| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸங்யுத்தனிகாய (டீகா) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
3. ச²ந்த³ஸமாதி⁴ஸுத்தவண்ணனா
3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā
825. யோ ஸமாதி⁴ஸ்ஸ நிஸ்ஸயபூ⁴தோ ச²ந்தோ³, ஸோ இதா⁴தி⁴ப்பேதோதி ஆஹ ‘‘ச²ந்த³ந்தி கத்துகம்யதாச²ந்த³’’ந்தி. தஸ்ஸ ச அதி⁴பதெய்யட்டோ² நிஸ்ஸயட்டோ², ந வினா தங் ச²ந்த³ங் நிஸ்ஸாயாதி ஆஹ – ‘‘நிஸ்ஸாயாதி நிஸ்ஸயங் கத்வா, அதி⁴பதிங் கத்வாதி அத்தோ²’’தி. பதா⁴னபூ⁴தாதி ஸெட்ட²பூ⁴தா, ஸெட்ட²பா⁴வோ ச ஏகஸ்ஸபி சதுகிச்சஸாத⁴னவஸேன பவத்தியா, ததோ ஏவ ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ, பதா⁴னஸங்கா²ரட்டே²ன பதா⁴னஸங்க²ரணதோ. ‘‘ச²ந்த³ங் சே நிஸ்ஸாய…பே॰… அயங் வுச்சதி ச²ந்த³ஸமாதீ⁴’’தி இமாய பாளியா ச²ந்தா³தி⁴பதி ஸமாதி⁴ ச²ந்த³ஸமாதீ⁴தி அதி⁴பதிஸத்³த³லோபங் கத்வா ஸமாஸோ வுத்தோதி விஞ்ஞாயதி, அதி⁴பதிஸத்³த³த்த²த³ஸ்ஸனவஸேன வா ச²ந்த³ஹேதுகோ, ச²ந்தா³தி⁴கோ வா ஸமாதி⁴ ச²ந்த³ஸமாதி⁴. தேன ‘‘ச²ந்த³ஸமாதி⁴னா சேவ பதா⁴னஸங்கா²ரேஹி பதா⁴னபூ⁴தஸங்கா²ரேஹி ச ஸமன்னாக³தா’’தி வக்க²தி, தங் ஆனெத்வா ஸம்ப³ந்தோ⁴. பதா⁴னபூ⁴தாதி வீரியபூ⁴தா. கேசி வத³ந்தி – ‘‘ஸங்க²தஸங்கா²ராதி³னிவத்தனத்த²ங் பதா⁴னக்³க³ஹண’’ந்தி. அத² வா தங் தங் விஸேஸங் ஸங்க²ரோதீதி ஸங்கா²ரோ, ஸப்³ப³ம்பி வீரியங். தத்த² சதுகிச்சஸாத⁴கதோ தத³ஞ்ஞஸ்ஸ நிவத்தனத்த²ங் பதா⁴னக்³க³ஹணந்தி. யதா² ச²ந்தோ³ ச²ந்த³ஸமாதி⁴னா சேவ பதா⁴னஸங்கா²ரேஹி ச ஸமன்னாக³தோ, ஏவங் ச²ந்த³ஸமாதி⁴ ச²ந்தே³ன சேவ பதா⁴னஸங்கா²ரேஹி ச ஸமன்னாக³தோ. பதா⁴னஸங்கா²ராபி ச²ந்தே³ன சேவ ச²ந்த³ஸமாதி⁴னா ச ஸமன்னாக³தாதி தீஸுபி பதே³ஸு ஸமன்னாக³தஸத்³தோ³ யோஜேதப்³போ³. தஸ்மாதி யஸ்மா தயோபி ச²ந்தா³த³யோ ஏகசித்துப்பாத³பரியாபன்னா, தஸ்மா ஸப்³பே³ தே த⁴ம்மா ஏகதோ கத்வா ‘‘அயங் வுச்சதி…பே॰… இத்³தி⁴பாதோ³’’தி வுத்தந்தி. ஏவங் ச²ந்தா³தீ³னங்யேவ செத்த² இத்³தி⁴பாத³பா⁴வோ வுத்தோ, விப⁴ங்கே³ பன தேஸங் இத்³தி⁴பா⁴வோ ஸம்பயுத்தானங் இத்³தி⁴பாத³பா⁴வோ வுத்தோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘இத்³தி⁴பாத³விப⁴ங்கே³ பனா’’திஆதி³மாஹ.
825. Yo samādhissa nissayabhūto chando, so idhādhippetoti āha ‘‘chandanti kattukamyatāchanda’’nti. Tassa ca adhipateyyaṭṭho nissayaṭṭho, na vinā taṃ chandaṃ nissāyāti āha – ‘‘nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho’’ti. Padhānabhūtāti seṭṭhabhūtā, seṭṭhabhāvo ca ekassapi catukiccasādhanavasena pavattiyā, tato eva bahuvacananiddeso, padhānasaṅkhāraṭṭhena padhānasaṅkharaṇato. ‘‘Chandaṃ ce nissāya…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti imāya pāḷiyā chandādhipati samādhi chandasamādhīti adhipatisaddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati, adhipatisaddatthadassanavasena vā chandahetuko, chandādhiko vā samādhi chandasamādhi. Tena ‘‘chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi padhānabhūtasaṅkhārehi ca samannāgatā’’ti vakkhati, taṃ ānetvā sambandho. Padhānabhūtāti vīriyabhūtā. Keci vadanti – ‘‘saṅkhatasaṅkhārādinivattanatthaṃ padhānaggahaṇa’’nti. Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbampi vīriyaṃ. Tattha catukiccasādhakato tadaññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇanti. Yathā chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato, evaṃ chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato. Padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatāti tīsupi padesu samannāgatasaddo yojetabbo. Tasmāti yasmā tayopi chandādayo ekacittuppādapariyāpannā, tasmā sabbe te dhammā ekato katvā ‘‘ayaṃ vuccati…pe… iddhipādo’’ti vuttanti. Evaṃ chandādīnaṃyeva cettha iddhipādabhāvo vutto, vibhaṅge pana tesaṃ iddhibhāvo sampayuttānaṃ iddhipādabhāvo vuttoti dassento ‘‘iddhipādavibhaṅge panā’’tiādimāha.
இதா³னி நேஸங் இத்³தி⁴பாத³தாபி ஸம்ப⁴வதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அபிசா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ச²ந்த³ஞ்ஹி பா⁴வயதோ பதா⁴னங் கத்வா பா⁴வெந்தஸ்ஸ ததா² பவத்தபுப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரவஸேன இஜ்ஜ²மானோ ச²ந்தோ³ இத்³தி⁴ நாம, தஸ்ஸ நிஸ்ஸயபூ⁴தா பதா⁴னஸங்கா²ரா இத்³தி⁴பாதோ³ நாம. ஸேஸத்³வயேபி ஏஸேவ நயோ. ததா² பா⁴வயந்தஸ்ஸ முக்²யதாமத்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், இஜ்ஜ²னத்தோ² பன ஸப்³பே³ஸங் ஸமானந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸம்பயுத்த…பே॰… இஜ்ஜ²ந்தியேவா’’தி ஆஹ.
Idāni nesaṃ iddhipādatāpi sambhavatīti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha chandañhi bhāvayato padhānaṃ katvā bhāventassa tathā pavattapubbābhisaṅkhāravasena ijjhamāno chando iddhi nāma, tassa nissayabhūtā padhānasaṅkhārā iddhipādo nāma. Sesadvayepi eseva nayo. Tathā bhāvayantassa mukhyatāmattaṃ sandhāya vuttaṃ, ijjhanattho pana sabbesaṃ samānanti dassento ‘‘sampayutta…pe… ijjhantiyevā’’ti āha.
இத்³தி⁴பாதே³ அஸங்கரதோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபிசா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ச²ந்தா³த³யோதி ச²ந்த³ஸமாதி⁴பதா⁴னஸங்கா²ரா. ஸேஸித்³தி⁴பாதே³ஸூதி வீரியித்³தி⁴பாதா³தீ³ஸு. தத்த² வீரியஸமாதி⁴பதா⁴னஸங்கா²ரஸமன்னாக³தோதி த்³விக்க²த்துங் வீரியங் ஆக³தங், தத்த² புரிமங் ஸமாதி⁴விஸேஸங், வீரியாதி⁴பதிஸமாதி⁴ ஏவ வீரியஸமாதீ⁴தி து³தியங் ஸமன்னாக³மங்க³த³ஸ்ஸனங். த்³வேயேவ ஹி ஸப்³ப³த்த² ஸமன்னாக³மங்கா³னி ஸமாதி⁴ பதா⁴னஸங்கா²ரோ ச, ச²ந்தா³த³யோ ஸமாதி⁴விஸேஸனானி, பதா⁴னஸங்கா²ரோ பன பதா⁴னவசனேனேவ விஸேஸிதோ, ந ச²ந்தா³தீ³ஹீதி ந இத⁴ வீரியாதி⁴பதிதா பதா⁴னஸங்கா²ரஸ்ஸ வுத்தா ஹோதி. வீரியஞ்ச ஸமாதி⁴ங் விஸேஸெத்வா டி²தமேவ ஸமன்னாக³மங்க³வஸேன பதா⁴னஸங்கா²ரவசனேன வுத்தந்தி நாபி த்³வீஹி வீரியேஹி ஸமன்னாக³மோ வுத்தோ ஹோதி. யஸ்மா பன ச²ந்தா³தீ³ஹி விஸிட்டோ² ஸமாதி⁴, ததா²பி விஸிட்டே²னேவ ச தேன ஸம்பயுத்தோ பதா⁴னஸங்கா²ரோ ஸேஸத⁴ம்மா ச, தஸ்மா ஸமாதி⁴விஸேஸனானங் வஸேன சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³ வுத்தா, விஸேஸனபா⁴வோ ச ச²ந்தா³தீ³னங் தங்தங்அவஸ்ஸயத³ஸ்ஸனவஸேன ஹோதீதி ‘‘ச²ந்த³ஸமாதி⁴…பே॰… இத்³தி⁴பாதோ³’’தி எத்த² நிஸ்ஸயத்தே²பி பாத³-ஸத்³தே³ உபாதா³யட்டே²ன ச²ந்தா³தீ³னங் இத்³தி⁴பாத³தா வுத்தா ஹோதி, தேனேவ அபி⁴த⁴ம்மே உத்தரசூளபா⁴ஜனியே ‘‘சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³ ச²ந்தி³த்³தி⁴பாதோ³’’திஆதி³னா (விப⁴॰ 457) ச²ந்தா³தீ³னங்யேவ இத்³தி⁴பாத³தா வுத்தா, பஞ்ஹபுச்ச²கே ச – ‘‘சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³ இத⁴ பி⁴க்கு² ச²ந்த³ஸமாதீ⁴’’திஆதி³னாவ (விப⁴॰ 431) உத்³தே³ஸங் கத்வாபி புன ச²ந்தா³தீ³னங்யேவ குஸலாதி³பா⁴வோ விப⁴த்தோ. உபாயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனத்த²மேவ ஹி நிஸ்ஸயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனங் கதங், அஞ்ஞதா² சதுப்³பி³த⁴தா ந ஹோதீதி அயமெத்த² பாளிவஸேன அத்த²வினிச்ச²யோ. தத்த² உபாயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனத்த²மேவாதி ச²ந்தா³தி³கே து⁴ரே ஜெட்ட²கே புப்³ப³ங்க³மே கத்வா நிப்³ப³த்திதஸமாதி⁴ ச²ந்தா³தி⁴பதிஸமாதீ⁴தி ச²ந்தா³தீ³னங் இத்³தி⁴யா அதி⁴க³மூபாயத³ஸ்ஸனங் உபாயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனங், தத³த்த²மேவ ‘‘ததா²பூ⁴தஸ்ஸ வேத³னாக்க²ந்தோ⁴…பே॰… விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴’’தி தத்த² தத்த² பாளியங் நிஸ்ஸயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனங் கதங் ச²ந்தா³தி³விஸிட்டா²னங்யேவ வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் அதி⁴ப்பேதத்தா. ஏவஞ்சேதங் ஸம்படிச்சி²தப்³ப³ங், அஞ்ஞதா² கேவலங் இத்³தி⁴ஸம்பயுத்தானங்யேவ க²ந்தா⁴னங் வஸேன இத்³தி⁴பாத³பா⁴வே க³ய்ஹமானே தேஸங் சதுப்³பி³த⁴தா ந ஹோதி விஸேஸகாரணபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ.
Iddhipāde asaṅkarato dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha chandādayoti chandasamādhipadhānasaṅkhārā. Sesiddhipādesūti vīriyiddhipādādīsu. Tattha vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatoti dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ, tattha purimaṃ samādhivisesaṃ, vīriyādhipatisamādhi eva vīriyasamādhīti dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanaṃ. Dveyeva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi padhānasaṅkhāro ca, chandādayo samādhivisesanāni, padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti. Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hoti. Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi, tathāpi visiṭṭheneva ca tena sampayutto padhānasaṅkhāro sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena cattāro iddhipādā vuttā, visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃavassayadassanavasena hotīti ‘‘chandasamādhi…pe… iddhipādo’’ti ettha nissayatthepi pāda-sadde upādāyaṭṭhena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā hoti, teneva abhidhamme uttaracūḷabhājaniye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) chandādīnaṃyeva iddhipādatā vuttā, pañhapucchake ca – ‘‘cattāro iddhipādā idha bhikkhu chandasamādhī’’tiādināva (vibha. 431) uddesaṃ katvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhatto. Upāyiddhipādadassanatthameva hi nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ, aññathā catubbidhatā na hotīti ayamettha pāḷivasena atthavinicchayo. Tattha upāyiddhipādadassanatthamevāti chandādike dhure jeṭṭhake pubbaṅgame katvā nibbattitasamādhi chandādhipatisamādhīti chandādīnaṃ iddhiyā adhigamūpāyadassanaṃ upāyiddhipādadassanaṃ, tadatthameva ‘‘tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti tattha tattha pāḷiyaṃ nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ chandādivisiṭṭhānaṃyeva vedanākkhandhādīnaṃ adhippetattā. Evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā kevalaṃ iddhisampayuttānaṃyeva khandhānaṃ vasena iddhipādabhāve gayhamāne tesaṃ catubbidhatā na hoti visesakāraṇabhāvatoti adhippāyo.
கேசீதி உத்தரவிஹாரவாஸினோ. அனிப்³ப³த்தோதி ஹேதுபச்சயேஹி ந நிப்³ப³த்தோ, ந ஸபா⁴வத⁴ம்மோ, பஞ்ஞத்திமத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. வாத³மத்³த³னத்தா²ய ஹோதி, அபி⁴த⁴ம்மே ச ஆக³தோ உத்தரசூளவாரோதி யோஜனா. சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³திஆதி³ உத்தரசூளவாரத³ஸ்ஸனங். இமே பன உத்தரசூளவாரே ஆக³தா இத்³தி⁴பாதா³.
Kecīti uttaravihāravāsino. Anibbattoti hetupaccayehi na nibbatto, na sabhāvadhammo, paññattimattanti adhippāyo. Vādamaddanatthāya hoti, abhidhamme ca āgato uttaracūḷavāroti yojanā. Cattāro iddhipādātiādi uttaracūḷavāradassanaṃ. Ime pana uttaracūḷavāre āgatā iddhipādā.
ரட்ட²பாலத்தே²ரோ ச²ந்தே³ ஸதி கத²ங் நானுஜானிஸ்ஸந்தீதி ஸத்தாஹானி ப⁴த்தானி அபு⁴ஞ்ஜித்வா மாதாபிதரோ அனுஜானாபெத்வா பப்³ப³ஜித்வா ச²ந்த³மேவ நிஸ்ஸாய அரஹத்தங் பாபுணீதி ஆஹ – ‘‘ரட்ட²பாலத்தே²ரோ ச²ந்த³ங் து⁴ரங் கத்வா லோகுத்தரத⁴ம்மங் நிப்³ப³த்தேஸீ’’தி. ஸோணத்தே²ரோதி ஸுகு²மாலஸோணத்தே²ரோ. ஸோ ஹி ஆயஸ்மா அத்தனோ ஸுகு²மாலபா⁴வங் அசிந்தெத்வா அதிவேலங் சங்கமனேன பாதே³ஸு உட்டி²தேஸுபி உஸ்ஸாஹங் அவிஸ்ஸஜ்ஜெந்தோ வீரியங் து⁴ரங் கத்வா லோகுத்தரத⁴ம்மங் நிப்³ப³த்தேஸி. ஸம்பு⁴தத்தே²ரோ ‘‘சித்தவதோ சே அலமரியஞாணத³ஸ்ஸனவிஸேஸோ இஜ்ஜெ²ய்ய, மய்ஹங் இஜ்ஜெ²ய்யாதி சித்தங் து⁴ரங் கத்வா லோகுத்தரத⁴ம்மங் நிப்³ப³த்தேஸி. மோக⁴ராஜா ‘‘பஞ்ஞவதோ சே மக்³க³பா⁴வனா இஜ்ஜெ²ய்ய, மய்ஹங் இஜ்ஜெ²ய்யா’’தி பஞ்ஞாபுப்³ப³ங்க³மங் பஞ்ஞாது⁴ரங் பஞ்ஞாஜெட்ட²கங் கத்வா அரஹத்தங் பாபுணீதி ஆஹ ‘‘மோக⁴ராஜா வீமங்ஸங் து⁴ரங் கத்வா லோகுத்தரத⁴ம்மங் நிப்³ப³த்தேஸீ’’தி. இதா³னி நேஸங் அரியானங் உபட்டா²னுஸ்ஸாஹமந்தஜாதிஸம்பத³ங் நிஸ்ஸாய ரஞ்ஞோ ஸந்திகே லத்³த⁴விஸேஸே அமச்சபுத்தே நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்த² யதா²’’திஆதி³மாஹ. எத்த² ச புனப்புனங் ச²ந்து³ப்பாத³னங் தோஸனங் விய ஹோதீதி ச²ந்த³ஸ்ஸ உபட்டா²னஸதி³ஸதா வுத்தா, தா²மபா⁴வதோ ச வீரியஸ்ஸ ஸூரத்தஸதி³ஸதா, சிந்தனப்பதா⁴னத்தா சித்தஸ்ஸ மந்தஸங்விதா⁴னஸதி³ஸதா, யோனிஸோமனஸிகார-ஸம்பூ⁴தேஸு குஸலத⁴ம்மேஸு பஞ்ஞா ஸெட்டா²தி வீமங்ஸாய ஜாதிஸம்பத்திஸதி³ஸதா வுத்தா.
Raṭṭhapālatthero chande sati kathaṃ nānujānissantīti sattāhāni bhattāni abhuñjitvā mātāpitaro anujānāpetvā pabbajitvā chandameva nissāya arahattaṃ pāpuṇīti āha – ‘‘raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti. Soṇattheroti sukhumālasoṇatthero. So hi āyasmā attano sukhumālabhāvaṃ acintetvā ativelaṃ caṅkamanena pādesu uṭṭhitesupi ussāhaṃ avissajjento vīriyaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Sambhutatthero ‘‘cittavato ce alamariyañāṇadassanaviseso ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyāti cittaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Mogharājā ‘‘paññavato ce maggabhāvanā ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyā’’ti paññāpubbaṅgamaṃ paññādhuraṃ paññājeṭṭhakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇīti āha ‘‘mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti. Idāni nesaṃ ariyānaṃ upaṭṭhānussāhamantajātisampadaṃ nissāya rañño santike laddhavisese amaccaputte nidassanabhāvena dassetuṃ ‘‘tattha yathā’’tiādimāha. Ettha ca punappunaṃ chanduppādanaṃ tosanaṃ viya hotīti chandassa upaṭṭhānasadisatā vuttā, thāmabhāvato ca vīriyassa sūrattasadisatā, cintanappadhānattā cittassa mantasaṃvidhānasadisatā, yonisomanasikāra-sambhūtesu kusaladhammesu paññā seṭṭhāti vīmaṃsāya jātisampattisadisatā vuttā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / ஸங்யுத்தனிகாய • Saṃyuttanikāya / 3. ச²ந்த³ஸமாதி⁴ஸுத்தங் • 3. Chandasamādhisuttaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸங்யுத்தனிகாய (அட்ட²கதா²) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 3. ச²ந்த³ஸமாதி⁴ஸுத்தவண்ணனா • 3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā
