisayataṃ sandhāya paṭikkhipati. Dutiyapañhe uddesato ṭhānāṭṭhānamattādijānanavasena paṭijānāti. Taññevātiādipañhesu sabbākārena ninnānākaraṇatāya abhāvena paṭikkhipati. Pubbayogo ca pubbacariyā ca atthato ekaṃ, tathā dhammakkhānañca dhammadesanā ca.
ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તિપઞ્હે એકદેસેન સાધારણતં સન્ધાય સાવકવિસયે પટિજાનાતિ.
Indriyaparopariyattipañhe ekadesena sādhāraṇataṃ sandhāya sāvakavisaye paṭijānāti.
૩૫૫. ઇદાનિ યસ્મા ઉદ્દેસતો ઠાનાટ્ઠાનાદીનિ સાવકો જાનાતિ, તસ્મા સાવકસ્સ તથા જાનનં પકાસેત્વા તેન જાનનમત્તસામઞ્ઞેન તેસં સાવકસાધારણત્તં પતિટ્ઠાપેતું સાવકો ઠાનાટ્ઠાનં જાનાતીતિઆદયો પરવાદિપઞ્હા હોન્તિ. તત્થ ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તિઞાણં છન્નં અસાધારણઞાણાનં અઞ્ઞતરન્તિ ન ગહિતં. આસવક્ખયેન વા આસવક્ખયન્તિ યં તથાગતસ્સ આસવક્ખયેન સદ્ધિં સાવકસ્સ આસવક્ખયં પટિચ્ચ વત્તબ્બં સિયા નાનાકરણં, તં નત્થિ. વિમુત્તિયા વા વિમુત્તિન્તિ પદેપિ એસેવ નયો. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવ.
355. Idāni yasmā uddesato ṭhānāṭṭhānādīni sāvako jānāti, tasmā sāvakassa tathā jānanaṃ pakāsetvā tena jānanamattasāmaññena tesaṃ sāvakasādhāraṇattaṃ patiṭṭhāpetuṃ sāvako ṭhānāṭṭhānaṃjānātītiādayo paravādipañhā honti. Tattha indriyaparopariyattiñāṇaṃ channaṃ asādhāraṇañāṇānaṃ aññataranti na gahitaṃ. Āsavakkhayena vā āsavakkhayanti yaṃ tathāgatassa āsavakkhayena saddhiṃ sāvakassa āsavakkhayaṃ paṭicca vattabbaṃ siyā nānākaraṇaṃ, taṃ natthi. Vimuttiyā vā vimuttinti padepi eseva nayo. Sesamettha uttānatthameva.
૩૫૬. ઇદાનિ યં સકવાદિના ‘‘આસવાનં ખયે ઞાણં સાધારણ’’ન્તિ અનુઞ્ઞાતં, તેન સદ્ધિં સંસન્દિત્વા સેસાનમ્પિ સાધારણભાવં પુચ્છિતું પુન આસવાનં ખયેતિઆદયો પરવાદિપઞ્હાવ હોન્તિ. તેસં વિસ્સજ્જને સકવાદિના આસવક્ખયે વિસેસાભાવેન તં ઞાણં સાધારણન્તિ અનુઞ્ઞાતં. ઇતરેસુપિ વિસેસાભાવેન સાધારણતા પટિક્ખિત્તા. પુન ઠાનાટ્ઠાનાદીનં આસવક્ખયેનેવ સદ્ધિં સંસન્દિત્વા અસાધારણપુચ્છા પરવાદિસ્સેવ. તત્થ આસવક્ખયઞાણે પટિક્ખેપો, સેસેસુ ચ પટિઞ્ઞા સકવાદિસ્સ. તતો ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તેન સદ્ધિં સંસન્દિત્વા અસાધારણપુચ્છા પરવાદિસ્સ. સા સઙ્ખિપિત્વા દસ્સિતા. તથાપિ ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તે પટિઞ્ઞા, સેસેસુ ચ પટિક્ખેપો સકવાદિસ્સ. તતો ઠાનાટ્ઠાનાદીહિ સદ્ધિં સંસન્દિત્વા ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તસ્સ સાધારણપુચ્છા પરવાદિસ્સ. સાપિ સઙ્ખિપિત્વાવ દસ્સિતા. તત્થ ઇન્દ્રિયપરોપરિયત્તે પટિક્ખેપો. સેસેસુ ચ પટિઞ્ઞા સકવાદિસ્સાતિ.
356. Idāni yaṃ sakavādinā ‘‘āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ sādhāraṇa’’nti anuññātaṃ, tena saddhiṃ saṃsanditvā sesānampi sādhāraṇabhāvaṃ pucchituṃ puna āsavānaṃ khayetiādayo paravādipañhāva honti. Tesaṃ vissajjane sakavādinā āsavakkhaye visesābhāvena taṃ ñāṇaṃ sādhāraṇanti anuññātaṃ. Itaresupi visesābhāvena sādhāraṇatā paṭikkhittā. Puna ṭhānāṭṭhānādīnaṃ āsavakkhayeneva saddhiṃ saṃsanditvā asādhāraṇapucchā paravādisseva. Tattha āsavakkhayañāṇe paṭikkhepo, sesesu ca paṭiññā sakavādissa. Tato indriyaparopariyattena saddhiṃ saṃsanditvā asādhāraṇapucchā paravādissa. Sā saṅkhipitvā dassitā. Tathāpi indriyaparopariyatte paṭiññā, sesesu ca paṭikkhepo sakavādissa. Tato ṭhānāṭṭhānādīhi saddhiṃ saṃsanditvā indriyaparopariyattassa sādhāraṇapucchā paravādissa. Sāpi saṅkhipitvāva dassitā. Tattha indriyaparopariyatte paṭikkhepo. Sesesu ca paṭiññā sakavādissāti.
બલકથાવણ્ણના.
Balakathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૨૧) ૧. બલકથા • (21) 1. Balakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૧. બલકથાવણ્ણના • 1. Balakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૧. બલકથાવણ્ણના • 1. Balakathāvaṇṇanā