Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā |
૩૦. ચિતકપૂજકવગ્ગો
30. Citakapūjakavaggo
૧-૧૦. ચિતકપૂજકત્થેરઅપદાનાદિવણ્ણના
1-10. Citakapūjakattheraapadānādivaṇṇanā
૧-૨. તિંસતિમે વગ્ગે પઠમાપદાને આહુતિં યિટ્ઠુકામોહન્તિ પૂજાસક્કારં કારેતુકામો અહં. નાનાપુપ્ફં સમાનયિન્તિ નાના અનેકવિધં ચમ્પકસલલાદિપુપ્ફં સં સુટ્ઠુ આનયિં, રાસિં અકાસિન્તિ અત્થો. સિખિનો લોકબન્ધુનોતિ સકલલોકત્તયબન્ધુસ્સ ઞાતકસ્સ સિખિસ્સ ભગવતો પરિનિબ્બુતસ્સ ચિતકં આળાહનચિતકં દારુરાસિં જલન્તં આદિત્તં દિસ્વા તઞ્ચ મયા રાસીકતં પુપ્ફં ઓકિરિં પૂજેસિન્તિ અત્થો.
1-2. Tiṃsatime vagge paṭhamāpadāne āhutiṃ yiṭṭhukāmohanti pūjāsakkāraṃ kāretukāmo ahaṃ. Nānāpupphaṃ samānayinti nānā anekavidhaṃ campakasalalādipupphaṃ saṃ suṭṭhu ānayiṃ, rāsiṃ akāsinti attho. Sikhino lokabandhunoti sakalalokattayabandhussa ñātakassa sikhissa bhagavato parinibbutassa citakaṃ āḷāhanacitakaṃ dārurāsiṃ jalantaṃ ādittaṃ disvā tañca mayā rāsīkataṃ pupphaṃ okiriṃ pūjesinti attho.
૬-૭. દુતિયાપદાને અજિનુત્તરવાસનોતિ અજિનમિગચમ્મં ઉત્તરાસઙ્ગં કત્વા નિવાસિનો અચ્છાદનોતિ અત્થો. અભિઞ્ઞા પઞ્ચ નિબ્બત્તાતિ ઇદ્ધિવિધાદયો પઞ્ચ અભિઞ્ઞાયો પઞ્ચ ઞાણાનિ નિબ્બત્તા ઉપ્પાદિતા નિપ્ફાદિતા. ચન્દસ્સ પરિમજ્જકોતિ ચન્દમણ્ડલસ્સ સમન્તતો મજ્જકો, ફુટ્ઠો અહોસિન્તિ અત્થો. વિપસ્સિં લોકપજ્જોતન્તિ સકલલોકત્તયે પદીપસદિસં વિપસ્સિં ભગવન્તં મમ સન્તિકં અભિગતં વિસેસેન સમ્પત્તં આગતં. દિસ્વા પારિચ્છત્તકપુપ્ફાનીતિ દેવલોકતો પારિચ્છત્તકપુપ્ફાનિ આહરિત્વા વિપસ્સિસ્સ સત્થુનો મત્થકે છત્તાકારેન અહં ધારેસિન્તિ અત્થો.
6-7. Dutiyāpadāne ajinuttaravāsanoti ajinamigacammaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā nivāsino acchādanoti attho. Abhiññā pañca nibbattāti iddhividhādayo pañca abhiññāyo pañca ñāṇāni nibbattā uppāditā nipphāditā. Candassa parimajjakoti candamaṇḍalassa samantato majjako, phuṭṭho ahosinti attho. Vipassiṃ lokapajjotanti sakalalokattaye padīpasadisaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ mama santikaṃ abhigataṃ visesena sampattaṃ āgataṃ. Disvā pāricchattakapupphānīti devalokato pāricchattakapupphāni āharitvā vipassissa satthuno matthake chattākārena ahaṃ dhāresinti attho.
