ઉદ્દેસવારવણ્ણના

Uddesavāravaṇṇanā

૧-૬૨. ઇદાનિ તેસઞ્ઞેવ મૂલયમકે દેસિતાનં કુસલાદિધમ્માનં લબ્ભમાનવસેન એકદેસમેવ સઙ્ગણ્હિત્વા અનુસયયમકાનન્તરં દેસિતસ્સ ચિત્તયમકસ્સ અત્થવણ્ણના હોતિ. તત્થ પાળિવવત્થાનં તાવ વેદિતબ્બં. ઇમસ્મિઞ્હિ ચિત્તયમકે માતિકાઠપનં, ઠપિતમાતિકાય વિસ્સજ્જનન્તિ દ્વે વારા હોન્તિ. તત્થ માતિકાઠપને પુગ્ગલવારો, ધમ્મવારો, પુગ્ગલધમ્મવારોતિ આદિતોવ તયો સુદ્ધિકમહાવારા હોન્તિ.

1-62. Idāni tesaññeva mūlayamake desitānaṃ kusalādidhammānaṃ labbhamānavasena ekadesameva saṅgaṇhitvā anusayayamakānantaraṃ desitassa cittayamakassa atthavaṇṇanā hoti. Tattha pāḷivavatthānaṃ tāva veditabbaṃ. Imasmiñhi cittayamake mātikāṭhapanaṃ, ṭhapitamātikāya vissajjananti dve vārā honti. Tattha mātikāṭhapane puggalavāro, dhammavāro, puggaladhammavāroti āditova tayo suddhikamahāvārā honti.

તત્થ ‘‘યસ્સ ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, ન નિરુજ્ઝતી’’તિ એવં પુગ્ગલવસેન ચિત્તસ્સ ઉપ્પજ્જનનિરુજ્ઝનાદિભેદં દીપેન્તો ગતો પુગ્ગલવારો નામ. ‘‘યં ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, ન નિરુજ્ઝતી’’તિ એવં ધમ્મવસેનેવ ચિત્તસ્સ ઉપ્પજ્જનનિરુજ્ઝનાદિભેદં દીપેન્તો ગતો ધમ્મવારો નામ. ‘‘યસ્સ યં ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, ન નિરુજ્ઝતી’’તિ એવં ઉભયવસેન ચિત્તસ્સ ઉપ્પજ્જનનિરુજ્ઝનાદિભેદં દીપેન્તો ગતો પુગ્ગલધમ્મવારો નામ. તતો ‘‘યસ્સ સરાગં ચિત્ત’’ન્તિ સોળસન્નં પદાનં વસેન અપરે સરાગાદિપદવિસેસિતા સોળસ પુગ્ગલવારા, સોળસ ધમ્મવારા, સોળસ પુગ્ગલધમ્મવારાતિ અટ્ઠચત્તાલીસં મિસ્સકવારા હોન્તિ. તે સરાગાદિપદમત્તં દસ્સેત્વા સઙ્ખિત્તા. તતો ‘‘યસ્સ કુસલં ચિત્ત’’ન્તિઆદિના નયેન છસટ્ઠિદ્વિસતસઙ્ખાનં અભિધમ્મમાતિકાપદાનં વસેન અપરે કુસલાદિપદવિસેસિતા છસટ્ઠિદ્વિસતપુગ્ગલવારા, છસટ્ઠિદ્વિસતધમ્મવારા છસટ્ઠિદ્વિસતપુગ્ગલધમ્મવારાતિ અટ્ઠનવુતિસત્તસતા મિસ્સકવારા હોન્તિ. તેપિ કુસલાદિપદમત્તં દસ્સેત્વા સઙ્ખિત્તાયેવ. યાનિપેત્થ સનિદસ્સનાદીનિ પદાનિ ચિત્તેન સદ્ધિં ન યુજ્જન્તિ, તાનિ મોઘપુચ્છાવસેન ઠપિતાનિ.

