Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ચતુક્કવારવણ્ણના

    Catukkavāravaṇṇanā

    ૩૨૪. ચતૂહાકારેહિ આપત્તિં આપજ્જતિ…પે॰… કમ્મવાચાય આપજ્જતીતિ એત્થ યઞ્હિ આપત્તિં કમ્મવાચાય આપજ્જતિ, ન તત્થ કાયાદયોતિ આપન્નં, તતો કમ્મવાચાય સદ્ધિં આપત્તિકરા ધમ્મા સત્તાતિ આપજ્જતિ, એવં સતિ ‘‘છ આપત્તિસમુટ્ઠાનાની’’તિ વચનવિરોધો, તાનિ એવ આપત્તિકરા ધમ્મા નામ. અથ તત્થાપિ કાયાદયો એકતો વા નાનાતો વા લબ્ભન્તિ, ચતૂહાકારેહીતિ ન યુજ્જતીતિ ‘‘છહાકારેહિ આપત્તિં આપજ્જતી’’તિ વત્તબ્બં સિયાતિ એવં એતાનિ સુત્તપદાનિ વિરોધિતાનિ હોન્તિ. કથં અવિરોધિતાનિ? સવિઞ્ઞત્તિકાવિઞ્ઞત્તિકભેદભિન્નત્તા. કાયાદીનં યા કિરિયા આપત્તિ, નં એકચ્ચં કાયેન સવિઞ્ઞત્તિકેન આપજ્જતિ, એકચ્ચં સવિઞ્ઞત્તિકાય વાચાય, એકચ્ચં સવિઞ્ઞત્તિકાહિ કાયવાચાહિ આપજ્જતિ, યા પન અકિરિયા આપત્તિ, તં એકચ્ચં કમ્મવાચાય આપજ્જતિ, તઞ્ચ ખો અવસિટ્ઠાહિ અવિઞ્ઞત્તિકાહિ કાયવાચાહિયેવ, ન વિના ‘‘નો ચે કાયેન વાચાય પટિનિસ્સજ્જતિ, કમ્મવાચાપરિયોસાને આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ (પારા॰ ૪૧૪) વચનતો, અવિસેસેન વા એકચ્ચં આપત્તિં કાયેન આપજ્જતિ, એકચ્ચં વાચાય , એકચ્ચં કાયવાચાહિ . યં પનેત્થ કાયવાચાહિ, તં એકચ્ચં કેવલાહિ કાયવાચાહિ આપજ્જતિ, એકચ્ચં કમ્મવાચાય આપજ્જતીતિ અયમત્થો વેદિતબ્બોતિ એવં અવિરોધિતાનિ હોન્તિ.

    324.Catūhākārehi āpattiṃ āpajjati…pe… kammavācāya āpajjatīti ettha yañhi āpattiṃ kammavācāya āpajjati, na tattha kāyādayoti āpannaṃ, tato kammavācāya saddhiṃ āpattikarā dhammā sattāti āpajjati, evaṃ sati ‘‘cha āpattisamuṭṭhānānī’’ti vacanavirodho, tāni eva āpattikarā dhammā nāma. Atha tatthāpi kāyādayo ekato vā nānāto vā labbhanti, catūhākārehīti na yujjatīti ‘‘chahākārehi āpattiṃ āpajjatī’’ti vattabbaṃ siyāti evaṃ etāni suttapadāni virodhitāni honti. Kathaṃ avirodhitāni? Saviññattikāviññattikabhedabhinnattā. Kāyādīnaṃ yā kiriyā āpatti, naṃ ekaccaṃ kāyena saviññattikena āpajjati, ekaccaṃ saviññattikāya vācāya, ekaccaṃ saviññattikāhi kāyavācāhi āpajjati, yā pana akiriyā āpatti, taṃ ekaccaṃ kammavācāya āpajjati, tañca kho avasiṭṭhāhi aviññattikāhi kāyavācāhiyeva, na vinā ‘‘no ce kāyena vācāya paṭinissajjati, kammavācāpariyosāne āpatti saṅghādisesassā’’ti (pārā. 414) vacanato, avisesena vā ekaccaṃ āpattiṃ kāyena āpajjati, ekaccaṃ vācāya , ekaccaṃ kāyavācāhi . Yaṃ panettha kāyavācāhi, taṃ ekaccaṃ kevalāhi kāyavācāhi āpajjati, ekaccaṃ kammavācāya āpajjatīti ayamattho veditabboti evaṃ avirodhitāni honti.

    તત્રાયં સમાસતો અત્થવિભાવના – કાયેન આપજ્જતીતિ કાયેન સવિઞ્ઞત્તિકેન અકત્તબ્બં કત્વા એકચ્ચં આપજ્જતિ, અવિઞ્ઞત્તિકેન કત્તબ્બં અકત્વા આપજ્જતિ, તદુભયમ્પિ કાયકમ્મં નામ. અકતમ્પિ હિ લોકે ‘‘કત’’ન્તિ વુચ્ચતિ ‘‘દુક્કટં મયા, યં મયા પુઞ્ઞં ન કત’’ન્તિ એવમાદીસુ, સાસને ચ ‘‘ઇદં તે, આવુસો આનન્દ, દુક્કટં, યં ત્વં ભગવન્તં ન પુચ્છી’’તિ (ચૂળવ॰ ૪૪૩) એવમાદીસુ, એવમિધ વિનયપરિયાયેન કાયેન અકરણમ્પિ ‘‘કાયકમ્મ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. અયમેવ નયો ‘‘વાચાય આપજ્જતી’’તિઆદીસુ. પુરતીતિ પુરિસો, પુર અગ્ગગમને. પુરતીતિ પુરતો ગચ્છતિ સબ્બકમ્મેસુ પુબ્બઙ્ગમો હોતિ. પઠમુપ્પન્નવસેનાતિ પઠમકપ્પિયેસુ હિ પઠમં પુરિસલિઙ્ગં ઉપ્પજ્જતિ, ‘‘પુરિમ’’ન્તિ સઙ્ખં ગતં પુરિસલિઙ્ગં જાયતીતિ અત્થો. સતં તિંસ ચાતિ એત્થ અસાધારણાપિ પારાજિકા નો અન્તોગધાયેવ જાતા પારાજિકાપન્નાનં ભિક્ખુભાવાય અભબ્બત્તા. ‘‘અસાધારણવચનેન પન સામઞ્ઞેન ઉદ્ધટાની’’તિ વદન્તિ. ‘‘સતઞ્ચેવ તિંસઞ્ચ સિક્ખાપદાનીતિ પાઠો’’તિ ચ વદન્તિ. ભિક્ખુસ્સ ચ ભિક્ખુનિયા ચ ચતૂસુ પારાજિકેસૂતિ સાધારણેસુ એવ. અત્થિ વત્થુનાનત્તતા નો આપત્તિનાનત્તતાતિ પઠમપઞ્હો ઇધ દુતિયો નામ. અત્થિ આપત્તિસભાગતા નો વત્થુસભાગતાતિ એતેન વિસેસો નત્થિ. મન્તાભાસાતિ મતિયા ભાસા. ‘‘અભિવાદનારહાતિ યથાનિસિન્નાવ સીસં ઉક્ખિપિત્વા વન્દન્તિ. નવમભિક્ખુનિતો પટ્ઠાય અનુટ્ઠિતબ્બતો આસના ન પચ્ચુટ્ઠેન્તિ. અવિસેસેનાતિ ઉપજ્ઝાયસ્સ, ઇતરસ્સ વા વિપ્પકતભોજનસ્સ, સમીપગતો યો કોચિ વુડ્ઢતરોતિ અત્થો. વિપ્પકતભોજનેનાપિ હિ ઉટ્ઠહિત્વા આસનં દાતબ્બં. ઇધ ન કપ્પન્તીતિ વદન્તોપીતિ પચ્ચન્તિમજનપદેસુ ઠત્વા ‘‘ઇધ ન કપ્પન્તી’’તિ વદન્તો વિનયાતિસારદુક્કટં આપજ્જતિ. કપ્પિયઞ્હિ ‘‘ન કપ્પતી’’તિ વદન્તો પઞ્ઞત્તં સમુચ્છિન્દતિ નામ. તથા ઇધ કપ્પન્તીતિઆદીસુપિ ઠત્વા ‘‘ઇધ કપ્પન્તી’’તિ વદન્તો વિનયાગતભિક્ખુ વિનયો પુચ્છિતબ્બોતિ અત્થો.

    Tatrāyaṃ samāsato atthavibhāvanā – kāyena āpajjatīti kāyena saviññattikena akattabbaṃ katvā ekaccaṃ āpajjati, aviññattikena kattabbaṃ akatvā āpajjati, tadubhayampi kāyakammaṃ nāma. Akatampi hi loke ‘‘kata’’nti vuccati ‘‘dukkaṭaṃ mayā, yaṃ mayā puññaṃ na kata’’nti evamādīsu, sāsane ca ‘‘idaṃ te, āvuso ānanda, dukkaṭaṃ, yaṃ tvaṃ bhagavantaṃ na pucchī’’ti (cūḷava. 443) evamādīsu, evamidha vinayapariyāyena kāyena akaraṇampi ‘‘kāyakamma’’nti vuccati. Ayameva nayo ‘‘vācāya āpajjatī’’tiādīsu. Puratīti puriso, pura aggagamane. Puratīti purato gacchati sabbakammesu pubbaṅgamo hoti. Paṭhamuppannavasenāti paṭhamakappiyesu hi paṭhamaṃ purisaliṅgaṃ uppajjati, ‘‘purima’’nti saṅkhaṃ gataṃ purisaliṅgaṃ jāyatīti attho. Sataṃ tiṃsa cāti ettha asādhāraṇāpi pārājikā no antogadhāyeva jātā pārājikāpannānaṃ bhikkhubhāvāya abhabbattā. ‘‘Asādhāraṇavacanena pana sāmaññena uddhaṭānī’’ti vadanti. ‘‘Satañceva tiṃsañca sikkhāpadānīti pāṭho’’ti ca vadanti. Bhikkhussa ca bhikkhuniyā ca catūsu pārājikesūti sādhāraṇesu eva. Atthi vatthunānattatā no āpattinānattatāti paṭhamapañho idha dutiyo nāma. Atthi āpattisabhāgatā no vatthusabhāgatāti etena viseso natthi. Mantābhāsāti matiyā bhāsā. ‘‘Abhivādanārahāti yathānisinnāva sīsaṃ ukkhipitvā vandanti. Navamabhikkhunito paṭṭhāya anuṭṭhitabbato āsanā na paccuṭṭhenti. Avisesenāti upajjhāyassa, itarassa vā vippakatabhojanassa, samīpagato yo koci vuḍḍhataroti attho. Vippakatabhojanenāpi hi uṭṭhahitvā āsanaṃ dātabbaṃ. Idha na kappantīti vadantopīti paccantimajanapadesu ṭhatvā ‘‘idha na kappantī’’ti vadanto vinayātisāradukkaṭaṃ āpajjati. Kappiyañhi ‘‘na kappatī’’ti vadanto paññattaṃ samucchindati nāma. Tathā idha kappantītiādīsupi ṭhatvā ‘‘idha kappantī’’ti vadanto vinayāgatabhikkhu vinayo pucchitabboti attho.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૪. ચતુક્કવારો • 4. Catukkavāro

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā / ચતુક્કવારવણ્ણના • Catukkavāravaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ચતુક્કવારવણ્ણના • Catukkavāravaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ચતુક્કવારવણ્ણના • Catukkavāravaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / એકુત્તરિકનયો ચતુક્કવારવણ્ણના • Ekuttarikanayo catukkavāravaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact