Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૪. ચતુત્થનયો સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદવણ્ણના
4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
૧૯૧. ઇદાનિ સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદં ભાજેતું સમુદયસચ્ચેનાતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ યં ખન્ધાદીહિ સઙ્ગહિતેન ખન્ધાદિવસેન સઙ્ગહિતં, પુન તસ્સેવ ખન્ધાદીહિ સઙ્ગહં પુચ્છિત્વા વિસ્સજ્જનં કતં. તં ખન્ધાયતનધાતૂસુ એકમ્પિ સકલકોટ્ઠાસં ગહેત્વા ઠિતપદેસુ ન યુજ્જતિ. સકલેન હિ ખન્ધાદિપદેન અઞ્ઞં ખન્ધાદિવસેન સઙ્ગહિતં નામ નત્થિ, યં અત્તનો સઙ્ગાહકં સઙ્ગણ્હિત્વા પુન તેનેવ સઙ્ગહં ગચ્છેય્ય. તસ્મા તથારૂપાનિ પદાનિ ઇમસ્મિં વારે ન ગહિતાનિ. યાનિ પન પદાનિ સઙ્ખારેકદેસં વા અઞ્ઞેન અસમ્મિસ્સં દીપેન્તિ – વેદનેકદેસં વા સુખુમરૂપં વા સદ્દેકદેસં વા, તાનિ ઇધ ગહિતાનિ. તેસં ઇદમુદ્દાનં –
191. Idāni saṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ samudayasaccenātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ khandhādīhi saṅgahitena khandhādivasena saṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ khandhāyatanadhātūsu ekampi sakalakoṭṭhāsaṃ gahetvā ṭhitapadesu na yujjati. Sakalena hi khandhādipadena aññaṃ khandhādivasena saṅgahitaṃ nāma natthi, yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyya. Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni saṅkhārekadesaṃ vā aññena asammissaṃ dīpenti – vedanekadesaṃ vā sukhumarūpaṃ vā saddekadesaṃ vā, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘દ્વે સચ્ચા પન્નરસિન્દ્રિયા, એકાદસ પટિચ્ચપદા;
‘‘Dve saccā pannarasindriyā, ekādasa paṭiccapadā;
ઉદ્ધં પુન એકાદસ, ગોચ્છકપદમેત્થ તિંસવિધ’’ન્તિ.
Uddhaṃ puna ekādasa, gocchakapadamettha tiṃsavidha’’nti.
પઞ્હા પનેત્થ દ્વેયેવ હોન્તિ. તત્થ યં પુચ્છાય ઉદ્ધટં પદં, તદેવ યેહિ ધમ્મેહિ ખન્ધાદિવસેન સઙ્ગહિતં, તે ધમ્મે સન્ધાય સબ્બત્થ એકેન ખન્ધેનાતિઆદિ વુત્તં. તત્રાયં નયો – સમુદયસચ્ચેન હિ તણ્હાવજ્જા સેસા સઙ્ખારા ખન્ધાદિસઙ્ગહેન સઙ્ગહિતા. પુન તેહિ તણ્હાવ સઙ્ગહિતા. સા તણ્હા પુન સઙ્ખારેહેવ ખન્ધાદિસઙ્ગહેન સઙ્ગહિતાતિ. એસેવ નયો સબ્બત્થ. અરૂપધમ્મપુચ્છાસુ પનેત્થ સઙ્ખારક્ખન્ધો વા વેદનાક્ખન્ધો વા એકો ખન્ધો નામ. રૂપધમ્મપુચ્છાસુ રૂપક્ખન્ધો. પરિદેવપુચ્છાય સદ્દાયતનં એકં આયતનં નામ. સદ્દધાતુ એકા ધાતુ નામ, સેસટ્ઠાનેસુ ધમ્માયતનધમ્મધાતુવસેનેવ અત્થો વેદિતબ્બોતિ.
Pañhā panettha dveyeva honti. Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena saṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya sabbattha ekena khandhenātiādi vuttaṃ. Tatrāyaṃ nayo – samudayasaccena hi taṇhāvajjā sesā saṅkhārā khandhādisaṅgahena saṅgahitā. Puna tehi taṇhāva saṅgahitā. Sā taṇhā puna saṅkhāreheva khandhādisaṅgahena saṅgahitāti. Eseva nayo sabbattha. Arūpadhammapucchāsu panettha saṅkhārakkhandho vā vedanākkhandho vā eko khandho nāma. Rūpadhammapucchāsu rūpakkhandho. Paridevapucchāya saddāyatanaṃ ekaṃ āyatanaṃ nāma. Saddadhātu ekā dhātu nāma, sesaṭṭhānesu dhammāyatanadhammadhātuvaseneva attho veditabboti.
સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદવણ્ણના.
Saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધાતુકથાપાળિ • Dhātukathāpāḷi / ૪. સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદનિદ્દેસો • 4. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૪. ચતુત્થનયો સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદવણ્ણના • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૪. ચતુત્થનયો સઙ્ગહિતેનસઙ્ગહિતપદવણ્ણના • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā