Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૬. ધનુગ્ગહસુત્તવણ્ણના

    6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā

    ૨૨૮. છટ્ઠે દળ્હધમ્મા ધનુગ્ગહાતિ દળ્હધનુનો ઇસ્સાસા. દળ્હધનુ નામ દ્વિસહસ્સથામં વુચ્ચતિ, દ્વિસહસ્સથામં નામ યસ્સ આરોપિતસ્સ જિયાબદ્ધો લોહસીસાદીનં ભારો દણ્ડે ગહેત્વા યાવ કણ્ડપ્પમાણા ઉક્ખિત્તસ્સ પથવિતો મુચ્ચતિ. સુસિક્ખિતાતિ દસદ્વાદસવસ્સાનિ આચરિયકુલે ઉગ્ગહિતસિપ્પા. કતહત્થાતિ યો સિપ્પમેવ ઉગ્ગણ્હાતિ, સો કતહત્થો ન હોતિ, ઇમે પન કતહત્થા ચિણ્ણવસીભાવા. કતૂપાસનાતિ રાજકુલાદીસુ દસ્સિતસિપ્પા.

    228. Chaṭṭhe daḷhadhammā dhanuggahāti daḷhadhanuno issāsā. Daḷhadhanu nāma dvisahassathāmaṃ vuccati, dvisahassathāmaṃ nāma yassa āropitassa jiyābaddho lohasīsādīnaṃ bhāro daṇḍe gahetvā yāva kaṇḍappamāṇā ukkhittassa pathavito muccati. Susikkhitāti dasadvādasavassāni ācariyakule uggahitasippā. Katahatthāti yo sippameva uggaṇhāti, so katahattho na hoti, ime pana katahatthā ciṇṇavasībhāvā. Katūpāsanāti rājakulādīsu dassitasippā.

    તસ્સ પુરિસસ્સ જવોતિ એવરૂપો અઞ્ઞો પુરિસો નામ ન ભૂતપુબ્બો, બોધિસત્તસ્સેવ પન જવનહંસકાલો નામ આસિ. તદા બોધિસત્તો ચત્તારિ કણ્ડાનિ આહરિ. તદા કિરસ્સ કનિટ્ઠભાતરો ‘‘મયં, ભાતિક, સૂરિયેન સદ્ધિં જવિસ્સામા’’તિ આરોચેસું. બોધિસત્તો આહ – ‘‘સૂરિયો સીઘજવો, ન સક્ખિસ્સથ તુમ્હે તેન સદ્ધિં જવિતુ’’ન્તિ. તે દુતિયં તતિયમ્પિ તથેવ વત્વા એકદિવસં ‘‘ગચ્છામા’’તિ યુગન્ધરપબ્બતં આરુહિત્વા નિસીદિંસુ. બોધિસત્તો ‘‘કહં મે ભાતરો’’તિ? પુચ્છિત્વા, ‘‘સૂરિયેન સદ્ધિં જવિતું ગતા’’તિ વુત્તે, ‘‘વિનસ્સિસ્સન્તિ તપસ્સિનો’’તિ તે અનુકમ્પમાનો સયમ્પિ ગન્ત્વા તેસં સન્તિકે નિસીદિ. અથ સૂરિયે ઉગ્ગચ્છન્તે દ્વેપિ ભાતરો સૂરિયેન સદ્ધિંયેવ આકાસં પક્ખન્તા, બોધિસત્તોપિ તેહિ સદ્ધિંયેવ પક્ખન્તો. તેસુ એકસ્સ અપત્તેયેવ અન્તરભત્તસમયે પક્ખન્તરેસુ અગ્ગિ ઉટ્ઠહિ, સો ભાતરં પક્કોસિત્વા ‘‘ન સક્કોમી’’તિ આહ. તમેનં બોધિસત્તો ‘‘મા ભાયી’’તિ સમસ્સાસેત્વા પક્ખપઞ્જરેન પલિવેઠેત્વા દરથં વિનોદેત્વા ‘‘ગચ્છા’’તિ પેસેસિ.

    Tassa purisassa javoti evarūpo añño puriso nāma na bhūtapubbo, bodhisattasseva pana javanahaṃsakālo nāma āsi. Tadā bodhisatto cattāri kaṇḍāni āhari. Tadā kirassa kaniṭṭhabhātaro ‘‘mayaṃ, bhātika, sūriyena saddhiṃ javissāmā’’ti ārocesuṃ. Bodhisatto āha – ‘‘sūriyo sīghajavo, na sakkhissatha tumhe tena saddhiṃ javitu’’nti. Te dutiyaṃ tatiyampi tatheva vatvā ekadivasaṃ ‘‘gacchāmā’’ti yugandharapabbataṃ āruhitvā nisīdiṃsu. Bodhisatto ‘‘kahaṃ me bhātaro’’ti? Pucchitvā, ‘‘sūriyena saddhiṃ javituṃ gatā’’ti vutte, ‘‘vinassissanti tapassino’’ti te anukampamāno sayampi gantvā tesaṃ santike nisīdi. Atha sūriye uggacchante dvepi bhātaro sūriyena saddhiṃyeva ākāsaṃ pakkhantā, bodhisattopi tehi saddhiṃyeva pakkhanto. Tesu ekassa apatteyeva antarabhattasamaye pakkhantaresu aggi uṭṭhahi, so bhātaraṃ pakkositvā ‘‘na sakkomī’’ti āha. Tamenaṃ bodhisatto ‘‘mā bhāyī’’ti samassāsetvā pakkhapañjarena paliveṭhetvā darathaṃ vinodetvā ‘‘gacchā’’ti pesesi.

    દુતિયો યાવ અન્તરભત્તા જવિત્વા પક્ખન્તરેસુ અગ્ગિમ્હિ ઉટ્ઠહિતે તથેવાહ. તમ્પિ સો તથેવ કત્વા ‘‘ગચ્છા’’તિ પેસેસિ. સયં પન યાવ મજ્ઝન્હિકા જવિત્વા, ‘‘એતે બાલાતિ મયાપિ બાલેન ન ભવિતબ્બ’’ન્તિ નિવત્તિત્વા – ‘‘અદિટ્ઠસહાયકં બારાણસિરાજં પસ્સિસ્સામી’’તિ બારાણસિં અગમાસિ. તસ્મિં નગરમત્થકે પરિબ્ભમન્તે દ્વાદસયોજનં નગરં પત્તકટાહેન ઓત્થટપત્તો વિય અહોસિ. અથ પરિબ્ભમન્તસ્સ પરિબ્ભમન્તસ્સ તત્થ તત્થ છિદ્દાનિ પઞ્ઞાયિંસુ. સયમ્પિ અનેકહંસસહસ્સસદિસો પઞ્ઞાયિ. સો વેગં પટિસંહરિત્વા રાજગેહાભિમુખો અહોસિ. રાજા ઓલોકેત્વા – ‘‘આગતો કિર મે પિયસહાયો જવનહંસો’’તિ વાતપાનં વિવરિત્વા રતનપીઠં પઞ્ઞાપેત્વા ઓલોકેન્તો અટ્ઠાસિ. બોધિસત્તો રતનપીઠે નિસીદિ.

    Dutiyo yāva antarabhattā javitvā pakkhantaresu aggimhi uṭṭhahite tathevāha. Tampi so tatheva katvā ‘‘gacchā’’ti pesesi. Sayaṃ pana yāva majjhanhikā javitvā, ‘‘ete bālāti mayāpi bālena na bhavitabba’’nti nivattitvā – ‘‘adiṭṭhasahāyakaṃ bārāṇasirājaṃ passissāmī’’ti bārāṇasiṃ agamāsi. Tasmiṃ nagaramatthake paribbhamante dvādasayojanaṃ nagaraṃ pattakaṭāhena otthaṭapatto viya ahosi. Atha paribbhamantassa paribbhamantassa tattha tattha chiddāni paññāyiṃsu. Sayampi anekahaṃsasahassasadiso paññāyi. So vegaṃ paṭisaṃharitvā rājagehābhimukho ahosi. Rājā oloketvā – ‘‘āgato kira me piyasahāyo javanahaṃso’’ti vātapānaṃ vivaritvā ratanapīṭhaṃ paññāpetvā olokento aṭṭhāsi. Bodhisatto ratanapīṭhe nisīdi.

    અથસ્સ રાજા સહસ્સપાકેન તેલેન પક્ખન્તરાનિ મક્ખેત્વા, મધુલાજે ચેવ મધુરપાનકઞ્ચ અદાસિ. તતો નં કતપરિભોગં ‘‘સમ્મ, કહં અગમાસી’’તિ? પુચ્છિ. સો તં પવત્તિં આરોચેત્વા ‘‘અથાહં, મહારાજ, યાવ મજ્ઝન્હિકા જવિત્વા – ‘નત્થિ જવિતેન અત્થો’તિ નિવત્તો’’તિ આચિક્ખિ. અથ રાજા આહ – ‘‘અહં, સામિ, તુમ્હાકં સૂરિયેન સદ્ધિં જવનવેગં પસ્સિતુકામો’’તિ . દુક્કરં, મહારાજ, ન સક્કા તયા પસ્સિતુન્તિ. તેન હિ, સામિ, સરિક્ખકમત્તમ્પિ દસ્સેહીતિ. આમ, મહારાજ, ધનુગ્ગહે સન્નિપાતેહીતિ. રાજા સન્નિપાતેસિ. હંસો તતો ચત્તારો ગહેત્વા નગરમજ્ઝે તોરણં કારેત્વા અત્તનો ગીવાય ઘણ્ડં પિળન્ધાપેત્વા તોરણસ્સ ઉપરિ નિસીદિત્વા – ‘‘ચત્તારો જના તોરણં નિસ્સાય ચતુદિસાભિમુખા એકેકં કણ્ડં ખિપન્તૂ’’તિ વત્વા, સયં પઠમકણ્ડેનેવ સદ્ધિં ઉપ્પતિત્વા, તં કણ્ડં અગ્ગહેત્વાવ, દક્ખિણાભિમુખં ગતકણ્ડં ધનુતો રતનમત્તાપગતં ગણ્હિ. દુતિયં દ્વિરતનમત્તાપગતં, તતિયં તિરતનમત્તાપગતં, ચતુત્થં ભૂમિં અપ્પત્તમેવ ગણ્હિ. અથ નં ચત્તારિ કણ્ડાનિ ગહેત્વા તોરણે નિસિન્નકાલેયેવ અદ્દસંસુ. સો રાજાનં આહ – ‘‘પસ્સ, મહારાજ, એવંસીઘો અમ્હાકં જવો’’તિ. એવં બોધિસત્તેનેવ જવનહંસકાલે તાનિ કણ્ડાનિ આહરિતાનીતિ વેદિતબ્બાનિ.

    Athassa rājā sahassapākena telena pakkhantarāni makkhetvā, madhulāje ceva madhurapānakañca adāsi. Tato naṃ kataparibhogaṃ ‘‘samma, kahaṃ agamāsī’’ti? Pucchi. So taṃ pavattiṃ ārocetvā ‘‘athāhaṃ, mahārāja, yāva majjhanhikā javitvā – ‘natthi javitena attho’ti nivatto’’ti ācikkhi. Atha rājā āha – ‘‘ahaṃ, sāmi, tumhākaṃ sūriyena saddhiṃ javanavegaṃ passitukāmo’’ti . Dukkaraṃ, mahārāja, na sakkā tayā passitunti. Tena hi, sāmi, sarikkhakamattampi dassehīti. Āma, mahārāja, dhanuggahe sannipātehīti. Rājā sannipātesi. Haṃso tato cattāro gahetvā nagaramajjhe toraṇaṃ kāretvā attano gīvāya ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā toraṇassa upari nisīditvā – ‘‘cattāro janā toraṇaṃ nissāya catudisābhimukhā ekekaṃ kaṇḍaṃ khipantū’’ti vatvā, sayaṃ paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā, taṃ kaṇḍaṃ aggahetvāva, dakkhiṇābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ dhanuto ratanamattāpagataṃ gaṇhi. Dutiyaṃ dviratanamattāpagataṃ, tatiyaṃ tiratanamattāpagataṃ, catutthaṃ bhūmiṃ appattameva gaṇhi. Atha naṃ cattāri kaṇḍāni gahetvā toraṇe nisinnakāleyeva addasaṃsu. So rājānaṃ āha – ‘‘passa, mahārāja, evaṃsīgho amhākaṃ javo’’ti. Evaṃ bodhisatteneva javanahaṃsakāle tāni kaṇḍāni āharitānīti veditabbāni.

    પુરતો ધાવન્તીતિ અગ્ગતો જવન્તિ. ન પનેતા સબ્બકાલં પુરતોવ હોન્તિ, કદાચિ પુરતો, કદાચિ પચ્છતો હોન્તિ. આકાસટ્ઠકવિમાનેસુ હિ ઉય્યાનાનિપિ હોન્તિ પોક્ખરણિયોપિ, તા તત્થ નહાયન્તિ, ઉદકકીળં કીળમાના પચ્છતોપિ હોન્તિ, વેગેન પન ગન્ત્વા પુન પુરતોવ ધાવન્તિ. આયુસઙ્ખારાતિ રૂપજીવિતિન્દ્રિયં સન્ધાય વુત્તં. તઞ્હિ તતો સીઘતરં ખીયતિ. અરૂપધમ્માનં પન ભેદો ન સક્કા પઞ્ઞાપેતું. છટ્ઠં.

    Purato dhāvantīti aggato javanti. Na panetā sabbakālaṃ puratova honti, kadāci purato, kadāci pacchato honti. Ākāsaṭṭhakavimānesu hi uyyānānipi honti pokkharaṇiyopi, tā tattha nahāyanti, udakakīḷaṃ kīḷamānā pacchatopi honti, vegena pana gantvā puna puratova dhāvanti. Āyusaṅkhārāti rūpajīvitindriyaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi tato sīghataraṃ khīyati. Arūpadhammānaṃ pana bhedo na sakkā paññāpetuṃ. Chaṭṭhaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૬. ધનુગ્ગહસુત્તં • 6. Dhanuggahasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૬. ધનુગ્ગહસુત્તવણ્ણના • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact