| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૪. કળારખત્તિયવગ્ગો
4. Kaḷārakhattiyavaggo
૧. ભૂતસુત્તવણ્ણના
1. Bhūtasuttavaṇṇanā
૩૧. કળારખત્તિયવગ્ગસ્સ પઠમે અજિતપઞ્હેતિ અજિતમાણવેન પુચ્છિતપઞ્હે. સઙ્ખાતધમ્માસેતિ સઙ્ખાતધમ્મા વુચ્ચન્તિ ઞાતધમ્મા તુલિતધમ્મા તીરિતધમ્મા. સેક્ખાતિ સત્ત સેક્ખા. પુથૂતિ તેયેવ સત્ત જને સન્ધાય પુથૂતિ વુત્તં. ઇધાતિ ઇમસ્મિં સાસને. નિપકોતિ નેપક્કં વુચ્ચતિ પઞ્ઞા, તાય સમન્નાગતત્તા નિપકો, ત્વં પણ્ડિતો પબ્રૂહીતિ યાચતિ. ઇરિયન્તિ વુત્તિં આચારં ગોચરં વિહારં પટિપત્તિં. મારિસાતિ ભગવન્તં આલપતિ. સેક્ખાનઞ્ચ સઙ્ખાતધમ્માનઞ્ચ ખીણાસવાનઞ્ચ પટિપત્તિં મયા પુચ્છિતો પણ્ડિત, મારિસ, મય્હં કથેહીતિ અયમેત્થ સઙ્ખેપત્થો.
31. Kaḷārakhattiyavaggassa paṭhame ajitapañheti ajitamāṇavena pucchitapañhe. Saṅkhātadhammāseti saṅkhātadhammā vuccanti ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā. Sekkhāti satta sekkhā. Puthūti teyeva satta jane sandhāya puthūti vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane. Nipakoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatattā nipako, tvaṃ paṇḍito pabrūhīti yācati. Iriyanti vuttiṃ ācāraṃ gocaraṃ vihāraṃ paṭipattiṃ. Mārisāti bhagavantaṃ ālapati. Sekkhānañca saṅkhātadhammānañca khīṇāsavānañca paṭipattiṃ mayā pucchito paṇḍita, mārisa, mayhaṃ kathehīti ayamettha saṅkhepattho.
તુણ્હી અહોસીતિ કસ્મા યાવ તતિયં પુટ્ઠો તુણ્હી અહોસિ? કિં પઞ્હે કઙ્ખતિ, ઉદાહુ અજ્ઝાસયેતિ? અજ્ઝાસયે કઙ્ખતિ, નો પઞ્હે. એવં કિરસ્સ અહોસિ – ‘‘સત્થા મં સેક્ખાસેક્ખાનં આગમનીયપટિપદં કથાપેતુકામો; સા ચ ખન્ધવસેન ધાતુવસેન આયતનવસેન પચ્ચયાકારવસેનાતિ બહૂહિ કારણેહિ સક્કા કથેતું. કથં કથેન્તો નુ ખો સત્થુ અજ્ઝાસયં ગહેત્વા કથેતું સક્ખિસ્સામી’’તિ? અથ સત્થા ચિન્તેસિ – ‘‘ઠપેત્વા મં અઞ્ઞો પત્તં આદાય ચરન્તો સાવકો નામ પઞ્ઞાય સારિપુત્તસમો નત્થિ. અયમ્પિ મયા પઞ્હં પુટ્ઠો યાવ તતિયં તુણ્હી એવ. પઞ્હે નુ ખો કઙ્ખતિ, ઉદાહુ અજ્ઝાસયે’’તિ. અથ ‘‘અજ્ઝાસયે’’તિ ઞત્વા પઞ્હકથનત્થાય નયં દદમાનો ભૂતમિદન્તિ, સારિપુત્ત, પસ્સસીતિ આહ.
Tuṇhī ahosīti kasmā yāva tatiyaṃ puṭṭho tuṇhī ahosi? Kiṃ pañhe kaṅkhati, udāhu ajjhāsayeti? Ajjhāsaye kaṅkhati, no pañhe. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘satthā maṃ sekkhāsekkhānaṃ āgamanīyapaṭipadaṃ kathāpetukāmo; sā ca khandhavasena dhātuvasena āyatanavasena paccayākāravasenāti bahūhi kāraṇehi sakkā kathetuṃ. Kathaṃ kathento nu kho satthu ajjhāsayaṃ gahetvā kathetuṃ sakkhissāmī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘ṭhapetvā maṃ añño pattaṃ ādāya caranto sāvako nāma paññāya sāriputtasamo natthi. Ayampi mayā pañhaṃ puṭṭho yāva tatiyaṃ tuṇhī eva. Pañhe nu kho kaṅkhati, udāhu ajjhāsaye’’ti. Atha ‘‘ajjhāsaye’’ti ñatvā pañhakathanatthāya nayaṃ dadamāno bhūtamidanti, sāriputta, passasīti āha.
તત્થ ભૂતન્તિ જાતં નિબ્બત્તં, ખન્ધપઞ્ચકસ્સેતં નામં. ઇતિ સત્થા ‘‘પઞ્ચક્ખન્ધવસેન, સારિપુત્ત, ઇમં પઞ્હં કથેહી’’તિ થેરસ્સ નયં દેતિ. સહનયદાનેન પન થેરસ્સ તીરે ઠિતપુરિસસ્સ વિવટો એકઙ્ગણો મહાસમુદ્દો વિય નયસતેન નયસહસ્સેન પઞ્હબ્યાકરણં ઉપટ્ઠાસિ. અથ નં બ્યાકરોન્તો ભૂતમિદન્તિ, ભન્તેતિઆદિમાહ. તત્થ ભૂતમિદન્તિ ઇદં નિબ્બત્તં ખન્ધપઞ્ચકં. સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતીતિ સહ વિપસ્સનાય મગ્ગપઞ્ઞાય સમ્મા પસ્સતિ. પટિપન્નો હોતીતિ સીલતો પટ્ઠાય યાવ અરહત્તમગ્ગા નિબ્બિદાદીનં અત્થાય પટિપન્નો હોતિ. તદાહારસમ્ભવન્તિ ઇદં કસ્મા આરભિ? એતં ખન્ધપઞ્ચકં આહારં પટિચ્ચ ઠિતં, તસ્મા તં આહારસમ્ભવં નામ કત્વા દસ્સેતું ઇદં આરભિ. ઇતિ ઇમિનાપિ પરિયાયેન સેક્ખપટિપદા કથિતા હોતિ. તદાહારનિરોધાતિ તેસં આહારાનં નિરોધેન. ઇદં કસ્મા આરભિ? તઞ્હિ ખન્ધપઞ્ચકં આહારનિરોધા નિરુજ્ઝતિ, તસ્મા તં આહારનિરોધસમ્ભવં નામ કત્વા દસ્સેતું ઇદં આરભિ. ઇતિ ઇમિનાપિ પરિયાયેન સેક્ખસ્સેવ પટિપદા કથિતા. નિબ્બિદાતિ આદીનિ સબ્બાનિ કારણવચનાનીતિ વેદિતબ્બાનિ. અનુપાદા વિમુત્તોતિ ચતૂહિ ઉપાદાનેહિ કઞ્ચિ ધમ્મં અગહેત્વા વિમુત્તો. સાધુ સાધૂતિ ઇમિના થેરસ્સ બ્યાકરણં સમ્પહંસેત્વા સયમ્પિ તથેવ બ્યાકરોન્તો પુન ‘‘ભૂતમિદ’’ન્તિઆદિમાહાતિ. પઠમં.
Tattha bhūtanti jātaṃ nibbattaṃ, khandhapañcakassetaṃ nāmaṃ. Iti satthā ‘‘pañcakkhandhavasena, sāriputta, imaṃ pañhaṃ kathehī’’ti therassa nayaṃ deti. Sahanayadānena pana therassa tīre ṭhitapurisassa vivaṭo ekaṅgaṇo mahāsamuddo viya nayasatena nayasahassena pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsi. Atha naṃ byākaronto bhūtamidanti, bhantetiādimāha. Tattha bhūtamidanti idaṃ nibbattaṃ khandhapañcakaṃ. Sammappaññāya passatīti saha vipassanāya maggapaññāya sammā passati. Paṭipanno hotīti sīlato paṭṭhāya yāva arahattamaggā nibbidādīnaṃ atthāya paṭipanno hoti. Tadāhārasambhavanti idaṃ kasmā ārabhi? Etaṃ khandhapañcakaṃ āhāraṃ paṭicca ṭhitaṃ, tasmā taṃ āhārasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhapaṭipadā kathitā hoti. Tadāhāranirodhāti tesaṃ āhārānaṃ nirodhena. Idaṃ kasmā ārabhi? Tañhi khandhapañcakaṃ āhāranirodhā nirujjhati, tasmā taṃ āhāranirodhasambhavaṃ nāma katvā dassetuṃ idaṃ ārabhi. Iti imināpi pariyāyena sekkhasseva paṭipadā kathitā. Nibbidāti ādīni sabbāni kāraṇavacanānīti veditabbāni. Anupādā vimuttoti catūhi upādānehi kañci dhammaṃ agahetvā vimutto. Sādhu sādhūti iminā therassa byākaraṇaṃ sampahaṃsetvā sayampi tatheva byākaronto puna ‘‘bhūtamida’’ntiādimāhāti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. ભૂતસુત્તં • 1. Bhūtasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. ભૂતસુત્તવણ્ણના • 1. Bhūtasuttavaṇṇanā
