Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
બિમ્બિસારસમાગમકથાવણ્ણના
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
૫૫-૭. વત્થુકામભૂતા ઇત્થિયો કામિત્થિયો. દુતિયાદયો અસ્સાસકા. યસ્મા અનુપ્પન્ને એવ ભગવતિ બુદ્ધકોલાહલં લોકે પઠમમેવ વસ્સસહસ્સં ઉપ્પજ્જતિ. બ્રહ્માનો ચ બ્રાહ્મણવણ્ણં અભિનિમ્મિનિત્વા વેદેસુ સહસ્સત્તયમત્તં બુદ્ધપટિસંયુત્તં પરિયત્તિં પક્ખિપિત્વા વાચેન્તિ, ભગવતો જાતિતો પટ્ઠાય ચ બુદ્ધકથા લક્ખણઞ્ઞૂહિ બ્રાહ્મણેહિ ઉપ્પાદિતા, પત્થટા લોકે, તસ્મા યુજ્જન્તિ, ન અઞ્ઞથા. ‘‘તમદ્દસ બિમ્બિસારો, પાસાદસ્મિં પતિટ્ઠિતો’’તિઆદિગાથાહિ બોધિસત્તકાલે એવ અભિસિત્તતા બિમ્બિસારસ્સ સિદ્ધા.
55-7. Vatthukāmabhūtā itthiyo kāmitthiyo. Dutiyādayo assāsakā. Yasmā anuppanne eva bhagavati buddhakolāhalaṃ loke paṭhamameva vassasahassaṃ uppajjati. Brahmāno ca brāhmaṇavaṇṇaṃ abhinimminitvā vedesu sahassattayamattaṃ buddhapaṭisaṃyuttaṃ pariyattiṃ pakkhipitvā vācenti, bhagavato jātito paṭṭhāya ca buddhakathā lakkhaṇaññūhi brāhmaṇehi uppāditā, patthaṭā loke, tasmā yujjanti, na aññathā. ‘‘Tamaddasa bimbisāro, pāsādasmiṃ patiṭṭhito’’tiādigāthāhi bodhisattakāle eva abhisittatā bimbisārassa siddhā.
૫૮. ઇધાવુસો ખીણાસવો ભિક્ખુ પઞ્ચઙ્ગવિપ્પહીનો હોતિ છળઙ્ગસમન્નાગતો એકારક્ખો ચતુરાપસ્સેનો પણુન્નપચ્ચેકસચ્ચો સમવયસટ્ઠેસનો અનાવિલસઙ્કપ્પો પસ્સદ્ધકાયસઙ્ખારો સુવિમુત્તચિત્તો સુવિમુત્તપઞ્ઞોતિ (દી॰ નિ॰ ૩.૩૪૮, ૩૬૦; અ॰ નિ॰ ૧૦.૧૯) દસ અરિયવાસા નામ. રૂપારૂપસમાપત્તિયો અટ્ઠ નિરોધસમાપત્તિ મહાકરુણાસમાપત્તીતિપિ પોરાણા. તત્થ નીવરણા પઞ્ચઙ્ગા ચ. છળઙ્ગુપેક્ખા છળઙ્ગા. સતારક્ખેન એકારક્ખા. સઙ્ખાય એકં પટિસેવતિ, અધિવાસેતિ, પરિવજ્જેતિ, સઙ્ખાય એકં વિનોદેતીતિ અયં ચતુરાપસ્સેનો. પુથુસમણબ્રાહ્મણાનં પુથુપચ્ચેકસચ્ચાનિ ચત્તારિ પહીનાનિ, એવં પણુન્નપચ્ચેકસચ્ચો. કામેસના ભવેસના પહીના હોતિ, બ્રહ્મચરિયેસના પટિપ્પસ્સદ્ધા, એવં સમવયસટ્ઠેસનો. કામબ્યાપાદવિહિંસાસઙ્કપ્પો પહીનો હોતિ, એવં અનાવિલસઙ્કપ્પો, સુખસ્સ ચ પહાના…પે॰… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ એવં સુવિમુત્તચિત્તો હોતિ. રાગો પહીનો ઉચ્છિન્નમૂલો…પે॰… અનુપ્પાદધમ્મોતિ પજાનાતિ, દોસો, મોહો અનુપ્પાદધમ્મોતિ પજાનાતિ, એવં સુવિમુત્તપઞ્ઞોતિ.
58. Idhāvuso khīṇāsavo bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno paṇunnapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapaññoti (dī. ni. 3.348, 360; a. ni. 10.19) dasa ariyavāsā nāma. Rūpārūpasamāpattiyo aṭṭha nirodhasamāpatti mahākaruṇāsamāpattītipi porāṇā. Tattha nīvaraṇā pañcaṅgā ca. Chaḷaṅgupekkhā chaḷaṅgā. Satārakkhena ekārakkhā. Saṅkhāya ekaṃ paṭisevati, adhivāseti, parivajjeti, saṅkhāya ekaṃ vinodetīti ayaṃ caturāpasseno. Puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni cattāri pahīnāni, evaṃ paṇunnapaccekasacco. Kāmesanā bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā, evaṃ samavayasaṭṭhesano. Kāmabyāpādavihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti, evaṃ anāvilasaṅkappo, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati evaṃ suvimuttacitto hoti. Rāgo pahīno ucchinnamūlo…pe… anuppādadhammoti pajānāti, doso, moho anuppādadhammoti pajānāti, evaṃ suvimuttapaññoti.
‘‘ઠાનાઠાનં વિપાકઞ્ચ, ઞાણં સબ્બત્થગામિનિં;
‘‘Ṭhānāṭhānaṃ vipākañca, ñāṇaṃ sabbatthagāminiṃ;
અનેકધાતુયો લોકં, અધિમુત્તિઞ્ચ પાણિનં.
Anekadhātuyo lokaṃ, adhimuttiñca pāṇinaṃ.
‘‘જાનાતિ ઇન્દ્રિયાનઞ્ચ, પરોપરિયતં મુનિ;
‘‘Jānāti indriyānañca, paropariyataṃ muni;
ઝાનાદિસંકિલેસાદિ-ઞાણં વિજ્જત્તયં તથા’’તિ. –
Jhānādisaṃkilesādi-ñāṇaṃ vijjattayaṃ tathā’’ti. –
ઇમાનિ દસ બલાનિ. અસેક્ખઙ્ગાનિ નામ અસેક્ખા સમ્માદિટ્ઠિ…પે॰… અસેક્ખવિમુત્તિ અસેક્ખવિમુત્તિઞાણદસ્સનન્તિ. તત્થ દસમં અસેક્ખં. એતેહિ દસહિ ચુપેતો પારમીહીતિ પોરાણા.
Imāni dasa balāni. Asekkhaṅgāni nāma asekkhā sammādiṭṭhi…pe… asekkhavimutti asekkhavimuttiñāṇadassananti. Tattha dasamaṃ asekkhaṃ. Etehi dasahi cupeto pāramīhīti porāṇā.
બિમ્બિસારસમાગમકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૧૩. બિમ્બિસારસમાગમકથા • 13. Bimbisārasamāgamakathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / બિમ્બિસારસમાગમકથા • Bimbisārasamāgamakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / બિમ્બિસારસમાગમકથાવણ્ણના • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / બિમ્બિસારસમાગમકથાવણ્ણના • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૧૩. બિમ્બિસારસમાગમકથા • 13. Bimbisārasamāgamakathā