Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૩. છન્દસમાધિસુત્તવણ્ણના

    3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā

    ૮૨૫. તતિયે છન્દન્તિ કત્તુકમ્યતાછન્દં. નિસ્સાયાતિ નિસ્સયં કત્વા, અધિપતિં કત્વાતિ અત્થો. પધાનસઙ્ખારાતિ પધાનભૂતા સઙ્ખારા, ચતુકિચ્ચસાધકસમ્મપ્પધાનવીરિયસ્સેતં અધિવચનં. ઇતિ અયઞ્ચ છન્દોતિઆદીસુ છન્દો છન્દસમાધિના ચેવ પધાનસઙ્ખારેહિ ચ, છન્દસમાધિ છન્દેન ચેવ પધાનસઙ્ખારેહિ ચ, પધાનસઙ્ખારાપિ છન્દેન ચેવ છન્દસમાધિના ચ સમન્નાગતા . તસ્મા સબ્બે તે ધમ્મે એકતો કત્વા અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, છન્દસમાધિપ્પધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો ઇદ્ધિપાદોતિ વુત્તં. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગે (વિભ॰ ૪૩૭) પન ‘‘યો તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો તિઆદિના નયેન ઇમેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતા સેસઅરૂપિનો ધમ્મા ઇદ્ધિપાદાતિ વુત્તા.

    825. Tatiye chandanti kattukamyatāchandaṃ. Nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho. Padhānasaṅkhārāti padhānabhūtā saṅkhārā, catukiccasādhakasammappadhānavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Iti ayañca chandotiādīsu chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca, chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca, padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatā . Tasmā sabbe te dhamme ekato katvā ayaṃ vuccati, bhikkhave, chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādoti vuttaṃ. Iddhipādavibhaṅge (vibha. 437) pana ‘‘yo tathābhūtassa vedanākkhandho tiādinā nayena imehi dhammehi samannāgatā sesaarūpino dhammā iddhipādāti vuttā.

    અપિચ ઇમેપિ તયો ધમ્મા ઇદ્ધીપિ હોન્તિ ઇદ્ધિપાદાપિ. કથં? છન્દઞ્હિ ભાવયતો છન્દો ઇદ્ધિ નામ હોતિ, સમાધિપ્પધાનસઙ્ખારા છન્દિદ્ધિપાદો નામ. સમાધિં ભાવેન્તસ્સ સમાધિ ઇદ્ધિ નામ હોતિ, છન્દપ્પધાનસઙ્ખારા સમાધિદ્ધિયા પાદો નામ. પધાનસઙ્ખારે ભાવેન્તસ્સ પધાનસઙ્ખારા ઇદ્ધિ નામ હોતિ, છન્દસમાધિ પધાનસઙ્ખારિદ્ધિયા પાદો નામ, સમ્પયુત્તધમ્મેસુ હિ એકસ્મિં ઇજ્ઝમાને સેસાપિ ઇજ્ઝન્તિયેવ.

    Apica imepi tayo dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Kathaṃ? Chandañhi bhāvayato chando iddhi nāma hoti, samādhippadhānasaṅkhārā chandiddhipādo nāma. Samādhiṃ bhāventassa samādhi iddhi nāma hoti, chandappadhānasaṅkhārā samādhiddhiyā pādo nāma. Padhānasaṅkhāre bhāventassa padhānasaṅkhārā iddhi nāma hoti, chandasamādhi padhānasaṅkhāriddhiyā pādo nāma, sampayuttadhammesu hi ekasmiṃ ijjhamāne sesāpi ijjhantiyeva.

    અપિચ તેસં તેસં ધમ્માનં પુબ્બભાગવસેનાપિ એતેસં ઇદ્ધિપાદતા વેદિતબ્બા. પઠમજ્ઝાનઞ્હિ ઇદ્ધિ નામ, પઠમજ્ઝાનસ્સ પુબ્બભાગપરિકમ્મસમ્પયુત્તા છન્દાદયો ઇદ્ધિપાદો નામ. એતેનુપાયેન યાવ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતના, ઇદ્ધિવિધં આદિં કત્વા યાવ દિબ્બચક્ખુઅભિઞ્ઞા, સોતાપત્તિમગ્ગં આદિં કત્વા યાવ અરહત્તમગ્ગા નયો નેતબ્બો. સેસિદ્ધિપાદેસુપિ એસેવ નયો.

    Apica tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ pubbabhāgavasenāpi etesaṃ iddhipādatā veditabbā. Paṭhamajjhānañhi iddhi nāma, paṭhamajjhānassa pubbabhāgaparikammasampayuttā chandādayo iddhipādo nāma. Etenupāyena yāva nevasaññānāsaññāyatanā, iddhividhaṃ ādiṃ katvā yāva dibbacakkhuabhiññā, sotāpattimaggaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggā nayo netabbo. Sesiddhipādesupi eseva nayo.

    કેચિ પન ‘‘અનિબ્બત્તો છન્દો ઇદ્ધિપાદો’’તિ વદન્તિ. ઇધ તેસં વાદમદ્દનત્થાય અભિધમ્મે ઉત્તરચૂળવારો નામ આગતો –

    Keci pana ‘‘anibbatto chando iddhipādo’’ti vadanti. Idha tesaṃ vādamaddanatthāya abhidhamme uttaracūḷavāro nāma āgato –

    ‘‘ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા – છન્દિદ્ધિપાદો, વીરિયિદ્ધિપાદો, ચિત્તિદ્ધિપાદો, વીમંસિદ્ધિપાદો. તત્થ કતમો છન્દિદ્ધિપાદો? ઇધ, ભિક્ખુ, યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખાપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, યો તસ્મિં સમયે છન્દો છન્દિકતા કત્તુકમ્યતા કુસલો ધમ્મચ્છન્દો, અયં વુચ્ચતિ છન્દિદ્ધિપાદો. અવસેસા ધમ્મા છન્દિદ્ધિપાદસમ્પયુત્તા’’તિ (વિભ॰ ૪૫૭-૪૫૮).

    ‘‘Cattāro iddhipādā – chandiddhipādo, vīriyiddhipādo, cittiddhipādo, vīmaṃsiddhipādo. Tattha katamo chandiddhipādo? Idha, bhikkhu, yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando, ayaṃ vuccati chandiddhipādo. Avasesā dhammā chandiddhipādasampayuttā’’ti (vibha. 457-458).

    ઇમે પન લોકુત્તરવસેનેવ આગતા.

    Ime pana lokuttaravaseneva āgatā.

    તત્થ રટ્ઠપાલત્થેરો છન્દં ધુરં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસિ. સોણત્થેરો વીરિયં ધુરં કત્વા; સમ્ભુતત્થેરો ચિત્તં ધુરં કત્વા, આયસ્મા મોઘરાજા વીમંસં ધુરં કત્વાતિ. તત્થ યથા ચતૂસુ અમચ્ચપુત્તેસુ ઠાનન્તરં પત્થેત્વા રાજાનં ઉપનિસ્સાય વિહરન્તેસુ એકો ઉપટ્ઠાને છન્દજાતો રઞ્ઞો અજ્ઝાસયઞ્ચ રુચિઞ્ચ ઞત્વા દિવા ચ રત્તો ચ ઉપટ્ઠહન્તો રાજાનં આરાધેત્વા ઠાનન્તરં પાપુણિ. એવં છન્દધુરેન લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો વેદિતબ્બો.

    Tattha raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Soṇatthero vīriyaṃ dhuraṃ katvā; sambhutatthero cittaṃ dhuraṃ katvā, āyasmā mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvāti. Tattha yathā catūsu amaccaputtesu ṭhānantaraṃ patthetvā rājānaṃ upanissāya viharantesu eko upaṭṭhāne chandajāto rañño ajjhāsayañca ruciñca ñatvā divā ca ratto ca upaṭṭhahanto rājānaṃ ārādhetvā ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Evaṃ chandadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.

    એકો પન – ‘‘દિવસે દિવસે ઉપટ્ઠાતું ન સક્કોમિ, ઉપ્પન્ને કિચ્ચે પરક્કમેન આરાધેસ્સામી’’તિ કુપિતે પચ્ચન્તે રઞ્ઞા પહિતો પરક્કમેન સત્તુમદ્દનં કત્વા પાપુણિ. યથા સો, એવં વીરિયધુરેન લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો વેદિતબ્બો. એકો ‘‘દિવસે દિવસે ઉપટ્ઠાનમ્પિ ઉરેન સત્તિસરસમ્પટિચ્છનમ્પિ ભારોયેવ, મન્તબલેન આરાધેસ્સામી’’તિ ખત્તવિજ્જાય કતપરિચયત્તા મન્તસંવિધાનેન રાજાનં આરાધેત્વા પાપુણિ. યથા સો, એવં ચિત્તધુરેન લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો વેદિતબ્બો.

    Eko pana – ‘‘divase divase upaṭṭhātuṃ na sakkomi, uppanne kicce parakkamena ārādhessāmī’’ti kupite paccante raññā pahito parakkamena sattumaddanaṃ katvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ vīriyadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Eko ‘‘divase divase upaṭṭhānampi urena sattisarasampaṭicchanampi bhāroyeva, mantabalena ārādhessāmī’’ti khattavijjāya kataparicayattā mantasaṃvidhānena rājānaṃ ārādhetvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ cittadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.

    અપરો – ‘‘કિં ઇમેહિ ઉપટ્ઠાનાદીહિ, રાજાનો નામ જાતિસમ્પન્નસ્સ ઠાનન્તરં દેન્તિ, તાદિસસ્સ દેન્તો મય્હં દસ્સતી’’તિ જાતિસમ્પત્તિમેવ નિસ્સાય ઠાનન્તરં પાપુણિ. યથા સો, એવં સુપરિસુદ્ધં વીમંસં નિસ્સાય વીમંસધુરેન લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો વેદિતબ્બોતિ. ઇમસ્મિં સુત્તે વિવટ્ટપાદકઇદ્ધિ કથિતા.

    Aparo – ‘‘kiṃ imehi upaṭṭhānādīhi, rājāno nāma jātisampannassa ṭhānantaraṃ denti, tādisassa dento mayhaṃ dassatī’’ti jātisampattimeva nissāya ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Yathā so, evaṃ suparisuddhaṃ vīmaṃsaṃ nissāya vīmaṃsadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabboti. Imasmiṃ sutte vivaṭṭapādakaiddhi kathitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. છન્દસમાધિસુત્તં • 3. Chandasamādhisuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. છન્દસમાધિસુત્તવણ્ણના • 3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact