Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૫. ભૂમિજસુત્તવણ્ણના

    5. Bhūmijasuttavaṇṇanā

    ૨૫-૨૬. પઞ્ચમે ભૂમિજોતિ તસ્સ થેરસ્સ નામં. સેસમિધાપિ પુરિમસુત્તે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં. અયં પન વિસેસો – યસ્મા ઇદં સુખદુક્ખં ન કેવલં ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ, કાયેનપિ કરિયમાનં કરીયતિ, વાચાયપિ મનસાપિ, અત્તનાપિ કરિયમાનં કરીયતિ, પરેનપિ કરિયમાનં કરીયતિ, સમ્પજાનેનપિ કરિયમાનં કરીયતિ, અસમ્પજાનેનપિ, તસ્મા તસ્સ અપરમ્પિ પચ્ચયવિસેસં દસ્સેતું કાયે વા હાનન્દ, સતીતિઆદિમાહ. કાયસઞ્ચેતનાહેતૂતિ કાયદ્વારે ઉપ્પન્નચેતનાહેતુ. વચીસઞ્ચેતનામનોસઞ્ચેતનાસુપિ એસેવ નયો. એત્થ ચ કાયદ્વારે કામાવચરકુસલાકુસલવસેન વીસતિ ચેતના લબ્ભન્તિ, તથા વચીદ્વારે. મનોદ્વારે નવહિ રૂપારૂપચેતનાહિ સદ્ધિં એકૂનતિંસાતિ તીસુ દ્વારેસુ એકૂનસત્તતિ ચેતના હોન્તિ, તપ્પચ્ચયં વિપાકસુખદુક્ખં દસ્સિતં. અવિજ્જાપચ્ચયા ચાતિ ઇદં તાપિ ચેતના અવિજ્જાપચ્ચયા હોન્તીતિ દસ્સનત્થં વુત્તં. યસ્મા પન તં યથાવુત્તચેતનાભેદં કાયસઙ્ખારઞ્ચેવ વચીસઙ્ખારઞ્ચ મનોસઙ્ખારઞ્ચ પરેહિ અનુસ્સાહિતો સામં અસઙ્ખારિકચિત્તેન કરોતિ, પરેહિ કારિયમાનો સસઙ્ખારિકચિત્તેનાપિ કરોતિ, ‘‘ઇદં નામ કમ્મં કરોતિ, તસ્સ એવરૂપો નામ વિપાકો ભવિસ્સતી’’તિ, એવં કમ્મઞ્ચ વિપાકઞ્ચ જાનન્તોપિ કરોતિ, માતાપિતૂસુ ચેતિયવન્દનાદીનિ કરોન્તેસુ અનુકરોન્તા દારકા વિય કેવલં કમ્મમેવ જાનન્તો ‘‘ઇમસ્સ પન કમ્મસ્સ અયં વિપાકો’’તિ વિપાકં અજાનન્તોપિ કરોતિ, તસ્મા તં દસ્સેતું સામં વા તં, આનન્દ, કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતીતિઆદિ વુત્તં.

    25-26. Pañcame bhūmijoti tassa therassa nāmaṃ. Sesamidhāpi purimasutte vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – yasmā idaṃ sukhadukkhaṃ na kevalaṃ phassapaccayā uppajjati, kāyenapi kariyamānaṃ karīyati, vācāyapi manasāpi, attanāpi kariyamānaṃ karīyati, parenapi kariyamānaṃ karīyati, sampajānenapi kariyamānaṃ karīyati, asampajānenapi, tasmā tassa aparampi paccayavisesaṃ dassetuṃ kāye vā hānanda, satītiādimāha. Kāyasañcetanāhetūti kāyadvāre uppannacetanāhetu. Vacīsañcetanāmanosañcetanāsupi eseva nayo. Ettha ca kāyadvāre kāmāvacarakusalākusalavasena vīsati cetanā labbhanti, tathā vacīdvāre. Manodvāre navahi rūpārūpacetanāhi saddhiṃ ekūnatiṃsāti tīsu dvāresu ekūnasattati cetanā honti, tappaccayaṃ vipākasukhadukkhaṃ dassitaṃ. Avijjāpaccayā cāti idaṃ tāpi cetanā avijjāpaccayā hontīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Yasmā pana taṃ yathāvuttacetanābhedaṃ kāyasaṅkhārañceva vacīsaṅkhārañca manosaṅkhārañca parehi anussāhito sāmaṃ asaṅkhārikacittena karoti, parehi kāriyamāno sasaṅkhārikacittenāpi karoti, ‘‘idaṃ nāma kammaṃ karoti, tassa evarūpo nāma vipāko bhavissatī’’ti, evaṃ kammañca vipākañca jānantopi karoti, mātāpitūsu cetiyavandanādīni karontesu anukarontā dārakā viya kevalaṃ kammameva jānanto ‘‘imassa pana kammassa ayaṃ vipāko’’ti vipākaṃ ajānantopi karoti, tasmā taṃ dassetuṃ sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharotītiādi vuttaṃ.

    ઇમેસુ, આનન્દ, ધમ્મેસૂતિ યે ઇમે ‘‘સામં વા તં, આનન્દ, કાયસઙ્ખાર’’ન્તિઆદીસુ ચતૂસુ ઠાનેસુ વુત્તા છસત્તતિ દ્વેસતા ચેતનાધમ્મા, ઇમેસુ ધમ્મેસુ અવિજ્જા ઉપનિસ્સયકોટિયા અનુપતિતા. સબ્બેપિ હિ તે ‘‘અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા’’તિ એત્થેવ સઙ્ગહં ગચ્છન્તિ. ઇદાનિ વિવટ્ટં દસ્સેન્તો અવિજ્જાય ત્વેવાતિઆદિમાહ. સો કાયો ન હોતીતિ યસ્મિં કાયે સતિ કાયસઞ્ચેતનાપચ્ચયં અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં ઉપ્પજ્જતિ, સો કાયો ન હોતિ. વાચામનેસુપિ એસેવ નયો. અપિચ કાયોતિ ચેતનાકાયો, વાચાપિ ચેતનાવાચા, મનોપિ કમ્મમનોયેવ. દ્વારકાયો વા કાયો. વાચામનેસુપિ એસેવ નયો. ખીણાસવો ચેતિયં વન્દતિ, ધમ્મં ભણતિ, કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ, કથમસ્સ કાયાદયો ન હોન્તીતિ? અવિપાકત્તા. ખીણાસવેન હિ કતં કમ્મં નેવ કુસલં હોતિ નાકુસલં. અવિપાકં હુત્વા કિરિયામત્તે તિટ્ઠતિ, તેનસ્સ તે કાયાદયો ન હોન્તીતિ વુત્તં.

    Imesu, ānanda, dhammesūti ye ime ‘‘sāmaṃ vā taṃ, ānanda, kāyasaṅkhāra’’ntiādīsu catūsu ṭhānesu vuttā chasattati dvesatā cetanādhammā, imesu dhammesu avijjā upanissayakoṭiyā anupatitā. Sabbepi hi te ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti ettheva saṅgahaṃ gacchanti. Idāni vivaṭṭaṃ dassento avijjāya tvevātiādimāha. So kāyo na hotīti yasmiṃ kāye sati kāyasañcetanāpaccayaṃ ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjati, so kāyo na hoti. Vācāmanesupi eseva nayo. Apica kāyoti cetanākāyo, vācāpi cetanāvācā, manopi kammamanoyeva. Dvārakāyo vā kāyo. Vācāmanesupi eseva nayo. Khīṇāsavo cetiyaṃ vandati, dhammaṃ bhaṇati, kammaṭṭhānaṃ manasi karoti, kathamassa kāyādayo na hontīti? Avipākattā. Khīṇāsavena hi kataṃ kammaṃ neva kusalaṃ hoti nākusalaṃ. Avipākaṃ hutvā kiriyāmatte tiṭṭhati, tenassa te kāyādayo na hontīti vuttaṃ.

    ખેત્તં તં ન હોતીતિઆદીસુપિ વિરુહનટ્ઠેન તં ખેત્તં ન હોતિ, પતિટ્ઠાનટ્ઠેન વત્થુ ન હોતિ, પચ્ચયટ્ઠેન આયતનં ન હોતિ, કારણટ્ઠેન અધિકરણં ન હોતિ. સઞ્ચેતનામૂલકઞ્હિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં ઉપ્પજ્જેય્ય, સા સઞ્ચેતના એતેસં વિરુહનાદીનં અત્થાનં અભાવેન તસ્સ સુખદુક્ખસ્સ નેવ ખેત્તં, ન વત્થુ ન આયતનં, ન અધિકરણં હોતીતિ. ઇમસ્મિં સુત્તે વેદનાદીસુ સુખદુક્ખમેવ કથિતં, તઞ્ચ ખો વિપાકમેવાતિ. પઞ્ચમં.

    Khettaṃ taṃ na hotītiādīsupi viruhanaṭṭhena taṃ khettaṃ na hoti, patiṭṭhānaṭṭhena vatthu na hoti, paccayaṭṭhena āyatanaṃ na hoti, kāraṇaṭṭhena adhikaraṇaṃ na hoti. Sañcetanāmūlakañhi ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ uppajjeyya, sā sañcetanā etesaṃ viruhanādīnaṃ atthānaṃ abhāvena tassa sukhadukkhassa neva khettaṃ, na vatthu na āyatanaṃ, na adhikaraṇaṃ hotīti. Imasmiṃ sutte vedanādīsu sukhadukkhameva kathitaṃ, tañca kho vipākamevāti. Pañcamaṃ.

    છટ્ઠં ઉપવાણસુત્તં ઉત્તાનમેવ. એત્થ પન વટ્ટદુક્ખમેવ કથિતન્તિ. છટ્ઠં.

    Chaṭṭhaṃ upavāṇasuttaṃ uttānameva. Ettha pana vaṭṭadukkhameva kathitanti. Chaṭṭhaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya
    ૫. ભૂમિજસુત્તં • 5. Bhūmijasuttaṃ
    ૬. ઉપવાણસુત્તં • 6. Upavāṇasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)
    ૫. ભૂમિજસુત્તવણ્ણના • 5. Bhūmijasuttavaṇṇanā
    ૬. ઉપવાણસુત્તવણ્ણના • 6. Upavāṇasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact