| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૮. છન્નસુત્તં
8. Channasuttaṃ
૯૦. એકં સમયં સમ્બહુલા થેરા ભિક્ખૂ બારાણસિયં વિહરન્તિ ઇસિપતને મિગદાયે. અથ ખો આયસ્મા છન્નો સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો અવાપુરણં 1 આદાય વિહારેન વિહારં ઉપસઙ્કમિત્વા થેરે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘ઓવદન્તુ મં આયસ્મન્તો થેરા, અનુસાસન્તુ મં આયસ્મન્તો થેરા, કરોન્તુ મે આયસ્મન્તો થેરા ધમ્મિં કથં, યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્ય’’ન્તિ.
90. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye. Atha kho āyasmā channo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito avāpuraṇaṃ 2 ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca – ‘‘ovadantu maṃ āyasmanto therā, anusāsantu maṃ āyasmanto therā, karontu me āyasmanto therā dhammiṃ kathaṃ, yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’’nti.
એવં વુત્તે, થેરા ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં છન્નં એતદવોચું – ‘‘રૂપં ખો, આવુસો છન્ન, અનિચ્ચં; વેદના અનિચ્ચા; સઞ્ઞા અનિચ્ચા; સઙ્ખારા અનિચ્ચા; વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં. રૂપં અનત્તા; વેદના… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનત્તા. સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા; સબ્બે ધમ્મા અનત્તા’’તિ.
Evaṃ vutte, therā bhikkhū āyasmantaṃ channaṃ etadavocuṃ – ‘‘rūpaṃ kho, āvuso channa, aniccaṃ; vedanā aniccā; saññā aniccā; saṅkhārā aniccā; viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ anattā; vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā; sabbe dhammā anattā’’ti.
અથ ખો આયસ્મતો છન્નસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મય્હમ્પિ ખો એતં એવં 3 હોતિ – ‘રૂપં અનિચ્ચં, વેદના… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં; રૂપં અનત્તા, વેદના … સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનત્તા. સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા, સબ્બે ધમ્મા અનત્તા’તિ. અથ ચ પન મે સબ્બસઙ્ખારસમથે સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગે તણ્હાક્ખયે વિરાગે નિરોધે નિબ્બાને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. પરિતસ્સના ઉપાદાનં ઉપ્પજ્જતિ; પચ્ચુદાવત્તતિ માનસં – ‘અથ કો ચરહિ મે અત્તા’તિ ? ન ખો પનેવં ધમ્મં પસ્સતો હોતિ. કો નુ ખો મે તથા ધમ્મં દેસેય્ય યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્ય’’ન્તિ.
Atha kho āyasmato channassa etadahosi – ‘‘mayhampi kho etaṃ evaṃ 4 hoti – ‘rūpaṃ aniccaṃ, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; rūpaṃ anattā, vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhipaṭinissagge taṇhākkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati. Paritassanā upādānaṃ uppajjati; paccudāvattati mānasaṃ – ‘atha ko carahi me attā’ti ? Na kho panevaṃ dhammaṃ passato hoti. Ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’’nti.
અથ ખો આયસ્મતો છન્નસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અયં ખો આયસ્મા આનન્દો કોસમ્બિયં વિહરતિ ઘોસિતારામે સત્થુ ચેવ સંવણ્ણિતો સમ્ભાવિતો ચ વિઞ્ઞૂનં સબ્રહ્મચારીનં, પહોતિ ચ મે આયસ્મા આનન્દો તથા ધમ્મં દેસેતું યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્યં; અત્થિ ચ મે આયસ્મન્તે આનન્દે તાવતિકા વિસ્સટ્ઠિ 5. યંનૂનાહં યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા છન્નો સેનાસનં સંસામેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન કોસમ્બી ઘોસિતારામો યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા આનન્દેન સદ્ધિં સમ્મોદિ…પે॰… એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા છન્નો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ –
Atha kho āyasmato channassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti ca me āyasmā ānando tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyaṃ; atthi ca me āyasmante ānande tāvatikā vissaṭṭhi 6. Yaṃnūnāhaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho āyasmā channo senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena kosambī ghositārāmo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā channo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca –
‘‘એકમિદાહં , આવુસો આનન્દ, સમયં બારાણસિયં વિહરામિ ઇસિપતને મિગદાયે. અથ ખ્વાહં, આવુસો, સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો અવાપુરણં આદાય વિહારેન વિહારં ઉપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા થેરે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘ઓવદન્તુ મં આયસ્મન્તો થેરા, અનુસાસન્તુ મં આયસ્મન્તો થેરા, કરોન્તુ મે આયસ્મન્તો થેરા ધમ્મિં કથં યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્ય’ન્તિ. એવં વુત્તે મં, આવુસો, થેરા ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘રૂપં ખો, આવુસો છન્ન, અનિચ્ચં; વેદના… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં; રૂપં અનત્તા…પે॰… વિઞ્ઞાણં અનત્તા. સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા, સબ્બે ધમ્મા અનત્તા’’’તિ.
‘‘Ekamidāhaṃ , āvuso ānanda, samayaṃ bārāṇasiyaṃ viharāmi isipatane migadāye. Atha khvāhaṃ, āvuso, sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito avāpuraṇaṃ ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavocaṃ – ‘ovadantu maṃ āyasmanto therā, anusāsantu maṃ āyasmanto therā, karontu me āyasmanto therā dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’nti. Evaṃ vutte maṃ, āvuso, therā bhikkhū etadavocuṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso channa, aniccaṃ; vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ; rūpaṃ anattā…pe… viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’’’ti.
‘‘તસ્સ મય્હં, આવુસો, એતદહોસિ – ‘મય્હમ્પિ ખો એતં એવં હોતિ – રૂપં અનિચ્ચં…પે॰… વિઞ્ઞાણં અનિચ્ચં, રૂપં અનત્તા, વેદના… સઞ્ઞા… સઙ્ખારા… વિઞ્ઞાણં અનત્તા. સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા, સબ્બે ધમ્મા અનત્તા’તિ. અથ ચ પન મે સબ્બસઙ્ખારસમથે સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગે તણ્હાક્ખયે વિરાગે નિરોધે નિબ્બાને ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. પરિતસ્સના ઉપાદાનં ઉપ્પજ્જતિ; પચ્ચુદાવત્તતિ માનસં – ‘અથ કો ચરહિ મે અત્તા’તિ? ન ખો પનેવં ધમ્મં પસ્સતો હોતિ. કો નુ ખો મે તથા ધમ્મં દેસેય્ય યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્યન્તિ!
‘‘Tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – ‘mayhampi kho etaṃ evaṃ hoti – rūpaṃ aniccaṃ…pe… viññāṇaṃ aniccaṃ, rūpaṃ anattā, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhipaṭinissagge taṇhākkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati. Paritassanā upādānaṃ uppajjati; paccudāvattati mānasaṃ – ‘atha ko carahi me attā’ti? Na kho panevaṃ dhammaṃ passato hoti. Ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti!
‘‘તસ્સ મય્હં, આવુસો, એતદહોસિ – ‘અયં ખો આયસ્મા આનન્દો કોસમ્બિયં વિહરતિ ઘોસિતરામે સત્થુ ચેવ સંવણ્ણિતો સમ્ભાવિતો ચ વિઞ્ઞૂનં સબ્રહ્મચારીનં, પહોતિ ચ મે આયસ્મા આનન્દો તથા ધમ્મં દેસેતું યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્યં. અત્થિ ચ મે આયસ્મન્તે આનન્દે તાવતિકા વિસ્સટ્ઠિ. યંનૂનાહં યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમેય્ય’ન્તિ. ઓવદતુ મં, આયસ્મા આનન્દો; અનુસાસતુ મં, આયસ્મા આનન્દો; કરોતુ મે, આયસ્મા આનન્દો ધમ્મિં કથં યથાહં ધમ્મં પસ્સેય્ય’’ન્તિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositarāme satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti ca me āyasmā ānando tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyaṃ. Atthi ca me āyasmante ānande tāvatikā vissaṭṭhi. Yaṃnūnāhaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyya’nti. Ovadatu maṃ, āyasmā ānando; anusāsatu maṃ, āyasmā ānando; karotu me, āyasmā ānando dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyya’’nti.
‘‘સમ્મુખા મેતં, આવુસો છન્ન, ભગવતો સુતં, સમ્મુખા ચ પટિગ્ગહિતં કચ્ચાનગોત્તં ભિક્ખું ઓવદન્તસ્સ – દ્વયનિસ્સિતો ખ્વાયં, કચ્ચાન, લોકો યેભુય્યેન અત્થિતઞ્ચેવ નત્થિતઞ્ચ. લોકસમુદયં ખો, કચ્ચાન, યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યા લોકે નત્થિતા, સા ન હોતિ. લોકનિરોધં ખો, કચ્ચાન, યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતો યા લોકે અત્થિતા, સા ન હોતિ. ઉપયુપાદાનાભિનિવેસવિનિબન્ધો ખ્વાયં, કચ્ચાન, લોકો યેભુય્યેન તં ચાયં ઉપયુપાદાનં ચેતસો અધિટ્ઠાનાભિનિવેસાનુસયં ન ઉપેતિ ન ઉપાદિયતિ નાધિટ્ઠાતિ ‘અત્તા મે’તિ. દુક્ખમેવ ઉપ્પજ્જમાનં ઉપ્પજ્જતિ, દુક્ખં નિરુજ્ઝમાનં નિરુજ્ઝતીતિ ન કઙ્ખતિ ન વિચિકિચ્છતિ. અપરપ્પચ્ચયા ઞાણમેવસ્સ એત્થ હોતિ. એત્તાવતા ખો, કચ્ચાન, સમ્માદિટ્ઠિ હોતિ. સબ્બમત્થીતિ ખો, કચ્ચાન, અયમેકો અન્તો. સબ્બં નત્થીતિ અયં દુતિયો અન્તો. એતે તે, કચ્ચાન, ઉભો અન્તે અનુપગમ્મ મજ્ઝેન તથાગતો ધમ્મં દેસેતિ – અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા; સઙ્ખારપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં…પે॰… એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતિ. અવિજ્જાય ત્વેવ અસેસવિરાગનિરોધા સઙ્ખારનિરોધો…પે॰… એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ નિરોધો હોતી’’તિ.
‘‘Sammukhā metaṃ, āvuso channa, bhagavato sutaṃ, sammukhā ca paṭiggahitaṃ kaccānagottaṃ bhikkhuṃ ovadantassa – dvayanissito khvāyaṃ, kaccāna, loko yebhuyyena atthitañceva natthitañca. Lokasamudayaṃ kho, kaccāna, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke natthitā, sā na hoti. Lokanirodhaṃ kho, kaccāna, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke atthitā, sā na hoti. Upayupādānābhinivesavinibandho khvāyaṃ, kaccāna, loko yebhuyyena taṃ cāyaṃ upayupādānaṃ cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayaṃ na upeti na upādiyati nādhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Dukkhameva uppajjamānaṃ uppajjati, dukkhaṃ nirujjhamānaṃ nirujjhatīti na kaṅkhati na vicikicchati. Aparappaccayā ñāṇamevassa ettha hoti. Ettāvatā kho, kaccāna, sammādiṭṭhi hoti. Sabbamatthīti kho, kaccāna, ayameko anto. Sabbaṃ natthīti ayaṃ dutiyo anto. Ete te, kaccāna, ubho ante anupagamma majjhena tathāgato dhammaṃ deseti – avijjāpaccayā saṅkhārā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti.
‘‘એવમેતં, આવુસો આનન્દ, હોતિ યેસં આયસ્મન્તાનં તાદિસા સબ્રહ્મચારયો અનુકમ્પકા અત્થકામા ઓવાદકા અનુસાસકા. ઇદઞ્ચ પન મે આયસ્મતો આનન્દસ્સ ધમ્મદેસનં સુત્વા ધમ્મો અભિસમિતો’’તિ. અટ્ઠમં.
‘‘Evametaṃ, āvuso ānanda, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārayo anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā. Idañca pana me āyasmato ānandassa dhammadesanaṃ sutvā dhammo abhisamito’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. છન્નસુત્તવણ્ણના • 8. Channasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૮. છન્નસુત્તવણ્ણના • 8. Channasuttavaṇṇanā
