| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૩. બ્રહ્મદેવસુત્તવણ્ણના
3. Brahmadevasuttavaṇṇanā
૧૭૪. તતિયે એકોતિ ઠાનાદીસુ ઇરિયાપથેસુ એકકો, એકવિહારીતિ અત્થો. વૂપકટ્ઠોતિ કાયેન વૂપકટ્ઠો નિસ્સટો. અપ્પમત્તોતિ સતિયા અવિપ્પવાસે ઠિતો. આતાપીતિ વીરિયાતાપેન સમન્નાગતો. પહિતત્તોતિ પેસિતત્તો. કુલપુત્તાતિ આચારકુલપુત્તા. સમ્મદેવાતિ ન ઇણટ્ટા ન ભયટ્ટા ન જીવિતપકતા હુત્વા, યથા વા તથા વા પબ્બજિતાપિ યે અનુલોમપટિપદં પૂરેન્તિ, તે સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ નામ. બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનન્તિ મગ્ગબ્રહ્મચરિયસ્સ પરિયોસાનભૂતં અરિયફલં. દિટ્ઠેવ ધમ્મેતિ ઇમસ્મિંયેવ અત્તભાવે. સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વાતિ સામં જાનિત્વા પચ્ચક્ખં કત્વા. ઉપસમ્પજ્જાતિ પટિલભિત્વા સમ્પાદેત્વા વિહાસિ. એવં વિહરન્તો ચ ખીણા જાતિ…પે॰… અબ્ભઞ્ઞાસીતિ. એતેનસ્સ પચ્ચવેક્ખણભૂમિ દસ્સિતા.
174. Tatiye ekoti ṭhānādīsu iriyāpathesu ekako, ekavihārīti attho. Vūpakaṭṭhoti kāyena vūpakaṭṭho nissaṭo. Appamattoti satiyā avippavāse ṭhito. Ātāpīti vīriyātāpena samannāgato. Pahitattoti pesitatto. Kulaputtāti ācārakulaputtā. Sammadevāti na iṇaṭṭā na bhayaṭṭā na jīvitapakatā hutvā, yathā vā tathā vā pabbajitāpi ye anulomapaṭipadaṃ pūrenti, te sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti nāma. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ ariyaphalaṃ. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti sāmaṃ jānitvā paccakkhaṃ katvā. Upasampajjāti paṭilabhitvā sampādetvā vihāsi. Evaṃ viharanto ca khīṇā jāti…pe… abbhaññāsīti. Etenassa paccavekkhaṇabhūmi dassitā.
કતમા પનસ્સ જાતિ ખીણા, કથઞ્ચ નં અબ્ભઞ્ઞાસીતિ? વુચ્ચતે, ન તાવસ્સ અતીતા જાતિ ખીણા પુબ્બેવ ખીણત્તા, ન અનાગતા તત્થ વાયામાભાવતો, ન પચ્ચુપ્પન્ના વિજ્જમાનત્તા. મગ્ગસ્સ પન અભાવિતત્તા યા ઉપ્પજ્જેય્ય એકચતુપઞ્ચવોકારભવેસુ એકચતુપઞ્ચક્ખન્ધપ્પભેદા જાતિ. સા મગ્ગસ્સ ભાવિતત્તા અનુપ્પાદધમ્મતં આપજ્જનેન ખીણા. તં સો મગ્ગભાવનાય પહીનકિલેસે પચ્ચવેક્ખિત્વા – ‘‘કિલેસાભાવે વિજ્જમાનમ્પિ કમ્મં આયતિં અપ્પટિસન્ધિકં હોતી’’તિ જાનન્તો જાનાતિ.
Katamā panassa jāti khīṇā, kathañca naṃ abbhaññāsīti? Vuccate, na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā tattha vāyāmābhāvato, na paccuppannā vijjamānattā. Maggassa pana abhāvitattā yā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti. Sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā – ‘‘kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotī’’ti jānanto jānāti.
વુસિતન્તિ વુત્થં પરિવુત્થં, કતં ચરિતં નિટ્ઠાપિતન્તિ અત્થો. બ્રહ્મચરિયન્તિ મગ્ગબ્રહ્મચરિયં . કતં કરણીયન્તિ ચતૂસુ સચ્ચેસુ ચતૂહિ મગ્ગેહિ પરિઞ્ઞાપહાનસચ્છિકિરિયભાવનાવસેન સોળસવિધમ્પિ કિચ્ચં નિટ્ઠાપિતન્તિ અત્થો. નાપરં ઇત્થત્તાયાતિ ઇદાનિ પુન ઇત્થભાવાય, એવં સોળસકિચ્ચભાવાય, કિલેસક્ખયાય વા કતમગ્ગભાવના નત્થીતિ. અથ વા ઇત્થત્તાયાતિ ઇત્થત્તભાવતો, ઇમસ્મા એવંપકારા ઇદાનિ વત્તમાનક્ખન્ધસન્તાના અપરં ખન્ધસન્તાનં નત્થિ, ઇમે પન પઞ્ચક્ખન્ધા પરિઞ્ઞાતા તિટ્ઠન્તિ છિન્નમૂલકો રુક્ખો વિયાતિ અબ્ભઞ્ઞાસિ. અઞ્ઞતરોતિ એકો. અરહતન્તિ અરહન્તાનં, ભગવતો સાવકાનં અરહતં અબ્ભન્તરો અહોસિ.
Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ . Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyabhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Nāparaṃ itthattāyāti idāni puna itthabhāvāya, evaṃ soḷasakiccabhāvāya, kilesakkhayāya vā katamaggabhāvanā natthīti. Atha vā itthattāyāti itthattabhāvato, imasmā evaṃpakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlako rukkho viyāti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti arahantānaṃ, bhagavato sāvakānaṃ arahataṃ abbhantaro ahosi.
સપદાનન્તિ સપદાનચારં, સમ્પત્તઘરં અનુક્કમ્મ પટિપાટિયા ચરન્તો. ઉપસઙ્કમીતિ ઉપસઙ્કમન્તો. માતા પનસ્સ પુત્તં દિસ્વાવ ઘરા નિક્ખમ્મ પત્તં ગહેત્વા અન્તોનિવેસનં પવેસેત્વા પઞ્ઞત્તાસને નિસીદાપેસિ.
Sapadānanti sapadānacāraṃ, sampattagharaṃ anukkamma paṭipāṭiyā caranto. Upasaṅkamīti upasaṅkamanto. Mātā panassa puttaṃ disvāva gharā nikkhamma pattaṃ gahetvā antonivesanaṃ pavesetvā paññattāsane nisīdāpesi.
આહુતિં નિચ્ચં પગ્ગણ્હાતીતિ નિચ્ચકાલે આહુતિપિણ્ડં પગ્ગણ્હાતિ. તં દિવસં પન તસ્મિં ઘરે ભૂતબલિકમ્મં હોતિ. સબ્બગેહં હરિતુપલિત્તં વિપ્પકિણ્ણલાજં વનમાલપરિક્ખિત્તં ઉસ્સિતદ્ધજપટાકં તત્થ તત્થ પુણ્ણઘરે ઠપેત્વા દણ્ડદીપિકા જાલેત્વા ગન્ધચુણ્ણમાલાદીહિ અલઙ્કતં, સમન્તતો સઞ્છાદિયમાના ધૂમકટચ્છુ અહોસિ. સાપિ બ્રાહ્મણી કાલસ્સેવ વુટ્ઠાય સોળસહિ ગન્ધોદકઘટેહિ ન્હાયિત્વા સબ્બાલઙ્કારેન અત્તભાવં અલઙ્કરિ. સા તસ્મિં સમયે મહાખીણાસવં નિસીદાપેત્વા, યાગુઉળુઙ્કમત્તમ્પિ અદત્વા, ‘‘મહાબ્રહ્મં ભોજેસ્સામી’’તિ સુવણ્ણપાતિયં પાયાસં પૂરેત્વા સપ્પિમધુસક્ખરાદીહિ યોજેત્વા નિવેસનસ્સ પચ્છાભાગે હરિતુપલિત્તભાવાદીહિ અલઙ્કતા ભૂતપીઠિકા અત્થિ. સા તં પાતિં આદાય, તત્થ ગન્ત્વા, ચતૂસુ કોણેસુ મજ્ઝે ચ એકેકં પાયાસપિણ્ડં ઠપેત્વા, એકં પિણ્ડં હત્થેન ગહેત્વા, યાવ કપ્પરા સપ્પિના પગ્ઘરન્તેન પથવિયં જાણુમણ્ડલં પતિટ્ઠાપેત્વા ‘‘ભુઞ્જતુ ભવં મહાબ્રહ્મા, સાયતુ ભવં મહાબ્રહ્મા, તપ્પેતુ ભવં મહાબ્રહ્મા’’તિ વદમાના બ્રહ્માનં ભોજેતિ.
Āhutiṃ niccaṃ paggaṇhātīti niccakāle āhutipiṇḍaṃ paggaṇhāti. Taṃ divasaṃ pana tasmiṃ ghare bhūtabalikammaṃ hoti. Sabbagehaṃ haritupalittaṃ vippakiṇṇalājaṃ vanamālaparikkhittaṃ ussitaddhajapaṭākaṃ tattha tattha puṇṇaghare ṭhapetvā daṇḍadīpikā jāletvā gandhacuṇṇamālādīhi alaṅkataṃ, samantato sañchādiyamānā dhūmakaṭacchu ahosi. Sāpi brāhmaṇī kālasseva vuṭṭhāya soḷasahi gandhodakaghaṭehi nhāyitvā sabbālaṅkārena attabhāvaṃ alaṅkari. Sā tasmiṃ samaye mahākhīṇāsavaṃ nisīdāpetvā, yāguuḷuṅkamattampi adatvā, ‘‘mahābrahmaṃ bhojessāmī’’ti suvaṇṇapātiyaṃ pāyāsaṃ pūretvā sappimadhusakkharādīhi yojetvā nivesanassa pacchābhāge haritupalittabhāvādīhi alaṅkatā bhūtapīṭhikā atthi. Sā taṃ pātiṃ ādāya, tattha gantvā, catūsu koṇesu majjhe ca ekekaṃ pāyāsapiṇḍaṃ ṭhapetvā, ekaṃ piṇḍaṃ hatthena gahetvā, yāva kapparā sappinā paggharantena pathaviyaṃ jāṇumaṇḍalaṃ patiṭṭhāpetvā ‘‘bhuñjatu bhavaṃ mahābrahmā, sāyatu bhavaṃ mahābrahmā, tappetu bhavaṃ mahābrahmā’’ti vadamānā brahmānaṃ bhojeti.
એતદહોસીતિ મહાખીણાસવસ્સ સીલગન્ધં છદેવલોકે અજ્ઝોત્થરિત્વા બ્રહ્મલોકં ઉપગતં ઘાયમાનસ્સ એતં અહોસિ. સંવેજેય્યન્તિ ચોદેય્યં, સમ્માપટિપત્તિયં યોજેય્યં. ‘અયં હિ એવરૂપં અગ્ગદક્ખિણેય્યં મહાખીણાસવં નિસીદાપેત્વા યાગુઉળુઙ્કમત્તમ્પિ અદત્વા, ‘‘મહાબ્રહ્મં ભોજેસ્સામી’’તિ તુલં પહાય હત્થેન તુલયન્તી વિય, ભેરિં પહાય કુચ્છિં વાદેન્તી વિય, અગ્ગિં પહાય ખજ્જોપનકં ધમમાના વિય ભૂતબલિં કુરુમાના આહિણ્ડતિ. ગચ્છામિસ્સા મિચ્છાદસ્સનં ભિન્દિત્વા અપાયમગ્ગતો ઉદ્ધરિત્વા યથા અસીતિકોટિધનં બુદ્ધસાસને વિપ્પકિરિત્વા સગ્ગમગ્ગં આરોહતિ, તથા કરોમીતિ વુત્તં હોતિ.
Etadahosīti mahākhīṇāsavassa sīlagandhaṃ chadevaloke ajjhottharitvā brahmalokaṃ upagataṃ ghāyamānassa etaṃ ahosi. Saṃvejeyyanti codeyyaṃ, sammāpaṭipattiyaṃ yojeyyaṃ. ‘Ayaṃ hi evarūpaṃ aggadakkhiṇeyyaṃ mahākhīṇāsavaṃ nisīdāpetvā yāguuḷuṅkamattampi adatvā, ‘‘mahābrahmaṃ bhojessāmī’’ti tulaṃ pahāya hatthena tulayantī viya, bheriṃ pahāya kucchiṃ vādentī viya, aggiṃ pahāya khajjopanakaṃ dhamamānā viya bhūtabaliṃ kurumānā āhiṇḍati. Gacchāmissā micchādassanaṃ bhinditvā apāyamaggato uddharitvā yathā asītikoṭidhanaṃ buddhasāsane vippakiritvā saggamaggaṃ ārohati, tathā karomīti vuttaṃ hoti.
દૂરે ઇતોતિ ઇમમ્હા ઠાના દૂરે બ્રહ્મલોકો. તતો હિ કૂટાગારમત્તા સિલા પાતિતા એકેન અહોરત્તેન અટ્ઠચત્તાલીસયોજનસહસ્સાનિ ખેપયમાના ચતૂહિ માસેહિ પથવિયં પતિટ્ઠહેય્ય, સબ્બહેટ્ઠિમોપિ બ્રહ્મલોકો એવં દૂરે. યસ્સાહુતિન્તિ યસ્સ બ્રહ્મુનો આહુતિં પગ્ગણ્હાસિ, તસ્સ બ્રહ્મલોકો દૂરેતિ અત્થો. બ્રહ્મપથન્તિ એત્થ બ્રહ્મપથો નામ ચત્તારિ કુસલજ્ઝાનાનિ, વિપાકજ્ઝાનાનિ પન નેસં જીવિતપથો નામ, તં બ્રહ્મપથં અજાનન્તી ત્વં કિં જપ્પસિ વિપ્પલપસિ? બ્રહ્માનો હિ સપ્પીતિકજ્ઝાનેન યાપેન્તિ, ન એતં તિણબીજાનિ પક્ખિપિત્વા રન્ધં ગોયૂસં ખાદન્તિ, મા અકારણા કિલમસીતિ.
Dūre itoti imamhā ṭhānā dūre brahmaloko. Tato hi kūṭāgāramattā silā pātitā ekena ahorattena aṭṭhacattālīsayojanasahassāni khepayamānā catūhi māsehi pathaviyaṃ patiṭṭhaheyya, sabbaheṭṭhimopi brahmaloko evaṃ dūre. Yassāhutinti yassa brahmuno āhutiṃ paggaṇhāsi, tassa brahmaloko dūreti attho. Brahmapathanti ettha brahmapatho nāma cattāri kusalajjhānāni, vipākajjhānāni pana nesaṃ jīvitapatho nāma, taṃ brahmapathaṃ ajānantī tvaṃ kiṃ jappasi vippalapasi? Brahmāno hi sappītikajjhānena yāpenti, na etaṃ tiṇabījāni pakkhipitvā randhaṃ goyūsaṃ khādanti, mā akāraṇā kilamasīti.
એવં વત્વા પુન સો મહાબ્રહ્મા અઞ્જલિં પગ્ગય્હ અવકુજ્જો હુત્વા થેરં ઉપદિસન્તો એસો હિ તે બ્રાહ્મણિ બ્રહ્મદેવોતિઆદિમાહ. તત્થ નિરૂપધિકોતિ કિલેસાભિસઙ્ખારકામગુણોપધીહિ વિરહિતો. અતિદેવપત્તોતિ દેવાનં અતિદેવભાવં બ્રહ્માનં અતિબ્રહ્મભાવં પત્તો. અનઞ્ઞપોસીતિ ઠપેત્વા ઇમં અત્તભાવં અઞ્ઞસ્સ અત્તભાવસ્સ વા પુત્તદારસ્સ વા અપોસનતાય અનઞ્ઞપોસી.
Evaṃ vatvā puna so mahābrahmā añjaliṃ paggayha avakujjo hutvā theraṃ upadisanto eso hi te brāhmaṇi brahmadevotiādimāha. Tattha nirūpadhikoti kilesābhisaṅkhārakāmaguṇopadhīhi virahito. Atidevapattoti devānaṃ atidevabhāvaṃ brahmānaṃ atibrahmabhāvaṃ patto. Anaññaposīti ṭhapetvā imaṃ attabhāvaṃ aññassa attabhāvassa vā puttadārassa vā aposanatāya anaññaposī.
આહુનેય્યોતિ આહુનપિણ્ડં પટિગ્ગહેતું યુત્તો. વેદગૂતિ ચતુમગ્ગસઙ્ખાતેહિ વેદેહિ દુક્ખસ્સન્તં ગતો. ભાવિતત્તોતિ અત્તાનં ભાવેત્વા વડ્ઢેત્વા ઠિતો. અનૂપલિત્તોતિ તણ્હાદીહિ લેપેહિ આલિત્તો. ઘાસેસનં ઇરિયતીતિ આહારપરિયેસનં ચરતિ.
Āhuneyyoti āhunapiṇḍaṃ paṭiggahetuṃ yutto. Vedagūti catumaggasaṅkhātehi vedehi dukkhassantaṃ gato. Bhāvitattoti attānaṃ bhāvetvā vaḍḍhetvā ṭhito. Anūpalittoti taṇhādīhi lepehi ālitto. Ghāsesanaṃ iriyatīti āhārapariyesanaṃ carati.
ન તસ્સ પચ્છા ન પુરત્થમત્થીતિ પચ્છા વુચ્ચતિ અતીતં, પુરત્થં વુચ્ચતિ અનાગતં, અતીતાનાગતેસુ ખન્ધેસુ છન્દરાગવિરહિતસ્સ પચ્છા વા પુરત્થં વા નત્થીતિ વદતિ. સન્તોતિઆદીસુ રાગાદિસન્તતાય સન્તો. કોધધૂમવિગમા વિધૂમો, દુક્ખાભાવા અનીઘો, કત્તરદણ્ડાદીનિ ગહેત્વા વિચરન્તોપિ વધકચેતનાય અભાવા નિક્ખિત્તદણ્ડો. તસથાવરેસૂતિ એત્થ પન પુથુજ્જના તસા નામ, ખીણાસવા થાવરા નામ. સત્ત પન સેખા તસાતિ વત્તું ન સક્કા, થાવરા ન હોન્તિ, ભજમાના પન થાવરપક્ખમેવ ભજન્તિ. સો ત્યાહુતિન્તિ સો તે આહુતિં.
Na tassa pacchā na puratthamatthīti pacchā vuccati atītaṃ, puratthaṃ vuccati anāgataṃ, atītānāgatesu khandhesu chandarāgavirahitassa pacchā vā puratthaṃ vā natthīti vadati. Santotiādīsu rāgādisantatāya santo. Kodhadhūmavigamā vidhūmo, dukkhābhāvā anīgho, kattaradaṇḍādīni gahetvā vicarantopi vadhakacetanāya abhāvā nikkhittadaṇḍo. Tasathāvaresūti ettha pana puthujjanā tasā nāma, khīṇāsavā thāvarā nāma. Satta pana sekhā tasāti vattuṃ na sakkā, thāvarā na honti, bhajamānā pana thāvarapakkhameva bhajanti. So tyāhutinti so te āhutiṃ.
વિસેનિભૂતોતિ કિલેસસેનાય વિસેનો જાતો. અનેજોતિ નિત્તણ્હો. સુસીલોતિ ખીણાસવસીલેન સુસીલો. સુવિમુત્તચિત્તોતિ ફલવિમુત્તિયા સુટ્ઠુ વિમુત્તચિત્તો. ઓઘતિણ્ણન્તિ ચત્તારો ઓઘે તિણ્ણં. એત્તકેન કથામગ્ગેન બ્રહ્મા થેરસ્સ વણ્ણં કથેન્તો આયતને બ્રાહ્મણિં નિયોજેસિ. અવસાનગાથા પન સઙ્ગીતિકારેહિ ઠપિતા. પતિટ્ઠપેસિ દક્ખિણન્તિ ચતુપચ્ચયદક્ખિણં પતિટ્ઠપેસિ. સુખમાયતિકન્તિ સુખાયતિકં આયતિં સુખવિપાકં, સુખાવહન્તિ અત્થો. તતિયં.
Visenibhūtoti kilesasenāya viseno jāto. Anejoti nittaṇho. Susīloti khīṇāsavasīlena susīlo. Suvimuttacittoti phalavimuttiyā suṭṭhu vimuttacitto. Oghatiṇṇanti cattāro oghe tiṇṇaṃ. Ettakena kathāmaggena brahmā therassa vaṇṇaṃ kathento āyatane brāhmaṇiṃ niyojesi. Avasānagāthā pana saṅgītikārehi ṭhapitā. Patiṭṭhapesi dakkhiṇanti catupaccayadakkhiṇaṃ patiṭṭhapesi. Sukhamāyatikanti sukhāyatikaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ, sukhāvahanti attho. Tatiyaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. બ્રહ્મદેવસુત્તં • 3. Brahmadevasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. બ્રહ્મદેવસુત્તવણ્ણના • 3. Brahmadevasuttavaṇṇanā