Tattha ‘‘yassa cittaṃ uppajjati, na nirujjhatī’’ti evaṃ puggalavasena cittassa uppajjananirujjhanādibhedaṃ dīpento gato puggalavāro nāma. ‘‘Yaṃ cittaṃ uppajjati, na nirujjhatī’’ti evaṃ dhammavaseneva cittassa uppajjananirujjhanādibhedaṃ dīpento gato dhammavāro nāma. ‘‘Yassa yaṃ cittaṃ uppajjati, na nirujjhatī’’ti evaṃ ubhayavasena cittassa uppajjananirujjhanādibhedaṃ dīpento gato puggaladhammavāro nāma. Tato ‘‘yassa sarāgaṃ citta’’nti soḷasannaṃ padānaṃ vasena apare sarāgādipadavisesitā soḷasa puggalavārā, soḷasa dhammavārā, soḷasa puggaladhammavārāti aṭṭhacattālīsaṃ missakavārā honti. Te sarāgādipadamattaṃ dassetvā saṅkhittā. Tato ‘‘yassa kusalaṃ citta’’ntiādinā nayena chasaṭṭhidvisatasaṅkhānaṃ abhidhammamātikāpadānaṃ vasena apare kusalādipadavisesitā chasaṭṭhidvisatapuggalavārā, chasaṭṭhidvisatadhammavārā chasaṭṭhidvisatapuggaladhammavārāti aṭṭhanavutisattasatā missakavārā honti. Tepi kusalādipadamattaṃ dassetvā saṅkhittāyeva. Yānipettha sanidassanādīni padāni cittena saddhiṃ na yujjanti, tāni moghapucchāvasena ṭhapitāni.

તેસુ પન તીસુ વારેસુ સબ્બપઠમે સુદ્ધિકપુગ્ગલમહાવારે ઉપ્પાદનિરોધકાલસમ્ભેદવારો, ઉપ્પાદુપ્પન્નવારો, નિરોધુપ્પન્નવારો, ઉપ્પાદવારો, નિરોધવારો, ઉપ્પાદનિરોધવારો ઉપ્પજ્જમાનનિરોધવારો, ઉપ્પજ્જમાનુપ્પન્નવારો, નિરુજ્ઝમાનુપ્પન્નવારો, ઉપ્પન્નુપ્પાદવારો, અતીતાનાગતવારો, ઉપ્પન્નુપ્પજ્જમાનવારો, નિરુદ્ધનિરુજ્ઝમાનવારો, અતિક્કન્તકાલવારોતિ ચુદ્દસ અન્તરવારા. તેસુ ઉપ્પાદવારો, નિરોધવારો, ઉપ્પાદનિરોધવારોતિ ઇમેસુ તીસુ વારેસુ અનુલોમપટિલોમવસેન છ છ કત્વા અટ્ઠારસ યમકાનિ. ઉપ્પન્નુપ્પાદવારે અતીતાનાગતકાલવસેન અનુલોમતો દ્વે, પટિલોમતો દ્વેતિ ચત્તારિ યમકાનિ. સેસેસુ આદિતો નિદ્દિટ્ઠેસુ તીસુ, અનન્તરે નિદ્દિટ્ઠેસુ તીસુ; અવસાને નિદ્દિટ્ઠેસુ ચતૂસૂતિ દસસુ વારેસુ અનુલોમતો એકં, પટિલોમતો એકન્તિ દ્વે દ્વે કત્વા વીસતિ યમકાનિ. એવં સબ્બેસુપિ ચુદ્દસસુ અન્તરવારેસુ દ્વાચત્તાલીસ યમકાનિ, ચતુરાસીતિ પુચ્છા અટ્ઠસટ્ઠિઅત્થસતં હોતિ. યથા ચ એકસ્મિં સુદ્ધિકપુગ્ગલમહાવારે, તથા સુદ્ધિકધમ્મવારેપિ સુદ્ધિકપુગ્ગલધમ્મવારેપીતિ તીસુ મહાવારેસુ છબ્બીસતિયમકસતં, તતો દિગુણા પુચ્છા, તતો દિગુણા અત્થા ચ વેદિતબ્બા. ઇદં પન વારત્તયં સરાગાદિવસેન સોળસગુણં, કુસલાદિવસેન છસટ્ઠિદ્વિસતગુણં કત્વા ઇમસ્મિં ચિત્તયમકે અનેકાનિ યમકસહસ્સાનિ, તતો દિગુણા પુચ્છા, તતો દિગુણા અત્થા ચ હોન્તીતિ . પાઠો પન સંખિત્તોતિ. એવં તાવ ઇમસ્મિં ચિત્તયમકે પાળિવવત્થાનં વેદિતબ્બં.

Tesu pana tīsu vāresu sabbapaṭhame suddhikapuggalamahāvāre uppādanirodhakālasambhedavāro, uppāduppannavāro, nirodhuppannavāro, uppādavāro, nirodhavāro, uppādanirodhavāro uppajjamānanirodhavāro, uppajjamānuppannavāro, nirujjhamānuppannavāro, uppannuppādavāro, atītānāgatavāro, uppannuppajjamānavāro, niruddhanirujjhamānavāro, atikkantakālavāroti cuddasa antaravārā. Tesu uppādavāro, nirodhavāro, uppādanirodhavāroti imesu tīsu vāresu anulomapaṭilomavasena cha cha katvā aṭṭhārasa yamakāni. Uppannuppādavāre atītānāgatakālavasena anulomato dve, paṭilomato dveti cattāri yamakāni. Sesesu ādito niddiṭṭhesu tīsu, anantare niddiṭṭhesu tīsu; avasāne niddiṭṭhesu catūsūti dasasu vāresu anulomato ekaṃ, paṭilomato ekanti dve dve katvā vīsati yamakāni. Evaṃ sabbesupi cuddasasu antaravāresu dvācattālīsa yamakāni, caturāsīti pucchā aṭṭhasaṭṭhiatthasataṃ hoti. Yathā ca ekasmiṃ suddhikapuggalamahāvāre, tathā suddhikadhammavārepi suddhikapuggaladhammavārepīti tīsu mahāvāresu chabbīsatiyamakasataṃ, tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthā ca veditabbā. Idaṃ pana vārattayaṃ sarāgādivasena soḷasaguṇaṃ, kusalādivasena chasaṭṭhidvisataguṇaṃ katvā imasmiṃ cittayamake anekāni yamakasahassāni, tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthā ca hontīti . Pāṭho pana saṃkhittoti. Evaṃ tāva imasmiṃ cittayamake pāḷivavatthānaṃ veditabbaṃ.

માતિકાઠપનવણ્ણના.

Mātikāṭhapanavaṇṇanā.

નિદ્દેસો

Niddeso

૧. પુગ્ગલવારવણ્ણના

1. Puggalavāravaṇṇanā

૬૩. ઇદાનિ ઠપિતાનુક્કમેન માતિકં વિસ્સજ્જેતું યસ્સ ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ ન નિરુજ્ઝતીતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ ઉપ્પજ્જતીતિ ઉપ્પાદક્ખણસમઙ્ગિતાય ઉપ્પજ્જતિ ન નિરુજ્ઝતીતિ નિરોધક્ખણં અપ્પત્તતાય ન નિરુજ્ઝતિ. તસ્સ ચિત્તન્તિ તસ્સ પુગ્ગલસ્સ તતો પટ્ઠાય ચિત્તં નિરુજ્ઝિસ્સતિ નુપ્પજ્જિસ્સતીતિ પુચ્છતિ. તેસં ચિત્તન્તિ યેસં પરિચ્છિન્નવટ્ટદુક્ખાનં ખીણાસવાનં સબ્બપચ્છિમસ્સ ચુતિચિત્તસ્સ ઉપ્પાદક્ખણો વત્તતિ, એતેસં તદેવ ચુતિચિત્તં ઉપ્પાદપ્પત્તતાય ઉપ્પજ્જતિ નામ, ભઙ્ગં અપ્પત્તતાય ન નિરુજ્ઝતિ. ઇદાનિ પન ભઙ્ગં પત્વા તં તેસં ચિત્તં નિરુજ્ઝિસ્સતિ, તતો અપ્પટિસન્ધિકત્તા અઞ્ઞં નુપ્પજ્જિસ્સતિ. ઇતરેસન્તિ પચ્છિમચિત્તસમઙ્ગિં ખીણાસવં ઠપેત્વા અવસેસાનં સેક્ખાસેક્ખપુથુજ્જનાનં નિરુજ્ઝિસ્સતિ ચેવ ઉપ્પજ્જિસ્સતિ ચાતિ યં તં ઉપ્પાદક્ખણપ્પત્તં તં નિરુજ્ઝિસ્સતેવ. અઞ્ઞં પન તસ્મિં વા અઞ્ઞસ્મિં વા અત્તભાવે ઉપ્પજ્જિસ્સતિ ચેવ નિરુજ્ઝિસ્સતિ ચ. દુતિયપુચ્છાવિસ્સજ્જનેપિ તથારૂપસ્સેવ ખીણાસવસ્સ ચિત્તં સન્ધાય ‘આમન્તા’તિ વુત્તં. નુપ્પજ્જતિ નિરુજ્ઝતીતિ ભઙ્ગક્ખણે અરહતો પચ્છિમચિત્તમ્પિ સેસાનં ભિજ્જમાનચિત્તમ્પિ. તતો પટ્ઠાય પન અરહતો ચિત્તં ન નિરુજ્ઝિસ્સતીતિ સક્કા વત્તું ઉપ્પજ્જિસ્સતીતિ પન ન સક્કા. સેસાનં ઉપ્પજ્જિસ્સતીતિ સક્કા વત્તું, ન નિરુજ્ઝિસ્સતીતિ ન સક્કા. તસ્મા ‘નો’તિ પટિસેધો કતો. દુતિયપઞ્હે યસ્સ ચિત્તં ન નિરુજ્ઝિસ્સતિ, ઉપ્પજ્જિસ્સતીતિ સો પુગ્ગલોયેવ નત્થિ, તસ્મા નત્થીતિ પટિક્ખેપો કતો.

63. Idāni ṭhapitānukkamena mātikaṃ vissajjetuṃ yassa cittaṃ uppajjati na nirujjhatītiādi āraddhaṃ. Tattha uppajjatīti uppādakkhaṇasamaṅgitāya uppajjati na nirujjhatīti nirodhakkhaṇaṃ appattatāya na nirujjhati. Tassa cittanti tassa puggalassa tato paṭṭhāya cittaṃ nirujjhissati nuppajjissatīti pucchati. Tesaṃ cittanti yesaṃ paricchinnavaṭṭadukkhānaṃ khīṇāsavānaṃ sabbapacchimassa cuticittassa uppādakkhaṇo vattati, etesaṃ tadeva cuticittaṃ uppādappattatāya uppajjati nāma, bhaṅgaṃ appattatāya na nirujjhati. Idāni pana bhaṅgaṃ patvā taṃ tesaṃ cittaṃ nirujjhissati, tato appaṭisandhikattā aññaṃ nuppajjissati. Itaresanti pacchimacittasamaṅgiṃ khīṇāsavaṃ ṭhapetvā avasesānaṃ sekkhāsekkhaputhujjanānaṃ nirujjhissati ceva uppajjissati cāti yaṃ taṃ uppādakkhaṇappattaṃ taṃ nirujjhissateva. Aññaṃ pana tasmiṃ vā aññasmiṃ vā attabhāve uppajjissati ceva nirujjhissati ca. Dutiyapucchāvissajjanepi tathārūpasseva khīṇāsavassa cittaṃ sandhāya ‘āmantā’ti vuttaṃ. Nuppajjati nirujjhatīti bhaṅgakkhaṇe arahato pacchimacittampi sesānaṃ bhijjamānacittampi. Tato paṭṭhāya pana arahato cittaṃ na nirujjhissatīti sakkā vattuṃ uppajjissatīti pana na sakkā. Sesānaṃ uppajjissatīti sakkā vattuṃ, na nirujjhissatīti na sakkā. Tasmā ‘no’ti paṭisedho kato. Dutiyapañhe yassa cittaṃ na nirujjhissati, uppajjissatīti so puggaloyeva natthi, tasmā natthīti paṭikkhepo kato.

૬૫-૮૨. ઉપ્પન્નન્તિ ઉપ્પાદસમઙ્ગિનોપેતં નામં. ઉપ્પાદં પત્વા અનિરુદ્ધસ્સાપિ. તત્થ ઉપ્પાદસમઙ્ગિતં સન્ધાય ‘આમન્તા’તિ, ઉપ્પાદં પત્વા અનિરુદ્ધભાવં સન્ધાય ‘‘તેસં ચિત્તં ઉપ્પન્ન’’ન્તિ વુત્તં. અનુપ્પન્નન્તિ ઉપ્પાદં અપ્પત્તં. તેસં ચિત્તં ઉપ્પજ્જિત્થાતિ એત્થાપિ સબ્બેસં તાવ ચિત્તં ખણપચ્ચુપ્પન્નમેવ હુત્વા ઉપ્પાદક્ખણં અતીતત્તા ઉપ્પજ્જિત્થ નામ, નિરોધસમાપન્નાનં નિરોધતો પુબ્બે ઉપ્પન્નપુબ્બત્તા, અસઞ્ઞસત્તાનં સઞ્ઞીભવે ઉપ્પન્નપુબ્બત્તા. ઉપ્પજ્જિત્થ ચેવ ઉપ્પજ્જતિ ચાતિ ઉપ્પાદં પત્તત્તા ઉપ્પજ્જિત્થ, અનતીતત્તા ઉપ્પજ્જતિ નામાતિ અત્થો.

65-82. Uppannanti uppādasamaṅginopetaṃ nāmaṃ. Uppādaṃ patvā aniruddhassāpi. Tattha uppādasamaṅgitaṃ sandhāya ‘āmantā’ti, uppādaṃ patvā aniruddhabhāvaṃ sandhāya ‘‘tesaṃ cittaṃ uppanna’’nti vuttaṃ. Anuppannanti uppādaṃ appattaṃ. Tesaṃ cittaṃ uppajjitthāti etthāpi sabbesaṃ tāva cittaṃ khaṇapaccuppannameva hutvā uppādakkhaṇaṃ atītattā uppajjittha nāma, nirodhasamāpannānaṃ nirodhato pubbe uppannapubbattā, asaññasattānaṃ saññībhave uppannapubbattā. Uppajjittha ceva uppajjati cāti uppādaṃ pattattā uppajjittha, anatītattā uppajjati nāmāti attho.

ઉપ્પાદક્ખણે અનાગતઞ્ચાતિ ઉપ્પાદક્ખણે ચ ચિત્તં અનાગતઞ્ચ ચિત્તન્તિ અત્થો.

Uppādakkhaṇeanāgatañcāti uppādakkhaṇe ca cittaṃ anāgatañca cittanti attho.

૮૩. અતિક્કન્તકાલવારે ઉપ્પજ્જમાનં ખણન્તિ ઉપ્પાદક્ખણં. તત્થ કિઞ્ચાપિ ઉપ્પાદક્ખણો ઉપ્પજ્જમાનો નામ ન હોતિ, ઉપ્પજ્જમાનસ્સ પન ખણત્તા એવં વુત્તો. ખણં વીતિક્કન્તં અતિક્કન્તકાલન્તિ ન ચિરં વીતિક્કન્તં તમેવ પન ઉપ્પાદક્ખણં વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલન્તિ સઙ્ખં ગચ્છતિ. નિરુજ્ઝમાનં ખણન્તિ નિરોધક્ખણં. તત્થ કિઞ્ચાપિ નિરોધક્ખણો નિરુજ્ઝમાનો નામ ન હોતિ, નિરુજ્ઝમાનસ્સ પન ખણત્તા એવં વુત્તો. ખણં વીતિક્કન્તં અતિક્કન્તકાલન્તિ કિં તસ્સ ચિત્તં એવં નિરોધક્ખણમ્પિ વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં નામ હોતીતિ પુચ્છતિ. તત્થ યસ્મા ભઙ્ગક્ખણે ચિત્તં ઉપ્પાદક્ખણં ખણં વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં હોતિ, નિરોધક્ખણં ખણં વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં નામ ન હોતિ. અતીતં પન ચિત્તં ઉભોપિ ખણે ખણં વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં નામ, તસ્મા ‘‘ભઙ્ગક્ખણે ચિત્તં ઉપ્પાદક્ખણં વીતિક્કન્તં, ભઙ્ગક્ખણં અવીતિક્કન્તં, અતીતં ચિત્તં ઉપ્પાદક્ખણઞ્ચ વીતિક્કન્તં ભઙ્ગક્ખણઞ્ચ વીતિક્કન્તન્તિ વિસ્સજ્જનમાહ. દુતિયપઞ્હસ્સ વિસ્સજ્જને યસ્મા અતીતં ચિત્તં ઉભોપિ ખણે વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં નામ હોતિ, તસ્મા અતીતં ચિત્તન્તિ વુત્તં. પટિલોમપઞ્હસ્સ વિસ્સજ્જને યસ્મા ઉપ્પાદક્ખણે ચ ચિત્તં અનાગતઞ્ચ ચિત્તં ઉભોપિ ખણે ખણં વીતિક્કન્તં હુત્વા અતિક્કન્તકાલં નામ ન હોતિ, તેસં ખણાનં અવીતિક્કન્તત્તા. તસ્મા ‘‘ઉપ્પાદક્ખણે ચિત્તં અનાગતં ચિત્ત’’ન્તિ વુત્તં. દુતિયવિસ્સજ્જનં પાકટમેવ.

83. Atikkantakālavāre uppajjamānaṃ khaṇanti uppādakkhaṇaṃ. Tattha kiñcāpi uppādakkhaṇo uppajjamāno nāma na hoti, uppajjamānassa pana khaṇattā evaṃ vutto. Khaṇaṃ vītikkantaṃ atikkantakālanti na ciraṃ vītikkantaṃ tameva pana uppādakkhaṇaṃ vītikkantaṃ hutvā atikkantakālanti saṅkhaṃ gacchati. Nirujjhamānaṃ khaṇanti nirodhakkhaṇaṃ. Tattha kiñcāpi nirodhakkhaṇo nirujjhamāno nāma na hoti, nirujjhamānassa pana khaṇattā evaṃ vutto. Khaṇaṃ vītikkantaṃ atikkantakālanti kiṃ tassa cittaṃ evaṃ nirodhakkhaṇampi vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ nāma hotīti pucchati. Tattha yasmā bhaṅgakkhaṇe cittaṃ uppādakkhaṇaṃ khaṇaṃ vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ hoti, nirodhakkhaṇaṃ khaṇaṃ vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ nāma na hoti. Atītaṃ pana cittaṃ ubhopi khaṇe khaṇaṃ vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ nāma, tasmā ‘‘bhaṅgakkhaṇe cittaṃ uppādakkhaṇaṃ vītikkantaṃ, bhaṅgakkhaṇaṃ avītikkantaṃ, atītaṃ cittaṃ uppādakkhaṇañca vītikkantaṃ bhaṅgakkhaṇañca vītikkantanti vissajjanamāha. Dutiyapañhassa vissajjane yasmā atītaṃ cittaṃ ubhopi khaṇe vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ nāma hoti, tasmā atītaṃ cittanti vuttaṃ. Paṭilomapañhassa vissajjane yasmā uppādakkhaṇe ca cittaṃ anāgatañca cittaṃ ubhopi khaṇe khaṇaṃ vītikkantaṃ hutvā atikkantakālaṃ nāma na hoti, tesaṃ khaṇānaṃ avītikkantattā. Tasmā ‘‘uppādakkhaṇe cittaṃ anāgataṃ citta’’nti vuttaṃ. Dutiyavissajjanaṃ pākaṭameva.

૮૪-૧૧૩. ધમ્મવારેપિ ઇમિનાવુપાયેન સબ્બવિસ્સજ્જનેસુ અત્થો વેદિતબ્બો. પુગ્ગલધમ્મવારો ધમ્મવારગતિકોયેવ.

84-113. Dhammavārepi imināvupāyena sabbavissajjanesu attho veditabbo. Puggaladhammavāro dhammavāragatikoyeva.

૧૧૪-૧૧૬. સબ્બેપિ મિસ્સકવારા યસ્સ સરાગં ચિત્તન્તિઆદિના નયેન મુખમત્તં દસ્સેત્વા સઙ્ખિત્તા. વિત્થારો પન નેસં હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો. તેસુ પન ‘‘યસ્સ સરાગં ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, ન નિરુજ્ઝતિ; તસ્સ ચિત્તં નિરુજ્ઝિસ્સતિ, નુપ્પજ્જિસ્સતી’’તિ એવં વિત્થારેતબ્બતાય પુચ્છાવ સદિસા હોતિ. યસ્મા પન સરાગં ચિત્તં પચ્છિમચિત્તં ન હોતિ, તસ્મા ‘‘યસ્સ સરાગં ચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, ન નિરુજ્ઝતિ; તસ્સ ચિત્તં નિરુજ્ઝિસ્સતિ, નુપ્પજ્જિસ્સતીતિ નો’’તિ એવં વિસ્સજ્જિતબ્બત્તા વિસ્સજ્જનં અસદિસં હોતિ. તં તં તસ્સા તસ્સા પુચ્છાય અનુરૂપવસેન વેદિતબ્બન્તિ.

114-116. Sabbepi missakavārā yassa sarāgaṃ cittantiādinā nayena mukhamattaṃ dassetvā saṅkhittā. Vitthāro pana nesaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbo. Tesu pana ‘‘yassa sarāgaṃ cittaṃ uppajjati, na nirujjhati; tassa cittaṃ nirujjhissati, nuppajjissatī’’ti evaṃ vitthāretabbatāya pucchāva sadisā hoti. Yasmā pana sarāgaṃ cittaṃ pacchimacittaṃ na hoti, tasmā ‘‘yassa sarāgaṃ cittaṃ uppajjati, na nirujjhati; tassa cittaṃ nirujjhissati, nuppajjissatīti no’’ti evaṃ vissajjitabbattā vissajjanaṃ asadisaṃ hoti. Taṃ taṃ tassā tassā pucchāya anurūpavasena veditabbanti.

ચિત્તયમકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

Cittayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ૯. ધમ્મયમકં • 9. Dhammayamakaṃ

Related texts:

તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / યમકપાળિ • Yamakapāḷi / ૮. ચિત્તયમકં • 8. Cittayamakaṃ

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact