Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૪. દલિદ્દસુત્તવણ્ણના
4. Daliddasuttavaṇṇanā
૨૬૦. મનુસ્સદલિદ્દોતિ મનુસ્સેસુ દુગ્ગતો. મનુસ્સકારુઞ્ઞતન્તિ મનુસ્સેસુ પરમનિહીનતં. મનુસ્સકપણોતિ મનુસ્સેસુ વા પરમનિહીનો. તસ્મિં ઠાનેતિ તસ્સ દેવપુત્તસ્સ તસ્મિં ઉપ્પજ્જનટ્ઠાને. લામકતો ચિન્તેન્તીતિ તસ્સ પુરિમવત્થું નિસ્સાય હીનતો ચિન્તેન્તિ. કથેન્તીતિ તમેવ પરેસં કથેન્તિ. વિત્થારેન્તીતિ વુત્તમત્થં વિત્થારિકં કરોન્તિ. સબ્બદા પરિચ્છિજ્જ પરિવારસમ્પન્નો હુત્વા અડ્ઢટ્ઠરતને હત્થિક્ખન્ધે મહચ્ચરાજાનુભાવેન નિસિન્નત્તા જનકાયેન સમુલ્લોકિયમાનો. અવલમ્બન્તીતિ ઓલમ્બન્તિ. વન્દનમત્તં વા નાહોસિ, અઞ્ઞદત્થુ પચ્ચેકબુદ્ધતો અત્તનો સમાનાદરકિરિયં પચ્ચાસીસતિ. તેન વુત્તં ‘‘સો’’તિઆદિ. ક્વાયન્તિ કો અયન્તિ બ્યાપન્નવસેન વદતિ. કાળરત્તેહિ સુત્તેહિ સિબ્બિતત્તા વણ્ણવિકારં દિસ્વા ‘‘કુટ્ઠિચીવરાનિ પારુતો’’તિ આહ. મહાનિરયે નિબ્બત્તિત્વા મહાદુક્ખં પચ્ચનુભોતિ. તદનુરૂપપાપકમ્મસ્સ વિપાકાવસેસેન લદ્ધોકાસેન રાજગહે…પે॰… પટિસન્ધિં ગણ્હિ. કામઞ્ચ એત્થ પટિસન્ધિગ્ગહણં કુસલકમ્મેનેવ, તસ્સ પન અકુસલકમ્મસ્સ વિપાકિનો બલવભાવતો વુત્તં ‘‘વિપાકાવસેસેના’’તિ. તેનાહ ‘‘ગહિતકાલતો…પે॰… નિક્ખન્તો’’તિ. ભિક્ખાય ચરિતું સમત્થકાલતો પટ્ઠાય રોગસ્સ બલવતાય મંસાનિ…પે॰… પતન્તિ. ઞાણં પેસેત્વાતિ વિપસ્સનાપટિપાટિયા ભાવનાઞાણં નિબ્બાનં પટિપેસેત્વા પવત્તેત્વા. ઇન્દ્રિયાનં પરિપક્કત્તા સત્થુ દેસનાવિલાસેન સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠિતો. ચુમ્બટન્તિ પાદચુમ્બટં. કુટ્ઠિનો હિ સકલપાદતલં મા રુજીતિ ચુમ્બટં કત્વા તં પાદતલે બન્ધિત્વા ગચ્છન્તિ, મત્તિકપાતિં ભિન્દિત્વા વિય તથા નિહીનમનુસ્સત્તભાવતો ચવિત્વા સુવણ્ણપાતિં પટિલભન્તો વિય દેવત્તભાવં ગણ્હન્તો ચુતિચિત્તતો દુતિયચિત્તવારે આદાનચિત્તક્ખણે દેવલોકે નિબ્બત્તો.
260.Manussadaliddoti manussesu duggato. Manussakāruññatanti manussesu paramanihīnataṃ. Manussakapaṇoti manussesu vā paramanihīno. Tasmiṃ ṭhāneti tassa devaputtassa tasmiṃ uppajjanaṭṭhāne. Lāmakato cintentīti tassa purimavatthuṃ nissāya hīnato cintenti. Kathentīti tameva paresaṃ kathenti. Vitthārentīti vuttamatthaṃ vitthārikaṃ karonti. Sabbadā paricchijja parivārasampanno hutvā aḍḍhaṭṭharatane hatthikkhandhe mahaccarājānubhāvena nisinnattā janakāyena samullokiyamāno. Avalambantīti olambanti. Vandanamattaṃ vā nāhosi, aññadatthu paccekabuddhato attano samānādarakiriyaṃ paccāsīsati. Tena vuttaṃ ‘‘so’’tiādi. Kvāyanti ko ayanti byāpannavasena vadati. Kāḷarattehi suttehi sibbitattā vaṇṇavikāraṃ disvā ‘‘kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti āha. Mahāniraye nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhoti. Tadanurūpapāpakammassa vipākāvasesena laddhokāsena rājagahe…pe… paṭisandhiṃ gaṇhi. Kāmañca ettha paṭisandhiggahaṇaṃ kusalakammeneva, tassa pana akusalakammassa vipākino balavabhāvato vuttaṃ ‘‘vipākāvasesenā’’ti. Tenāha ‘‘gahitakālato…pe… nikkhanto’’ti. Bhikkhāya carituṃ samatthakālato paṭṭhāya rogassa balavatāya maṃsāni…pe… patanti. Ñāṇaṃ pesetvāti vipassanāpaṭipāṭiyā bhāvanāñāṇaṃ nibbānaṃ paṭipesetvā pavattetvā. Indriyānaṃ paripakkattā satthu desanāvilāsena sotāpattiphale patiṭṭhito. Cumbaṭanti pādacumbaṭaṃ. Kuṭṭhino hi sakalapādatalaṃ mā rujīti cumbaṭaṃ katvā taṃ pādatale bandhitvā gacchanti, mattikapātiṃ bhinditvā viya tathā nihīnamanussattabhāvato cavitvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya devattabhāvaṃ gaṇhanto cuticittato dutiyacittavāre ādānacittakkhaṇe devaloke nibbatto.
મગ્ગેનાગતાતિ મગ્ગાધિગમનેન આગતા ઉપ્પન્ના. અરિયકન્તસીલન્તિ અરિયાનં કન્તં મનાપં મનોરમં સીલધમ્મં. અરિયાનં અધિચિત્તઅધિપઞ્ઞાસિક્ખા વિય અધિસીલસિક્ખાપિ સબ્બા અતિવિય કન્તા એવાતિ આહ ‘‘કિઞ્ચાપી’’તિઆદિ. ઇમસ્મિં પનત્થેતિ ઇમસ્મિં સોતાપન્નસ્સ ભવસઙ્ખાતે અત્થે નિદ્ધારેત્વા વુચ્ચમાને. પઞ્ચસીલમ્પિ યસ્મા દિટ્ઠિ વિય ભવન્તરેપિ અપ્પહીનં.
Maggenāgatāti maggādhigamanena āgatā uppannā. Ariyakantasīlanti ariyānaṃ kantaṃ manāpaṃ manoramaṃ sīladhammaṃ. Ariyānaṃ adhicittaadhipaññāsikkhā viya adhisīlasikkhāpi sabbā ativiya kantā evāti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ panattheti imasmiṃ sotāpannassa bhavasaṅkhāte atthe niddhāretvā vuccamāne. Pañcasīlampi yasmā diṭṭhi viya bhavantarepi appahīnaṃ.
દલિદ્દસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Daliddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. દલિદ્દસુત્તં • 4. Daliddasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. દલિદ્દસુત્તવણ્ણના • 4. Daliddasuttavaṇṇanā