૧૧-૧૩. તતિયાપદાને પુત્તો મમ પબ્બજિતોતિ મય્હં પુત્તો સદ્ધાય પબ્બજિતો. કાસાયવસનો તદાતિ તસ્મિં પબ્બજિતકાલે કાસાયનિવત્થો , ન બાહિરકપબ્બજ્જાય પબ્બજિતોતિ અત્થો. સો ચ બુદ્ધત્તં સમ્પત્તોતિ સો મય્હં પુત્તો ચતૂસુ બુદ્ધેસુ સાવકબુદ્ધભાવં સં સુટ્ઠુ પત્તો, અરહત્તં પત્તોતિ અત્થો. નિબ્બુતો લોકપૂજિતોતિ સકલલોકેહિ કતસક્કારો ખન્ધપરિનિબ્બાનેન પરિનિબ્બુતોતિ અત્થો. વિચિનન્તો સકં પુત્તન્તિ અહં તસ્સ ગતદેસં પુચ્છિત્વા સકં પુત્તં વિચિનન્તો પચ્છતો અગમં, અનુગતો અસ્મીતિ અત્થો. નિબ્બુતસ્સ મહન્તસ્સાતિ મહન્તેહિ સીલક્ખન્ધાદીહિ યુત્તત્તા મહન્તસ્સ તસ્સ મમ પુત્તસ્સ અરહતો આદહનટ્ઠાને ચિતકં ચિતકટ્ઠાનં અહં અગમાસિન્તિ અત્થો. પગ્ગય્હ અઞ્જલિં તત્થાતિ તસ્મિં આદહનટ્ઠાને અઞ્જલિં દસઙ્ગુલિસમોધાનં પગ્ગહેત્વા સિરસિ કત્વા અહં ચિતકં દહનદારુરાસિં વન્દિત્વા પણામં કત્વા સેતચ્છત્તઞ્ચ પગ્ગય્હાતિ ન કેવલમેવ વન્દિત્વા ધવલચ્છત્તઞ્ચ પગ્ગય્હ ઉક્ખિપિત્વા અહં આરોપેસિં પતિટ્ઠપેસિન્તિ અત્થો.
11-13. Tatiyāpadāne putto mama pabbajitoti mayhaṃ putto saddhāya pabbajito. Kāsāyavasano tadāti tasmiṃ pabbajitakāle kāsāyanivattho , na bāhirakapabbajjāya pabbajitoti attho. Soca buddhattaṃ sampattoti so mayhaṃ putto catūsu buddhesu sāvakabuddhabhāvaṃ saṃ suṭṭhu patto, arahattaṃ pattoti attho. Nibbuto lokapūjitoti sakalalokehi katasakkāro khandhaparinibbānena parinibbutoti attho. Vicinanto sakaṃ puttanti ahaṃ tassa gatadesaṃ pucchitvā sakaṃ puttaṃ vicinanto pacchato agamaṃ, anugato asmīti attho. Nibbutassa mahantassāti mahantehi sīlakkhandhādīhi yuttattā mahantassa tassa mama puttassa arahato ādahanaṭṭhāne citakaṃ citakaṭṭhānaṃ ahaṃ agamāsinti attho. Paggayha añjaliṃ tatthāti tasmiṃ ādahanaṭṭhāne añjaliṃ dasaṅgulisamodhānaṃ paggahetvā sirasi katvā ahaṃ citakaṃ dahanadārurāsiṃ vanditvā paṇāmaṃ katvā setacchattañca paggayhāti na kevalameva vanditvā dhavalacchattañca paggayha ukkhipitvā ahaṃ āropesiṃ patiṭṭhapesinti attho.
૧૭-૧૮. ચતુત્થાપદાને અનુગ્ગતમ્હિ આદિચ્ચેતિ સૂરિયે અનુગ્ગતે અનુટ્ઠિતે પચ્ચૂસકાલેતિ અત્થો. પસાદો વિપુલો અહૂતિ રોગપીળિતસ્સ મય્હં ચિત્તપ્પસાદો વિપુલો અતિરેકો બુદ્ધાનુસ્સરણેન અહુ અહોસિ. મહેસિનો બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ લોકમ્હિ પાતુભાવો પાકટભાવો અહોસીતિ સમ્બન્ધો. ઘોસમસ્સોસહં તત્થાતિ તસ્મિં પાતુભાવે સતિ ‘‘અહં ગિલાનો બુદ્ધો ઉપ્પન્નો’’તિ ઘોસં અસ્સોસિં. ન ચ પસ્સામિ તં જિનન્તિ તં જિતપઞ્ચમારં સમ્માસમ્બુદ્ધં ન પસ્સામિ, બાળ્હગિલાનત્તા ગન્ત્વા પસ્સિતું ન સક્કોમીતિ અત્થો. મરણઞ્ચ અનુપ્પત્તોતિ મરણાસન્નકાલં અનુપ્પત્તો, આસન્નમરણો હુત્વાતિ અત્થો. બુદ્ધસઞ્ઞમનુસ્સરિન્તિ બુદ્ધોતિનામં અનુસ્સરિં, બુદ્ધારમ્મણં મનસિ અકાસિન્તિ અત્થો.
17-18. Catutthāpadāne anuggatamhi ādicceti sūriye anuggate anuṭṭhite paccūsakāleti attho. Pasādo vipulo ahūti rogapīḷitassa mayhaṃ cittappasādo vipulo atireko buddhānussaraṇena ahu ahosi. Mahesino buddhaseṭṭhassa lokamhi pātubhāvo pākaṭabhāvo ahosīti sambandho. Ghosamassosahaṃ tatthāti tasmiṃ pātubhāve sati ‘‘ahaṃ gilāno buddho uppanno’’ti ghosaṃ assosiṃ. Na ca passāmi taṃ jinanti taṃ jitapañcamāraṃ sammāsambuddhaṃ na passāmi, bāḷhagilānattā gantvā passituṃ na sakkomīti attho. Maraṇañca anuppattoti maraṇāsannakālaṃ anuppatto, āsannamaraṇo hutvāti attho. Buddhasaññamanussarinti buddhotināmaṃ anussariṃ, buddhārammaṇaṃ manasi akāsinti attho.
૨૧-૨૩. પઞ્ચમાપદાને આરામદ્વારા નિક્ખમ્માતિ આરામદ્વારતો સઙ્ઘસ્સ નિક્ખમનદ્વારમગ્ગેહિ અત્થો. ગોસીસં સન્થતં મયાતિ તસ્મિં નિક્ખમનદ્વારમગ્ગે ‘‘ભગવતો ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ પાદા મા કદ્દમં અક્કમન્તૂ’’તિ અક્કમનત્થાય ગોસીસટ્ઠિં મયા સન્થરિતન્તિ અત્થો. અનુભોમિ સકં કમ્મન્તિ અત્તનો ગોસીસઅત્થરણકમ્મસ્સ બલેન આજાનીયા વાતજવા સિન્ધવા સીઘવાહનાદીનિ વિપાકફલાનિ અનુભોમીતિ અત્થો. અહો કારં પરમકારન્તિ સુખેત્તે સઙ્ઘે મયા સુટ્ઠુ કતં કારં અપ્પકમ્પિ કિચ્ચં મહપ્ફલદાનતો પરમકારં ઉત્તમકિચ્ચં અહો વિમ્હયન્તિ અત્થો. યથા તિણદોસાદિવિરહિતેસુ ખેત્તેસુ વપ્પિતં સાલિબીજં મહપ્ફલં દેતિ, એવમેવ રાગદોસાદિદોસરહિતે પરિસુદ્ધકાયવચીસમાચારે સઙ્ઘખેત્તે ગોસીસઅત્થરણકમ્મં મયા કતં, ઇદં મહપ્ફલં દેતીતિ વુત્તં હોતિ. ન અઞ્ઞં કલમગ્ઘતીતિ અઞ્ઞં બાહિરસાસને કતં કમ્મં સઙ્ઘે કતસ્સ કારસ્સ પૂજાસક્કારસ્સ કલં સોળસિં કલં કોટ્ઠાસં ન અગ્ઘતીતિ સમ્બન્ધો.
21-23. Pañcamāpadāne ārāmadvārā nikkhammāti ārāmadvārato saṅghassa nikkhamanadvāramaggehi attho. Gosīsaṃ santhataṃ mayāti tasmiṃ nikkhamanadvāramagge ‘‘bhagavato bhikkhusaṅghassa ca pādā mā kaddamaṃ akkamantū’’ti akkamanatthāya gosīsaṭṭhiṃ mayā santharitanti attho. Anubhomi sakaṃ kammanti attano gosīsaattharaṇakammassa balena ājānīyā vātajavā sindhavā sīghavāhanādīni vipākaphalāni anubhomīti attho. Ahokāraṃ paramakāranti sukhette saṅghe mayā suṭṭhu kataṃ kāraṃ appakampi kiccaṃ mahapphaladānato paramakāraṃ uttamakiccaṃ aho vimhayanti attho. Yathā tiṇadosādivirahitesu khettesu vappitaṃ sālibījaṃ mahapphalaṃ deti, evameva rāgadosādidosarahite parisuddhakāyavacīsamācāre saṅghakhette gosīsaattharaṇakammaṃ mayā kataṃ, idaṃ mahapphalaṃ detīti vuttaṃ hoti. Na aññaṃ kalamagghatīti aññaṃ bāhirasāsane kataṃ kammaṃ saṅghe katassa kārassa pūjāsakkārassa kalaṃ soḷasiṃ kalaṃ koṭṭhāsaṃ na agghatīti sambandho.
છટ્ઠસત્તમટ્ઠમનવમદસમાપદાનાનિ ઉત્તાનાનેવાતિ.
Chaṭṭhasattamaṭṭhamanavamadasamāpadānāni uttānānevāti.
તિંસતિમવગ્ગવણ્ણના સમત્તા.
Tiṃsatimavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi
૧. ચિતકપૂજકત્થેરઅપદાનં • 1. Citakapūjakattheraapadānaṃ
૨. પુપ્ફધારકત્થેરઅપદાનં • 2. Pupphadhārakattheraapadānaṃ
૩. છત્તદાયકત્થેરઅપદાનં • 3. Chattadāyakattheraapadānaṃ
૪. સદ્દસઞ્ઞકત્થેરઅપદાનં • 4. Saddasaññakattheraapadānaṃ
૫. ગોસીસનિક્ખેપકત્થેરઅપદાનં • 5. Gosīsanikkhepakattheraapadānaṃ