Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૪૩૦] ૪. ચૂળસુવજાતકવણ્ણના

    [430] 4. Cūḷasuvajātakavaṇṇanā

    સન્તિ રુક્ખાતિ ઇદં સત્થા સાવત્થિયં જેતવને વિહરન્તો વેરઞ્જકણ્ડં આરબ્ભ કથેસિ. સત્થરિ વેરઞ્જાયં વસ્સં વસિત્વા અનુપુબ્બેન સાવત્થિં અનુપ્પત્તે ભિક્ખૂ ધમ્મસભાયં કથં સમુટ્ઠાપેસું ‘‘આવુસો, તથાગતો ખત્તિયસુખુમાલો બુદ્ધસુખુમાલો મહન્તેન ઇદ્ધાનુભાવેન સમન્નાગતોપિ વેરઞ્જબ્રાહ્મણેન નિમન્તિતો તેમાસં વસન્તો મારાવટ્ટનવસેન તસ્સ સન્તિકા એકદિવસમ્પિ ભિક્ખં અલભિત્વા લોલુપ્પચારં પહાય તેમાસં પત્થપુલકપિટ્ઠોદકેન યાપેન્તો અઞ્ઞત્થ ન અગમાસિ, અહો તથાગતાનં અપ્પિચ્છસન્તુટ્ઠભાવો’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘અનચ્છરિયં, ભિક્ખવે, તથાગતસ્સ ઇદાનિ લોલુપ્પચારપ્પહાનં, પુબ્બેપિ તિરચ્છાનયોનિયં નિબ્બત્તોપિ લોલુપ્પચારં પહાસિ’’ન્તિ વત્વા અતીતં આહરિ. સબ્બમ્પિ વત્થુ પુરિમનયેનેવ વિત્થારેતબ્બં.

    Santirukkhāti idaṃ satthā sāvatthiyaṃ jetavane viharanto verañjakaṇḍaṃ ārabbha kathesi. Satthari verañjāyaṃ vassaṃ vasitvā anupubbena sāvatthiṃ anuppatte bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, tathāgato khattiyasukhumālo buddhasukhumālo mahantena iddhānubhāvena samannāgatopi verañjabrāhmaṇena nimantito temāsaṃ vasanto mārāvaṭṭanavasena tassa santikā ekadivasampi bhikkhaṃ alabhitvā loluppacāraṃ pahāya temāsaṃ patthapulakapiṭṭhodakena yāpento aññattha na agamāsi, aho tathāgatānaṃ appicchasantuṭṭhabhāvo’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘anacchariyaṃ, bhikkhave, tathāgatassa idāni loluppacārappahānaṃ, pubbepi tiracchānayoniyaṃ nibbattopi loluppacāraṃ pahāsi’’nti vatvā atītaṃ āhari. Sabbampi vatthu purimanayeneva vitthāretabbaṃ.

    ૩૦.

    30.

    ‘‘સન્તિ રુક્ખા હરિપત્તા, દુમા નેકફલા બહૂ;

    ‘‘Santi rukkhā haripattā, dumā nekaphalā bahū;

    કસ્મા નુ સુક્ખે કોળાપે, સુવસ્સ નિરતો મનો.

    Kasmā nu sukkhe koḷāpe, suvassa nirato mano.

    ૩૧.

    31.

    ‘‘ફલસ્સ ઉપભુઞ્જિમ્હા, નેકવસ્સગણે બહૂ;

    ‘‘Phalassa upabhuñjimhā, nekavassagaṇe bahū;

    અફલમ્પિ વિદિત્વાન, સાવ મેત્તિ યથા પુરે.

    Aphalampi viditvāna, sāva metti yathā pure.

    ૩૨.

    32.

    ‘‘સુક્ખઞ્ચ રુક્ખં કોળાપં, ઓપત્તમફલં દુમં;

    ‘‘Sukkhañca rukkhaṃ koḷāpaṃ, opattamaphalaṃ dumaṃ;

    ઓહાય સકુણા યન્તિ, કિં દોસં પસ્સસે દિજ.

    Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ dosaṃ passase dija.

    ૩૩.

    33.

    ‘‘યે ફલત્થા સમ્ભજન્તિ, અફલોતિ જહન્તિ નં;

    ‘‘Ye phalatthā sambhajanti, aphaloti jahanti naṃ;

    અત્તત્થપઞ્ઞા દુમ્મેધા, તે હોન્તિ પક્ખપાતિનો.

    Attatthapaññā dummedhā, te honti pakkhapātino.

    ૩૪.

    34.

    ‘‘સાધુ સક્ખિ કતં હોતિ, મેત્તિ સંસતિ સન્થવો;

    ‘‘Sādhu sakkhi kataṃ hoti, metti saṃsati santhavo;

    સચેતં ધમ્મં રોચેસિ, પાસંસોસિ વિજાનતં.

    Sacetaṃ dhammaṃ rocesi, pāsaṃsosi vijānataṃ.

    ૩૫.

    35.

    ‘‘સો તે સુવ વરં દમ્મિ, પત્તયાન વિહઙ્ગમ;

    ‘‘So te suva varaṃ dammi, pattayāna vihaṅgama;

    વરં વરસ્સુ વક્કઙ્ગ, યં કિઞ્ચિ મનસિચ્છસિ.

    Varaṃ varassu vakkaṅga, yaṃ kiñci manasicchasi.

    ૩૬.

    36.

    ‘‘અપિ નામ નં પસ્સેય્યં, સપત્તં સફલં દુમં;

    ‘‘Api nāma naṃ passeyyaṃ, sapattaṃ saphalaṃ dumaṃ;

    દલિદ્દોવ નિધિં લદ્ધા, નન્દેય્યાહં પુનપ્પુનં.

    Daliddova nidhiṃ laddhā, nandeyyāhaṃ punappunaṃ.

    ૩૭.

    37.

    ‘‘તતો અમતમાદાય, અભિસિઞ્ચિ મહીરુહં;

    ‘‘Tato amatamādāya, abhisiñci mahīruhaṃ;

    તસ્સ સાખા વિરૂહિંસુ, સીતચ્છાયા મનોરમા.

    Tassa sākhā virūhiṃsu, sītacchāyā manoramā.

    ૩૮.

    38.

    ‘‘એવં સક્ક સુખી હોહિ, સહ સબ્બેહિ ઞાતિભિ;

    ‘‘Evaṃ sakka sukhī hohi, saha sabbehi ñātibhi;

    યથાહમજ્જ સુખિતો, દિસ્વાન સફલં દુમં.

    Yathāhamajja sukhito, disvāna saphalaṃ dumaṃ.

    ૩૯.

    39.

    ‘‘સુવસ્સ ચ વરં દત્વા, કત્વાન સફલં દુમં;

    ‘‘Suvassa ca varaṃ datvā, katvāna saphalaṃ dumaṃ;

    પક્કામિ સહ ભરિયાય, દેવાનં નન્દનં વન’’ન્તિ. –

    Pakkāmi saha bhariyāya, devānaṃ nandanaṃ vana’’nti. –

    પઞ્હપટિપઞ્હાપિ અત્થોપિ પુરિમનયેનેવ વેદિતબ્બા, અનુત્તાનપદમેવ પન વણ્ણયિસ્સામ.

    Pañhapaṭipañhāpi atthopi purimanayeneva veditabbā, anuttānapadameva pana vaṇṇayissāma.

    હરિપત્તાતિ નીલપત્તસચ્છન્ના. કોળાપેતિ વાતે પહરન્તે આકોટિતસદ્દં વિય મુઞ્ચમાને નિસ્સારે. સુવસ્સાતિ આયસ્મતો સુવરાજસ્સ કસ્મા એવરૂપે રુક્ખે મનો નિરતો. ફલસ્સાતિ ફલં અસ્સ રુક્ખસ્સ. નેકવસ્સગણેતિ અનેકવસ્સગણે. બહૂતિ સમાનેપિ અનેકસતે ન દ્વે તયો, અથ ખો બહૂવ. વિદિત્વાનાતિ હંસરાજ ઇદાનિ અમ્હાકં ઇમં રુક્ખં અફલં વિદિત્વાપિ યથા પુરે એતેન સદ્ધિં મેત્તિ, સાવ મેત્તિ, તઞ્હિ મયં ન ભિન્દામ, મેત્તિં ભિન્દન્તા હિ અનરિયા અસપ્પુરિસા નામ હોન્તીતિ પકાસેન્તો એવમાહ.

    Haripattāti nīlapattasacchannā. Koḷāpeti vāte paharante ākoṭitasaddaṃ viya muñcamāne nissāre. Suvassāti āyasmato suvarājassa kasmā evarūpe rukkhe mano nirato. Phalassāti phalaṃ assa rukkhassa. Nekavassagaṇeti anekavassagaṇe. Bahūti samānepi anekasate na dve tayo, atha kho bahūva. Viditvānāti haṃsarāja idāni amhākaṃ imaṃ rukkhaṃ aphalaṃ viditvāpi yathā pure etena saddhiṃ metti, sāva metti, tañhi mayaṃ na bhindāma, mettiṃ bhindantā hi anariyā asappurisā nāma hontīti pakāsento evamāha.

    ઓપત્તન્તિ અવપત્તં નિપ્પત્તં પતિતપત્તં. કિં દોસં પસ્સસેતિ અઞ્ઞે સકુણા એતં ઓહાય અઞ્ઞત્થ ગચ્છન્તિ, ત્વં એવં ગમને કિં નામ દોસં પસ્સસિ. યે ફલત્થાતિ યે પક્ખિનો ફલત્થાય ફલકારણા સમ્ભજન્તિ ઉપગચ્છન્તિ, અફલોતિ ઞત્વા એતં જહન્તિ. અત્તત્થપઞ્ઞાતિ અત્તનો અત્થાય પઞ્ઞા, પરં અનોલોકેત્વા અત્તનિયેવ વા ઠિતા એતેસં પઞ્ઞાતિ અત્તત્થપઞ્ઞા. પક્ખપાતિનોતિ તે અત્તનોયેવ વુડ્ઢિં પચ્ચાસીસમાના મિત્તપક્ખં પાતેન્તિ નાસેન્તીતિ પક્ખપાતિનો નામ હોન્તિ. અત્તપક્ખેયેવ વા પતન્તીતિ પક્ખપાતિનો.

    Opattanti avapattaṃ nippattaṃ patitapattaṃ. Kiṃ dosaṃ passaseti aññe sakuṇā etaṃ ohāya aññattha gacchanti, tvaṃ evaṃ gamane kiṃ nāma dosaṃ passasi. Ye phalatthāti ye pakkhino phalatthāya phalakāraṇā sambhajanti upagacchanti, aphaloti ñatvā etaṃ jahanti. Attatthapaññāti attano atthāya paññā, paraṃ anoloketvā attaniyeva vā ṭhitā etesaṃ paññāti attatthapaññā. Pakkhapātinoti te attanoyeva vuḍḍhiṃ paccāsīsamānā mittapakkhaṃ pātenti nāsentīti pakkhapātino nāma honti. Attapakkheyeva vā patantīti pakkhapātino.

    અપિ નામ નન્તિ હંસરાજ, સચે મે મનોરથો નિપ્ફજ્જેય્ય, તયા દિન્નો વરો સમ્પજ્જેય્ય, અપિ નામ અહં ઇમં રુક્ખં સપત્તં સફલં પુન પસ્સેય્યં, તતો દલિદ્દો નિધિં લભિત્વાવ પુનપ્પુનં એતં અભિનન્દેય્યં, તં દિસ્વાવ પમોદેય્યં. અમતમાદાયાતિ અત્તનો આનુભાવેન ઠિતો ગઙ્ગોદકં ગહેત્વા અભિસિઞ્ચયીતિ અત્થો. ઇમસ્મિં જાતકે ઇમાય સદ્ધિં દ્વે અભિસમ્બુદ્ધગાથા હોન્તિ.

    Apināma nanti haṃsarāja, sace me manoratho nipphajjeyya, tayā dinno varo sampajjeyya, api nāma ahaṃ imaṃ rukkhaṃ sapattaṃ saphalaṃ puna passeyyaṃ, tato daliddo nidhiṃ labhitvāva punappunaṃ etaṃ abhinandeyyaṃ, taṃ disvāva pamodeyyaṃ. Amatamādāyāti attano ānubhāvena ṭhito gaṅgodakaṃ gahetvā abhisiñcayīti attho. Imasmiṃ jātake imāya saddhiṃ dve abhisambuddhagāthā honti.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા સક્કો અનુરુદ્ધો અહોસિ, સુવરાજા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sakko anuruddho ahosi, suvarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    ચૂળસુવજાતકવણ્ણના ચતુત્થા.

    Cūḷasuvajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૪૩૦. ચૂળસુવજાતકં • 430. Cūḷasuvajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact