Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૦૪] ૪. દદ્દરજાતકવણ્ણના

    [304] 4. Daddarajātakavaṇṇanā

    ઇમાનિ મન્તિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો એકં કોધનં ભિક્ખું આરબ્ભ કથેસિ. વત્થુ હેટ્ઠા કથિતમેવ. તદા હિ ધમ્મસભાયં તસ્સ કોધનભાવકથાય સમુટ્ઠિતાય સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે તં પક્કોસાપેત્વા ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં ભિક્ખુ કોધનોસી’’તિ વત્વા ‘‘આમ, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે , ઇદાનેવ, પુબ્બેપેસ કોધનોયેવ, કોધનભાવેનેવસ્સ પોરાણકપણ્ડિતા પરિસુદ્ધા નાગરાજભાવે ઠિતાપિ તીણિ વસ્સાનિ ગૂથપૂરિતાય ઉક્કારભૂમિયં વસિંસૂ’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Imāni manti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ kodhanaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā kathitameva. Tadā hi dhammasabhāyaṃ tassa kodhanabhāvakathāya samuṭṭhitāya satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu kodhanosī’’ti vatvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave , idāneva, pubbepesa kodhanoyeva, kodhanabhāvenevassa porāṇakapaṇḍitā parisuddhā nāgarājabhāve ṭhitāpi tīṇi vassāni gūthapūritāya ukkārabhūmiyaṃ vasiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો હિમવન્તપદેસે દદ્દરપબ્બતપાદે દદ્દરનાગભવનં નામ અત્થિ, તત્થ રજ્જં કારેન્તસ્સ દદ્દરરઞ્ઞો પુત્તો મહાદદ્દરો નામ અહોસિ, કનિટ્ઠભાતા પનસ્સ ચૂળદદ્દરો નામ. સો કોધનો ફરુસો નાગમાણવકે અક્કોસન્તો પરિભાસન્તો પહરન્તો વિચરતિ. નાગરાજા તસ્સ ફરુસભાવં ઞત્વા નાગભવનતો તં નીહરાપેતું આણાપેસિ. મહાદદ્દરો પન પિતરં ખમાપેત્વા નિવારેસિ. દુતિયમ્પિ રાજા તસ્સ કુજ્ઝિ, દુતિયમ્પિ ખમાપેસિ. તતિયવારે પન ‘‘ત્વં મં ઇમં અનાચારં નીહરાપેન્તં નિવારેસિ, ગચ્છથ દ્વેપિ જના ઇમમ્હા નાગભવના નિક્ખમિત્વા બારાણસિયં ઉક્કારભૂમિયં તીણિ વસ્સાનિ વસથા’’તિ નાગભવના નિક્કડ્ઢાપેસિ. તે તત્થ ગન્ત્વા વસિંસુ. અથ ને ઉક્કારભૂમિયં ઉદકપરિયન્તે ગોચરં પરિયેસમાને ગામદારકા દિસ્વા પહરન્તા લેડ્ડુદણ્ડાદયો ખિપન્તા ‘‘કે ઇમે પુથુલસીસા સૂચિનઙ્ગુટ્ઠા ઉદકદેડ્ડુભા મણ્ડૂકભક્ખા’’તિઆદીનિ વત્વા અક્કોસન્તિ પરિભાસન્તિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese daddarapabbatapāde daddaranāgabhavanaṃ nāma atthi, tattha rajjaṃ kārentassa daddararañño putto mahādaddaro nāma ahosi, kaniṭṭhabhātā panassa cūḷadaddaro nāma. So kodhano pharuso nāgamāṇavake akkosanto paribhāsanto paharanto vicarati. Nāgarājā tassa pharusabhāvaṃ ñatvā nāgabhavanato taṃ nīharāpetuṃ āṇāpesi. Mahādaddaro pana pitaraṃ khamāpetvā nivāresi. Dutiyampi rājā tassa kujjhi, dutiyampi khamāpesi. Tatiyavāre pana ‘‘tvaṃ maṃ imaṃ anācāraṃ nīharāpentaṃ nivāresi, gacchatha dvepi janā imamhā nāgabhavanā nikkhamitvā bārāṇasiyaṃ ukkārabhūmiyaṃ tīṇi vassāni vasathā’’ti nāgabhavanā nikkaḍḍhāpesi. Te tattha gantvā vasiṃsu. Atha ne ukkārabhūmiyaṃ udakapariyante gocaraṃ pariyesamāne gāmadārakā disvā paharantā leḍḍudaṇḍādayo khipantā ‘‘ke ime puthulasīsā sūcinaṅguṭṭhā udakadeḍḍubhā maṇḍūkabhakkhā’’tiādīni vatvā akkosanti paribhāsanti.

    ચૂળદદ્દરો ચણ્ડફરુસતાય તેસં તં અવમાનં અસહન્તો ‘‘ભાતિક, ઇમે દારકા અમ્હે પરિભવન્તિ, આસીવિસભાવં નો ન જાનન્તિ, અહં તેસં અવમાનં સહિતું ન સક્કોમિ, નાસાવાતેન તે નાસેસ્સામી’’તિ ભાતરા સદ્ધિં સલ્લપન્તો પઠમં ગાથમાહ –

    Cūḷadaddaro caṇḍapharusatāya tesaṃ taṃ avamānaṃ asahanto ‘‘bhātika, ime dārakā amhe paribhavanti, āsīvisabhāvaṃ no na jānanti, ahaṃ tesaṃ avamānaṃ sahituṃ na sakkomi, nāsāvātena te nāsessāmī’’ti bhātarā saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ૧૩.

    13.

    ‘‘ઇમાનિ મં દદ્દર તાપયન્તિ, વાચાદુરુત્તાનિ મનુસ્સલોકે;

    ‘‘Imāni maṃ daddara tāpayanti, vācāduruttāni manussaloke;

    મણ્ડૂકભક્ખા ઉદકન્તસેવી, આસીવિસં મં અવિસા સપન્તી’’તિ.

    Maṇḍūkabhakkhā udakantasevī, āsīvisaṃ maṃ avisā sapantī’’ti.

    તત્થ તાપયન્તીતિ દુક્ખાપેન્તિ. મણ્ડૂકભક્ખા ઉદકન્તસેવીતિ ‘‘મણ્ડૂકભક્ખા’’તિ ચ ‘‘ઉદકન્તસેવી’’તિ ચ વદન્તા એતે અવિસા ગામદારકા મં આસીવિસં સમાનં સપન્તિ અક્કોસન્તીતિ.

    Tattha tāpayantīti dukkhāpenti. Maṇḍūkabhakkhā udakantasevīti ‘‘maṇḍūkabhakkhā’’ti ca ‘‘udakantasevī’’ti ca vadantā ete avisā gāmadārakā maṃ āsīvisaṃ samānaṃ sapanti akkosantīti.

    તસ્સ વચનં સુત્વા મહાદદ્દરો સેસગાથા અભાસિ –

    Tassa vacanaṃ sutvā mahādaddaro sesagāthā abhāsi –

    ૧૪.

    14.

    ‘‘સકા રટ્ઠા પબ્બાજિતો, અઞ્ઞં જનપદં ગતો;

    ‘‘Sakā raṭṭhā pabbājito, aññaṃ janapadaṃ gato;

    મહન્તં કોટ્ઠં કયિરાથ, દુરુત્તાનં નિધેતવે.

    Mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha, duruttānaṃ nidhetave.

    ૧૫.

    15.

    ‘‘યત્થ પોસં ન જાનન્તિ, જાતિયા વિનયેન વા;

    ‘‘Yattha posaṃ na jānanti, jātiyā vinayena vā;

    ન તત્થ માનં કયિરાથ, વસમઞ્ઞાતકે જને.

    Na tattha mānaṃ kayirātha, vasamaññātake jane.

    ૧૬.

    16.

    ‘‘વિદેસવાસં વસતો, જાતવેદસમેનપિ;

    ‘‘Videsavāsaṃ vasato, jātavedasamenapi;

    ખમિતબ્બં સપઞ્ઞેન, અપિ દાસસ્સ તજ્જિત’’ન્તિ.

    Khamitabbaṃ sapaññena, api dāsassa tajjita’’nti.

    તત્થ દુરુત્તાનં નિધેતવેતિ યથા ધઞ્ઞનિધાનત્થાય મહન્તં કોટ્ઠં કત્વા પૂરેત્વા કિચ્ચે ઉપ્પન્ને ધઞ્ઞં વળઞ્જેન્તિ, એવમેવં વિદેસં ગતો અન્તોહદયે પણ્ડિતો પોસો દુરુત્તાનં નિધાનત્થાય મહન્તં કોટ્ઠં કયિરાથ. તત્થ તાનિ દુરુત્તાનિ નિદહિત્વા પુન અત્તનો પહોનકકાલે કાતબ્બં કરિસ્સતિ. જાતિયા વિનયેન વાતિ ‘‘અયં ખત્તિયો બ્રાહ્મણો’’તિ વા ‘‘સીલવા બહુસ્સુતો ગુણસમ્પન્નો’’તિ વા એવં યત્થ જાતિયા વિનયેન વા ન જાનન્તીતિ અત્થો. માનન્તિ એવરૂપં મં લામકવોહારેન વોહરન્તિ, ન સક્કરોન્તિ ન ગરું કરોન્તીતિ માનં ન કરેય્ય. વસમઞ્ઞાતકે જનેતિ અત્તનો જાતિગોત્તાદીનિ અજાનન્તસ્સ જનસ્સ સન્તિકે વસન્તો. વસતોતિ વસતા, અયમેવ વા પાઠો.

    Tattha duruttānaṃ nidhetaveti yathā dhaññanidhānatthāya mahantaṃ koṭṭhaṃ katvā pūretvā kicce uppanne dhaññaṃ vaḷañjenti, evamevaṃ videsaṃ gato antohadaye paṇḍito poso duruttānaṃ nidhānatthāya mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha. Tattha tāni duruttāni nidahitvā puna attano pahonakakāle kātabbaṃ karissati. Jātiyā vinayena vāti ‘‘ayaṃ khattiyo brāhmaṇo’’ti vā ‘‘sīlavā bahussuto guṇasampanno’’ti vā evaṃ yattha jātiyā vinayena vā na jānantīti attho. Mānanti evarūpaṃ maṃ lāmakavohārena voharanti, na sakkaronti na garuṃ karontīti mānaṃ na kareyya. Vasamaññātake janeti attano jātigottādīni ajānantassa janassa santike vasanto. Vasatoti vasatā, ayameva vā pāṭho.

    એવં તે તત્થ તીણિ વસ્સાનિ વસિંસુ. અથ ને પિતા પક્કોસાપેસિ. તે તતો પટ્ઠાય નિહતમાના જાતા.

    Evaṃ te tattha tīṇi vassāni vasiṃsu. Atha ne pitā pakkosāpesi. Te tato paṭṭhāya nihatamānā jātā.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને કોધનો ભિક્ખુ અનાગામિફલે પતિટ્ઠહિ. ‘‘તદા ચૂળદદ્દરો કોધનો ભિક્ખુ અહોસિ, મહાદદ્દરો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne kodhano bhikkhu anāgāmiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā cūḷadaddaro kodhano bhikkhu ahosi, mahādaddaro pana ahameva ahosi’’nti.

    દદ્દરજાતકવણ્ણના ચતુત્થા.

    Daddarajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૦૪. દદ્દરજાતકં • 304. Daddarajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact