Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૩. દેવહિતસુત્તવણ્ણના
3. Devahitasuttavaṇṇanā
૧૯૯. તતિયે વાતેહીતિ ઉદરવાતેહિ. ભગવતો કિર છબ્બસ્સાનિ દુક્કરકારિકં કરોન્તસ્સ પસતમુગ્ગયૂસાદીનિ આહારયતો દુબ્ભોજનેન ચેવ દુક્ખસેય્યાય ચ ઉદરવાતો કુપ્પિ. અપરભાગે સમ્બોધિં પત્વા પણીતભોજનં ભુઞ્જન્તસ્સાપિ અન્તરન્તરા સો આબાધો અત્તાનં દસ્સેતિયેવ. તં સન્ધાયેતં વુત્તં. ઉપટ્ઠાકો હોતીતિ પઠમબોધિયં અનિબદ્ધુપટ્ઠાકકાલે ઉપટ્ઠાકો હોતિ. તસ્મિં કિર કાલે સત્થુઅસીતિમહાથેરેસુ ઉપટ્ઠાકો અભૂતપુબ્બો નામ નત્થિ. નાગસમાલો ઉપવાનો સુનક્ખત્તો ચુન્દો સમણુદ્દેસો સાગતો બોધિ મેઘિયોતિ ઇમે પન પાળિયં આગતુપટ્ઠાકા. ઇમસ્મિં પન કાલે ઉપવાનત્થેરો પાતોવ ઉટ્ઠાય પરિવેણસમ્મજ્જનં દન્તકટ્ઠદાનં ન્હાનોદકપરિયાદનં પત્તચીવરં ગહેત્વા અનુગમનન્તિ સબ્બં ભગવતો ઉપટ્ઠાનમકાસિ. ઉપસઙ્કમીતિ પઠમબોધિયં કિર વીસતિ વસ્સાનિ નિદ્ધૂમં અરઞ્ઞમેવ હોતિ, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ઉદકતાપનમ્પિ ન ભગવતા અનુઞ્ઞાતં. સો ચ બ્રાહ્મણો ઉદ્ધનપાળિં બન્ધાપેત્વા મહાચાટિયો ઉદ્ધનમારોપેત્વા ઉણ્હોદકં કારેત્વા, ન્હાનીયચુણ્ણાદીહિ સદ્ધિં તં વિક્કિણન્તો જીવિકં કપ્પેતિ. ન્હાયિતુકામા તત્થ ગન્ત્વા મૂલં દત્વા ન્હાયિત્વા ગન્ધે વિલિમ્પિત્વા માલં પિળન્ધિત્વા પક્કમન્તિ. તસ્મા થેરો તત્થ ઉપસઙ્કમિ.
199. Tatiye vātehīti udaravātehi. Bhagavato kira chabbassāni dukkarakārikaṃ karontassa pasatamuggayūsādīni āhārayato dubbhojanena ceva dukkhaseyyāya ca udaravāto kuppi. Aparabhāge sambodhiṃ patvā paṇītabhojanaṃ bhuñjantassāpi antarantarā so ābādho attānaṃ dassetiyeva. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Upaṭṭhāko hotīti paṭhamabodhiyaṃ anibaddhupaṭṭhākakāle upaṭṭhāko hoti. Tasmiṃ kira kāle satthuasītimahātheresu upaṭṭhāko abhūtapubbo nāma natthi. Nāgasamālo upavāno sunakkhatto cundo samaṇuddeso sāgato bodhi meghiyoti ime pana pāḷiyaṃ āgatupaṭṭhākā. Imasmiṃ pana kāle upavānatthero pātova uṭṭhāya pariveṇasammajjanaṃ dantakaṭṭhadānaṃ nhānodakapariyādanaṃ pattacīvaraṃ gahetvā anugamananti sabbaṃ bhagavato upaṭṭhānamakāsi. Upasaṅkamīti paṭhamabodhiyaṃ kira vīsati vassāni niddhūmaṃ araññameva hoti, bhikkhusaṅghassa udakatāpanampi na bhagavatā anuññātaṃ. So ca brāhmaṇo uddhanapāḷiṃ bandhāpetvā mahācāṭiyo uddhanamāropetvā uṇhodakaṃ kāretvā, nhānīyacuṇṇādīhi saddhiṃ taṃ vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. Nhāyitukāmā tattha gantvā mūlaṃ datvā nhāyitvā gandhe vilimpitvā mālaṃ piḷandhitvā pakkamanti. Tasmā thero tattha upasaṅkami.
કિં પત્થયાનોતિ કિં ઇચ્છન્તો. કિં એસન્તિ કિં ગવેસન્તો. પૂજિતો પૂજનેય્યાનન્તિ ઇદં થેરો દસબલસ્સ વણ્ણં કથેતુમારભિ. ગિલાનભેસજ્જત્થં ગતેન કિર ગિલાનસ્સ વણ્ણો કથેતબ્બોતિ વત્તમેતં. વણ્ણં હિ સુત્વા મનુસ્સા સક્કચ્ચં ભેસજ્જં દાતબ્બં મઞ્ઞન્તિ. સપ્પાયભેસજ્જં લદ્ધા ગિલાનો ખિપ્પમેવ વુટ્ઠાતિ. કથેન્તેન ચ ઝાનવિમોક્ખસમાપત્તિમગ્ગફલાનિ આરબ્ભ કથેતું ન વટ્ટતિ. ‘‘સીલવા લજ્જી કુક્કુચ્ચકો બહુસ્સુતો આગમધરો વંસાનુરક્ખકો’’તિ એવં પન આગમનીયપટિપદંયેવ કથેતું વટ્ટતિ. પૂજનેય્યાનન્તિ અસીતિમહાથેરા સદેવકેન લોકેન પૂજેતબ્બાતિ પૂજનેય્યા. તેયેવ સક્કાતબ્બાતિ સક્કરેય્યા. તેસંયેવ અપચિતિ કત્તબ્બાતિ અપચેય્યા. ભગવા તેસં પૂજિતો સક્કતો અપચિતો ચ, ઇચ્ચસ્સ તં ગુણં પકાસેન્તો થેરો એવમાહ. હાતવેતિ હરિતું.
Kiṃ patthayānoti kiṃ icchanto. Kiṃ esanti kiṃ gavesanto. Pūjito pūjaneyyānanti idaṃ thero dasabalassa vaṇṇaṃ kathetumārabhi. Gilānabhesajjatthaṃ gatena kira gilānassa vaṇṇo kathetabboti vattametaṃ. Vaṇṇaṃ hi sutvā manussā sakkaccaṃ bhesajjaṃ dātabbaṃ maññanti. Sappāyabhesajjaṃ laddhā gilāno khippameva vuṭṭhāti. Kathentena ca jhānavimokkhasamāpattimaggaphalāni ārabbha kathetuṃ na vaṭṭati. ‘‘Sīlavā lajjī kukkuccako bahussuto āgamadharo vaṃsānurakkhako’’ti evaṃ pana āgamanīyapaṭipadaṃyeva kathetuṃ vaṭṭati. Pūjaneyyānanti asītimahātherā sadevakena lokena pūjetabbāti pūjaneyyā. Teyeva sakkātabbāti sakkareyyā. Tesaṃyeva apaciti kattabbāti apaceyyā. Bhagavā tesaṃ pūjito sakkato apacito ca, iccassa taṃ guṇaṃ pakāsento thero evamāha. Hātaveti harituṃ.
ફાણિતસ્સ ચ પુટન્તિ મહન્તં નિચ્છારિકં ગુળપિણ્ડં. સો કિર ‘‘કિં સમણસ્સ ગોતમસ્સ અફાસુક’’ન્તિ? પુચ્છિત્વા, ‘‘ઉદરવાતો’’તિ સુત્વા, ‘‘તેન હિ મયમેત્થ ભેસજ્જં જાનામ, ઇતો થોકેન ઉદકેન ઇદં ફાણિતં આલોળેત્વા ન્હાનપરિયોસાને પાતું દેથ, ઇતિ ઉણ્હોદકેન બહિ પરિસેદો ભવિસ્સતિ, ઇમિના અન્તોતિ એવં સમણસ્સ ગોતમસ્સ ફાસુકં ભવિસ્સતી’’તિ વત્વા થેરસ્સ પત્તે પક્ખિપિત્વા અદાસિ.
Phāṇitassa ca puṭanti mahantaṃ nicchārikaṃ guḷapiṇḍaṃ. So kira ‘‘kiṃ samaṇassa gotamassa aphāsuka’’nti? Pucchitvā, ‘‘udaravāto’’ti sutvā, ‘‘tena hi mayamettha bhesajjaṃ jānāma, ito thokena udakena idaṃ phāṇitaṃ āloḷetvā nhānapariyosāne pātuṃ detha, iti uṇhodakena bahi parisedo bhavissati, iminā antoti evaṃ samaṇassa gotamassa phāsukaṃ bhavissatī’’ti vatvā therassa patte pakkhipitvā adāsi.
ઉપસઙ્કમીતિ તસ્મિં કિર આબાધે પટિપ્પસ્સદ્ધે ‘‘દેવહિતેન તથાગતસ્સ ભેસજ્જં દિન્નં, તેનેવ રોગો વૂપસન્તો, અહો દાનં પરમદાનં બ્રાહ્મણસ્સા’’તિ કથા વિત્થારિતા જાતા. તં સુત્વા કિત્તિકામો બ્રાહ્મણો ‘‘એત્તકેનપિ તાવ મે અયં કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો’’તિ સોમનસ્સજાતો અત્તના કતભાવં જાનાપેતુકામો તાવતકેનેવ દસબલે વિસ્સાસં આપજ્જિત્વા ઉપસઙ્કમિ.
Upasaṅkamīti tasmiṃ kira ābādhe paṭippassaddhe ‘‘devahitena tathāgatassa bhesajjaṃ dinnaṃ, teneva rogo vūpasanto, aho dānaṃ paramadānaṃ brāhmaṇassā’’ti kathā vitthāritā jātā. Taṃ sutvā kittikāmo brāhmaṇo ‘‘ettakenapi tāva me ayaṃ kittisaddo abbhuggato’’ti somanassajāto attanā katabhāvaṃ jānāpetukāmo tāvatakeneva dasabale vissāsaṃ āpajjitvā upasaṅkami.
દજ્જાતિ દદેય્ય. કથં હિ યજમાનસ્સાતિ કેન કારણેન યજન્તસ્સ. ઇજ્ઝતીતિ સમિજ્ઝતિ મહપ્ફલો હોતિ. યોવેદીતિ યો અવેદિ અઞ્ઞાસિ, વિદિતં પાકટમકાસિ ‘‘યોવેતી’’તિપિ પાઠો, યો અવેતિ જાનાતીતિ અત્થો. પસ્સતીતિ દિબ્બચક્ખુના પસ્સતિ. જાતિક્ખયન્તિ અરહત્તં. અભિઞ્ઞાવોસિતોતિ જાનિત્વા વોસિતો વોસાનં કતકિચ્ચતં પત્તો. એવં હિ યજમાનસ્સાતિ ઇમિના ખીણાસવે યજનાકારેન યજન્તસ્સ. તતિયં.
Dajjāti dadeyya. Kathaṃ hi yajamānassāti kena kāraṇena yajantassa. Ijjhatīti samijjhati mahapphalo hoti. Yovedīti yo avedi aññāsi, viditaṃ pākaṭamakāsi ‘‘yovetī’’tipi pāṭho, yo aveti jānātīti attho. Passatīti dibbacakkhunā passati. Jātikkhayanti arahattaṃ. Abhiññāvositoti jānitvā vosito vosānaṃ katakiccataṃ patto. Evaṃ hi yajamānassāti iminā khīṇāsave yajanākārena yajantassa. Tatiyaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. દેવહિતસુત્તં • 3. Devahitasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. દેવહિતસુત્તવણ્ણના • 3. Devahitasuttavaṇṇanā