Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga |
૧૧. ભેદાનુવત્તકસિક્ખાપદં
11. Bhedānuvattakasikkhāpadaṃ
૪૧૭. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન દેવદત્તો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમતિ ચક્કભેદાય. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘અધમ્મવાદી દેવદત્તો, અવિનયવાદી દેવદત્તો. કથઞ્હિ નામ દેવદત્તો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમિસ્સતિ ચક્કભેદાયા’’તિ! એવં વુત્તે કોકાલિકો કટમોદકતિસ્સકો ખણ્ડદેવિયા પુત્તો સમુદ્દદત્તો તે ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘માયસ્મન્તો એવં અવચુત્થ. ધમ્મવાદી દેવદત્તો, વિનયવાદી દેવદત્તો. અમ્હાકઞ્ચ દેવદત્તો છન્દઞ્ચ રુચિઞ્ચ આદાય વોહરતિ જાનાતિ નો ભાસતિ અમ્હાકંપેતં ખમતી’’તિ. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે॰… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખૂ દેવદત્તસ્સ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા ભવિસ્સન્તિ વગ્ગવાદકા’’તિ! અથ ખો તે ભિક્ખૂ તે અનુવત્તકે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ દેવદત્તસ્સ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા હોન્તિ વગ્ગવાદકા’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… ‘‘કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસા દેવદત્તસ્સ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા ભવિસ્સન્તિ વગ્ગવાદકા ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
417. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena devadatto saṅghabhedāya parakkamati cakkabhedāya. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘adhammavādī devadatto, avinayavādī devadatto. Kathañhi nāma devadatto saṅghabhedāya parakkamissati cakkabhedāyā’’ti! Evaṃ vutte kokāliko kaṭamodakatissako khaṇḍadeviyā putto samuddadatto te bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Dhammavādī devadatto, vinayavādī devadatto. Amhākañca devadatto chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākaṃpetaṃ khamatī’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā bhavissanti vaggavādakā’’ti! Atha kho te bhikkhū te anuvattake bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā honti vaggavādakā’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā devadattassa saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā bhavissanti vaggavādakā ! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
૪૧૮. ‘‘તસ્સેવ ખો પન ભિક્ખુસ્સ ભિક્ખૂ હોન્તિ અનુવત્તકા વગ્ગવાદકા એકો વા દ્વે વા તયો વા. તે એવં વદેય્યું – ‘માયસ્મન્તો એતં ભિક્ખું કિઞ્ચિ અવચુત્થ. ધમ્મવાદી ચેસો ભિક્ખુ, વિનયવાદી ચેસો ભિક્ખુ. અમ્હાકઞ્ચેસો ભિક્ખુ છન્દઞ્ચ રુચિઞ્ચ આદાય વોહરતિ જાનાતિ નો ભાસતિ અમ્હાકમ્પેતં ખમતી’તિ, તે ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘માયસ્મન્તો એવં અવચુત્થ, ન ચેસો ભિક્ખુ ધમ્મવાદી, ન ચેસો ભિક્ખુ વિનયવાદી, માયસ્મન્તાનમ્પિ સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થ, સમેતાયસ્મન્તાનં સઙ્ઘેન, સમગ્ગો હિ સઙ્ઘો સમ્મોદમાનો અવિવદમાનો એકુદ્દેસો ફાસુ વિહરતી’તિ. એવઞ્ચ તે ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ વુચ્ચમાના તથેવ પગ્ગણ્હેય્યું, તે ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ યાવતતિયં સમનુભાસિતબ્બા તસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય. યાવતતિયઞ્ચે સમનુભાસિયમાના તં પટિનિસ્સજ્જેય્યું, ઇચ્ચેતં કુસલં, નો ચે પટિનિસ્સજ્જેય્યું, સઙ્ઘાદિસેસો’’તિ.
418.‘‘Tasseva kho pana bhikkhussa bhikkhū honti anuvattakā vaggavādakā eko vā dve vā tayo vā. Te evaṃ vadeyyuṃ – ‘māyasmanto etaṃ bhikkhuṃ kiñci avacuttha. Dhammavādī ceso bhikkhu, vinayavādī ceso bhikkhu. Amhākañceso bhikkhu chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākampetaṃ khamatī’ti, te bhikkhū bhikkhūhi evamassu vacanīyā – ‘māyasmanto evaṃ avacuttha, na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī, māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha, sametāyasmantānaṃ saṅghena, samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’ti. Evañca te bhikkhū bhikkhūhi vuccamānā tatheva paggaṇheyyuṃ, te bhikkhū bhikkhūhi yāvatatiyaṃ samanubhāsitabbā tassa paṭinissaggāya. Yāvatatiyañce samanubhāsiyamānā taṃ paṭinissajjeyyuṃ, iccetaṃ kusalaṃ, no ce paṭinissajjeyyuṃ, saṅghādiseso’’ti.
૪૧૯. તસ્સેવ ખો પનાતિ તસ્સ સઙ્ઘભેદકસ્સ ભિક્ખુનો.
419.Tasseva kho panāti tassa saṅghabhedakassa bhikkhuno.
ભિક્ખૂ હોન્તીતિ અઞ્ઞે ભિક્ખૂ હોન્તિ.
Bhikkhū hontīti aññe bhikkhū honti.
અનુવત્તકાતિ યંદિટ્ઠિકો સો હોતિ યંખન્તિકો યંરુચિકો તેપિ તંદિટ્ઠિકા હોન્તિ તંખન્તિકા તંરુચિકા.
Anuvattakāti yaṃdiṭṭhiko so hoti yaṃkhantiko yaṃruciko tepi taṃdiṭṭhikā honti taṃkhantikā taṃrucikā.
વગ્ગવાદકાતિ તસ્સ વણ્ણાય પક્ખાય ઠિતા હોન્તિ.
Vaggavādakāti tassa vaṇṇāya pakkhāya ṭhitā honti.
એકો વા દ્વે વા તયો વાતિ એકો વા હોતિ દ્વે વા તયો વા. તે એવં વદેય્યું – ‘‘માયસ્મન્તો એતં ભિક્ખું કિઞ્ચિ અવચુત્થ, ધમ્મવાદી ચેસો ભિક્ખુ, વિનયવાદી ચેસો ભિક્ખુ, અમ્હાકઞ્ચેસો ભિક્ખુ છન્દઞ્ચ રુચિઞ્ચ આદાય વોહરતિ જાનાતિ નો ભાસતિ અમ્હાકંપેતં ખમતી’તિ.
Eko vā dve vā tayo vāti eko vā hoti dve vā tayo vā. Te evaṃ vadeyyuṃ – ‘‘māyasmanto etaṃ bhikkhuṃ kiñci avacuttha, dhammavādī ceso bhikkhu, vinayavādī ceso bhikkhu, amhākañceso bhikkhu chandañca ruciñca ādāya voharati jānāti no bhāsati amhākaṃpetaṃ khamatī’ti.
તે ભિક્ખૂતિ યે તે અનુવત્તકા ભિક્ખૂ.
Te bhikkhūti ye te anuvattakā bhikkhū.
ભિક્ખૂહીતિ અઞ્ઞેહિ ભિક્ખૂહિ.
Bhikkhūhīti aññehi bhikkhūhi.
યે પસ્સન્તિ યે સુણન્તિ તેહિ વત્તબ્બા – ‘‘માયસ્મન્તો એવં અવચુત્થ. ન ચેસો ભિક્ખુ ધમ્મવાદી, ન ચેસો ભિક્ખુ વિનયવાદી. માયસ્મન્તાનમ્પિ સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થ. સમેતાયસ્મન્તાનં સઙ્ઘેન. સમગ્ગો હિ સઙ્ઘો સમ્મોદમાનો અવિવદમાનો એકુદ્દેસો ફાસુ વિહરતી’’તિ. દુતિયમ્પિ વત્તબ્બા. તતિયમ્પિ વત્તબ્બા. સચે પટિનિસ્સજ્જન્તિ, ઇચ્ચેતં કુસલં; નો ચે પટિનિસ્સજ્જન્તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સુત્વા ન વદન્તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝમ્પિ આકડ્ઢિત્વા વત્તબ્બા – ‘‘માયસ્મન્તો એવં અવચુત્થ. ન ચેસો ભિક્ખુ ધમ્મવાદી, ન ચેસો ભિક્ખુ વિનયવાદી. માયસ્મન્તાનમ્પિ સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થ. સમેતાયસ્મન્તાનં સઙ્ઘેન. સમગ્ગો હિ સઙ્ઘો સમ્મોદમાનો અવિવદમાનો એકુદ્દેસો ફાસુ વિહરતી’’તિ. દુતિયમ્પિ વત્તબ્બા. તતિયમ્પિ વત્તબ્બા. સચે પટિનિસ્સજ્જન્તિ, ઇચ્ચેતં કુસલં; નો ચે પટિનિસ્સજ્જન્તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે ભિક્ખૂ સમનુભાસિતબ્બા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમનુભાસિતબ્બા. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –
Ye passanti ye suṇanti tehi vattabbā – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī. Māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha. Sametāyasmantānaṃ saṅghena. Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’’ti. Dutiyampi vattabbā. Tatiyampi vattabbā. Sace paṭinissajjanti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce paṭinissajjanti, āpatti dukkaṭassa. Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassa. Te bhikkhū saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbā – ‘‘māyasmanto evaṃ avacuttha. Na ceso bhikkhu dhammavādī, na ceso bhikkhu vinayavādī. Māyasmantānampi saṅghabhedo ruccittha. Sametāyasmantānaṃ saṅghena. Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatī’’ti. Dutiyampi vattabbā. Tatiyampi vattabbā. Sace paṭinissajjanti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce paṭinissajjanti, āpatti dukkaṭassa. Te bhikkhū samanubhāsitabbā. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
૪૨૦. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થનામો ચ ભિક્ખૂ ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા વગ્ગવાદકા . તે તં વત્થું ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામઞ્ચ ઇત્થન્નામઞ્ચ ભિક્ખૂ સમનુભાસેય્ય તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય. એસા ઞત્તિ.
420. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthanāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā . Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāseyya tassa vatthussa paṭinissaggāya. Esā ñatti.
‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ ભિક્ખૂ ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા વગ્ગવાદકા. તે તં વત્થું ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામઞ્ચ ઇત્થન્નામઞ્ચ ભિક્ખૂ સમનુભાસતિ તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ચ ઇત્થન્નામસ્સ ચ ભિક્ખૂનં સમનુભાસના તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā. Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāsati tassa vatthussa paṭinissaggāya. Yassāyasmato khamati itthannāmassa ca itthannāmassa ca bhikkhūnaṃ samanubhāsanā tassa vatthussa paṭinissaggāya, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘દુતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ…પે॰… તતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ – સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ ભિક્ખૂ ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તસ્સ અનુવત્તકા વગ્ગવાદકા. તે તં વત્થું ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામઞ્ચ ઇત્થન્નામઞ્ચ ભિક્ખૂ સમનુભાસતિ તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ચ ઇત્થન્નામસ્સ ચ ભિક્ખૂનં સમનુભાસના તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.
‘‘Dutiyampi etamatthaṃ vadāmi…pe… tatiyampi etamatthaṃ vadāmi – suṇātu me, bhante, saṅgho. Itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū itthannāmassa bhikkhuno saṅghabhedāya parakkamantassa anuvattakā vaggavādakā. Te taṃ vatthuṃ na paṭinissajjanti. Saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhū samanubhāsati tassa vatthussa paṭinissaggāya. Yassāyasmato khamati itthannāmassa ca itthannāmassa ca bhikkhūnaṃ samanubhāsanā tassa vatthussa paṭinissaggāya, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘સમનુભટ્ઠા સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ ભિક્ખૂ તસ્સ વત્થુસ્સ પટિનિસ્સગ્ગાય. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.
‘‘Samanubhaṭṭhā saṅghena itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhū tassa vatthussa paṭinissaggāya. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
૪૨૧. ઞત્તિયા દુક્કટં, દ્વીહિ કમ્મવાચાહિ થુલ્લચ્ચયા, કમ્મવાચાપરિયોસાને આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સ. સઙ્ઘાદિસેસં અજ્ઝાપજ્જન્તાનં ઞત્તિયા દુક્કટં, દ્વીહિ કમ્મવાચાહિ થુલ્લચ્ચયા પટિપ્પસ્સમ્ભન્તિ. દ્વે તયો એકતો સમનુભાસિતબ્બા, તદુત્તરિ ન સમનુભાસિતબ્બા.
421. Ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā, kammavācāpariyosāne āpatti saṅghādisesassa. Saṅghādisesaṃ ajjhāpajjantānaṃ ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhanti. Dve tayo ekato samanubhāsitabbā, taduttari na samanubhāsitabbā.
સઙ્ઘાદિસેસોતિ…પે॰… તેનપિ વુચ્ચતિ ‘‘સઙ્ઘાદિસેસો’’તિ.
Saṅghādisesoti…pe… tenapi vuccati ‘‘saṅghādiseso’’ti.
૪૨૨. ધમ્મકમ્મે ધમ્મકમ્મસઞ્ઞી ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ, આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સ.
422. Dhammakamme dhammakammasaññī na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
ધમ્મકમ્મે વેમતિકા ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ, આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સ.
Dhammakamme vematikā na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
ધમ્મકમ્મે અધમ્મકમ્મસઞ્ઞી ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ, આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સ.
Dhammakamme adhammakammasaññī na paṭinissajjanti, āpatti saṅghādisesassa.
અધમ્મકમ્મે ધમ્મકમ્મસઞ્ઞી, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
Adhammakamme dhammakammasaññī, āpatti dukkaṭassa.
અધમ્મકમ્મે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
Adhammakamme vematikā, āpatti dukkaṭassa.
અધમ્મકમ્મે અધમ્મકમ્મસઞ્ઞી, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
Adhammakamme adhammakammasaññī, āpatti dukkaṭassa.
૪૨૩. અનાપત્તિ અસમનુભાસન્તાનં, પટિનિસ્સજ્જન્તાનં, ઉમ્મત્તકાનં, ખિત્તચિત્તાનં, વેદનાટ્ટાનં, આદિકમ્મિકાનન્તિ.
423. Anāpatti asamanubhāsantānaṃ, paṭinissajjantānaṃ, ummattakānaṃ, khittacittānaṃ, vedanāṭṭānaṃ, ādikammikānanti.
ભેદાનુવત્તકસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં એકાદસમં.
Bhedānuvattakasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ ekādasamaṃ.
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧૧. દુતિયસઙ્ઘભેદસિક્ખાપદવણ્ણના • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૧૧. દુતિયસઙ્ઘભેદસિક્ખાપદવણ્ણના • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૧૧. દુતિયસઙ્ઘભેદસિક્ખાપદવણ્ણના • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૧૧. દુતિયસઙ્ઘભેદસિક્ખાપદવણ્ણના • 11. Dutiyasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā