Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૨. દેવદહસુત્તં
2. Devadahasuttaṃ
૨. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સક્કેસુ 1 વિહરતિ દેવદહં નામ સક્યાનં નિગમો. અથ ખો સમ્બહુલા પચ્છાભૂમગમિકા ભિક્ખૂ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘ઇચ્છામ મયં, ભન્તે, પચ્છાભૂમં જનપદં ગન્તું, પચ્છાભૂમે જનપદે નિવાસં કપ્પેતુ’’ન્તિ.
2. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu 2 viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Atha kho sambahulā pacchābhūmagamikā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘icchāma mayaṃ, bhante, pacchābhūmaṃ janapadaṃ gantuṃ, pacchābhūme janapade nivāsaṃ kappetu’’nti.
‘‘અપલોકિતો પન વો, ભિક્ખવે, સારિપુત્તો’’તિ? ‘‘ન ખો નો, ભન્તે, અપલોકિતો આયસ્મા સારિપુત્તો’’તિ. ‘‘અપલોકેથ, ભિક્ખવે, સારિપુત્તં. સારિપુત્તો, ભિક્ખવે, પણ્ડિતો, ભિક્ખૂનં અનુગ્ગાહકો સબ્રહ્મચારીન’’ન્તિ. ‘‘એવં ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું.
‘‘Apalokito pana vo, bhikkhave, sāriputto’’ti? ‘‘Na kho no, bhante, apalokito āyasmā sāriputto’’ti. ‘‘Apaloketha, bhikkhave, sāriputtaṃ. Sāriputto, bhikkhave, paṇḍito, bhikkhūnaṃ anuggāhako sabrahmacārīna’’nti. ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવતો અવિદૂરે અઞ્ઞતરસ્મિં એળગલાગુમ્બે નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા સારિપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં 3 વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ઇચ્છામ મયં, આવુસો સારિપુત્ત, પચ્છાભૂમં જનપદં ગન્તું, પચ્છાભૂમે જનપદે નિવાસં કપ્પેતું. અપલોકિતો નો સત્થા’’તિ.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre aññatarasmiṃ eḷagalāgumbe nisinno hoti. Atha kho te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ 4 vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘icchāma mayaṃ, āvuso sāriputta, pacchābhūmaṃ janapadaṃ gantuṃ, pacchābhūme janapade nivāsaṃ kappetuṃ. Apalokito no satthā’’ti.
‘‘સન્તિ હાવુસો, નાનાવેરજ્જગતં ભિક્ખું પઞ્હં પુચ્છિતારો – ખત્તિયપણ્ડિતાપિ બ્રાહ્મણપણ્ડિતાપિ ગહપતિપણ્ડિતાપિ સમણપણ્ડિતાપિ. પણ્ડિતા હાવુસો, મનુસ્સા વીમંસકા – ‘કિંવાદી પનાયસ્મન્તાનં 5 સત્થા કિમક્ખાયીતિ, કચ્ચિ વો આયસ્મન્તાનં ધમ્મા સુસ્સુતા સુગ્ગહિતા સુમનસિકતા સૂપધારિતા સુપ્પટિવિદ્ધા પઞ્ઞાય, યથા બ્યાકરમાના આયસ્મન્તો વુત્તવાદિનો ચેવ ભગવતો અસ્સથ, ન ચ ભગવન્તં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખેય્યાથ, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરેય્યાથ, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો 6 ગારય્હં ઠાનં આગચ્છેય્યા’’’તિ?
‘‘Santi hāvuso, nānāverajjagataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi. Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃvādī panāyasmantānaṃ 7 satthā kimakkhāyīti, kacci vo āyasmantānaṃ dhammā sussutā suggahitā sumanasikatā sūpadhāritā suppaṭividdhā paññāya, yathā byākaramānā āyasmanto vuttavādino ceva bhagavato assatha, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyyātha, dhammassa cānudhammaṃ byākareyyātha, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo 8 gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyā’’’ti?
‘‘દૂરતોપિ ખો મયં, આવુસો, આગચ્છેય્યામ આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ સન્તિકે એતસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થમઞ્ઞાતું. સાધુ વતાયસ્મન્તંયેવ સારિપુત્તં પટિભાતુ એતસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો’’તિ. ‘‘તેન હાવુસો, સુણાથ, સાધુકં મનસિ કરોથ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ પચ્ચસ્સોસું. આયસ્મા સારિપુત્તો એતદવોચ –
‘‘Dūratopi kho mayaṃ, āvuso, āgaccheyyāma āyasmato sāriputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ. Sādhu vatāyasmantaṃyeva sāriputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho’’ti. ‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ. Āyasmā sāriputto etadavoca –
‘‘સન્તિ હાવુસો, નાનાવેરજ્જગતં ભિક્ખું પઞ્હં પુચ્છિતારો – ખત્તિયપણ્ડિતાપિ …પે॰… સમણપણ્ડિતાપિ. પણ્ડિતા હાવુસો, મનુસ્સા વીમંસકા – ‘કિંવાદી પનાયસ્મન્તાનં સત્થા કિમક્ખાયી’તિ? એવં પુટ્ઠા તુમ્હે, આવુસો, એવં બ્યાકરેય્યાથ – ‘છન્દરાગવિનયક્ખાયી ખો નો, આવુસો, સત્થા’’’તિ.
‘‘Santi hāvuso, nānāverajjagataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi …pe… samaṇapaṇḍitāpi. Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃvādī panāyasmantānaṃ satthā kimakkhāyī’ti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘chandarāgavinayakkhāyī kho no, āvuso, satthā’’’ti.
‘‘એવં બ્યાકતેપિ ખો, આવુસો, અસ્સુયેવ ઉત્તરિં પઞ્હં પુચ્છિતારો – ખત્તિયપણ્ડિતાપિ…પે॰… સમણપણ્ડિતાપિ. પણ્ડિતા હાવુસો, મનુસ્સા વીમંસકા – ‘કિસ્મિં પનાયસ્મન્તાનં છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’તિ? એવં પુટ્ઠા તુમ્હે, આવુસો, એવં બ્યાકરેય્યાથ – ‘રૂપે ખો, આવુસો, છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા, વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… વિઞ્ઞાણે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’’’તિ.
‘‘Evaṃ byākatepi kho, āvuso, assuyeva uttariṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi…pe… samaṇapaṇḍitāpi. Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kismiṃ panāyasmantānaṃ chandarāgavinayakkhāyī satthā’ti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘rūpe kho, āvuso, chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’’’ti.
‘‘એવં બ્યાકતેપિ ખો, આવુસો, અસ્સુયેવ ઉત્તરિં પઞ્હં પુચ્છિતારો – ખત્તિયપણ્ડિતાપિ…પે॰… સમણપણ્ડિતાપિ. પણ્ડિતા હાવુસો, મનુસ્સા વીમંસકા – ‘કિં પનાયસ્મન્તાનં આદીનવં દિસ્વા રૂપે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા, વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… વિઞ્ઞાણે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’તિ? એવં પુટ્ઠા તુમ્હે, આવુસો, એવં બ્યાકરેય્યાથ – ‘રૂપે ખો, આવુસો , અવિગતરાગસ્સ 9 અવિગતછન્દસ્સ અવિગતપેમસ્સ અવિગતપિપાસસ્સ અવિગતપરિળાહસ્સ અવિગતતણ્હસ્સ તસ્સ રૂપસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ અવિગતરાગસ્સ…પે॰… અવિગતતણ્હસ્સ તેસં સઙ્ખારાનં વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. વિઞ્ઞાણે અવિગતરાગસ્સ અવિગતછન્દસ્સ અવિગતપેમસ્સ અવિગતપિપાસસ્સ અવિગતપરિળાહસ્સ અવિગતતણ્હસ્સ તસ્સ વિઞ્ઞાણસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. ઇદં ખો નો, આવુસો, આદીનવં દિસ્વા રૂપે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા, વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… વિઞ્ઞાણે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’’’તિ.
‘‘Evaṃ byākatepi kho, āvuso, assuyeva uttariṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi…pe… samaṇapaṇḍitāpi. Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃ panāyasmantānaṃ ādīnavaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’ti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘rūpe kho, āvuso , avigatarāgassa 10 avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Vedanāya… saññāya… saṅkhāresu avigatarāgassa…pe… avigatataṇhassa tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Viññāṇe avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Idaṃ kho no, āvuso, ādīnavaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’’’ti.
‘‘એવં બ્યાકતેપિ ખો, આવુસો, અસ્સુયેવ ઉત્તરિં પઞ્હં પુચ્છિતારો – ખત્તિયપણ્ડિતાપિ બ્રાહ્મણપણ્ડિતાપિ ગહપતિપણ્ડિતાપિ સમણપણ્ડિતાપિ. પણ્ડિતા હાવુસો, મનુસ્સા વીમંસકા – ‘કિં પનાયસ્મન્તાનં આનિસંસં દિસ્વા રૂપે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા, વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… વિઞ્ઞાણે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’તિ? એવં પુટ્ઠા તુમ્હે , આવુસો, એવં બ્યાકરેય્યાથ – ‘રૂપે ખો, આવુસો, વિગતરાગસ્સ વિગતછન્દસ્સ વિગતપેમસ્સ વિગતપિપાસસ્સ વિગતપરિળાહસ્સ વિગતતણ્હસ્સ તસ્સ રૂપસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા નુપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ વિગતરાગસ્સ વિગતછન્દસ્સ વિગતપેમસ્સ વિગતપિપાસસ્સ વિગતપરિળાહસ્સ વિગતતણ્હસ્સ તેસં સઙ્ખારાનં વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા નુપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. વિઞ્ઞાણે વિગતરાગસ્સ વિગતછન્દસ્સ વિગતપેમસ્સ વિગતપિપાસસ્સ વિગતપરિળાહસ્સ વિગતતણ્હસ્સ તસ્સ વિઞ્ઞાણસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા નુપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. ઇદં ખો નો, આવુસો, આનિસંસં દિસ્વા રૂપે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા, વેદનાય… સઞ્ઞાય… સઙ્ખારેસુ… વિઞ્ઞાણે છન્દરાગવિનયક્ખાયી સત્થા’’’તિ.
‘‘Evaṃ byākatepi kho, āvuso, assuyeva uttariṃ pañhaṃ pucchitāro – khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi. Paṇḍitā hāvuso, manussā vīmaṃsakā – ‘kiṃ panāyasmantānaṃ ānisaṃsaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’ti? Evaṃ puṭṭhā tumhe , āvuso, evaṃ byākareyyātha – ‘rūpe kho, āvuso, vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Vedanāya… saññāya… saṅkhāresu vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Viññāṇe vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā nuppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Idaṃ kho no, āvuso, ānisaṃsaṃ disvā rūpe chandarāgavinayakkhāyī satthā, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe chandarāgavinayakkhāyī satthā’’’ti.
‘‘અકુસલે ચાવુસો, ધમ્મે ઉપસમ્પજ્જ વિહરતો દિટ્ઠે ચેવ ધમ્મે સુખો વિહારો અભવિસ્સ અવિઘાતો અનુપાયાસો અપરિળાહો, કાયસ્સ ચ ભેદા પરં મરણા સુગતિ પાટિકઙ્ખા, નયિદં ભગવા અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનં વણ્ણેય્ય. યસ્મા ચ ખો, આવુસો, અકુસલે ધમ્મે ઉપસમ્પજ્જ વિહરતો દિટ્ઠે ચેવ ધમ્મે દુક્ખો વિહારો સવિઘાતો સઉપાયાસો સપરિળાહો, કાયસ્સ ચ ભેદા પરં મરણા દુગ્ગતિ પાટિકઙ્ખા, તસ્મા ભગવા અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનં વણ્ણેતિ.
‘‘Akusale cāvuso, dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme sukho vihāro abhavissa avighāto anupāyāso apariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā sugati pāṭikaṅkhā, nayidaṃ bhagavā akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇeyya. Yasmā ca kho, āvuso, akusale dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme dukkho vihāro savighāto saupāyāso sapariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā, tasmā bhagavā akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇeti.
‘‘કુસલે ચાવુસો, ધમ્મે ઉપસમ્પજ્જ વિહરતો દિટ્ઠે ચેવ ધમ્મે દુક્ખો વિહારો અભવિસ્સ સવિઘાતો સઉપાયાસો સપરિળાહો, કાયસ્સ ચ ભેદા પરં મરણા દુગ્ગતિ પાટિકઙ્ખા, નયિદં ભગવા કુસલાનં ધમ્માનં ઉપસમ્પદં વણ્ણેય્ય. યસ્મા ચ ખો, આવુસો, કુસલે ધમ્મે ઉપસમ્પજ્જ વિહરતો દિટ્ઠે ચેવ ધમ્મે સુખો વિહારો અવિઘાતો અનુપાયાસો અપરિળાહો, કાયસ્સ ચ ભેદા પરં મરણા સુગતિ પાટિકઙ્ખા, તસ્મા ભગવા કુસલાનં ધમ્માનં ઉપસમ્પદં વણ્ણેતી’’તિ.
‘‘Kusale cāvuso, dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme dukkho vihāro abhavissa savighāto saupāyāso sapariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā, nayidaṃ bhagavā kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇeyya. Yasmā ca kho, āvuso, kusale dhamme upasampajja viharato diṭṭhe ceva dhamme sukho vihāro avighāto anupāyāso apariḷāho, kāyassa ca bhedā paraṃ maraṇā sugati pāṭikaṅkhā, tasmā bhagavā kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇetī’’ti.
ઇદમવોચાયસ્મા સારિપુત્તો. અત્તમના તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ. દુતિયં.
Idamavocāyasmā sāriputto. Attamanā te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinandunti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. દેવદહસુત્તવણ્ણના • 2. Devadahasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૨. દેવદહસુત્તવણ્ણના • 2. Devadahasuttavaṇṇanā