Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૬. ધનુગ્ગહસુત્તવણ્ણના

    6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā

    ૨૨૮. દળ્હધનુનોતિ થિરતરધનુનો. ઇદાનિ તસ્સ થિરતરભાવં પરિચ્છેદતો દસ્સેતું ‘‘દળ્હધનૂ’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ દ્વિસહસ્સથામન્તિ પલાનં દ્વિસહસ્સથામં. વુત્તમેવત્થં પાકટતરં કત્વા દસ્સેતું ‘‘યસ્સા’’તિઆદિમાહ. તત્થ યસ્સાતિ ધનુનો. આરોપિતસ્સાતિ જિયં આરોપિતસ્સ. જિયાબદ્ધોતિ જિયાય બદ્ધો. પથવિતો મુચ્ચતિ, એતં ‘‘દ્વિસહસ્સથામ’’ન્તિ વેદિતબ્બં . લોહસીસાદીનન્તિ કાળલોહતમ્બલોહસીસાદીનં. ભારોતિ પુરિસભારો, સો પન મજ્ઝિમપુરિસસ્સ વસેન એદિસં તસ્સ બલં દટ્ઠબ્બં. ઉગ્ગહિતસિપ્પા ધનુવેદસિક્ખાવસેન. ચિણ્ણવસીભાવા લક્ખેસુ અવિરજ્ઝનસરક્ખેપવસેન. કતં રાજકુલાદીસુ ઉપગન્ત્વા અસનં સરક્ખેપો એતેહીતિ કતૂપસનાતિ આહ ‘‘રાજકુલાદીસુ દસ્સિતસિપ્પા’’તિ.

    228.Daḷhadhanunoti thirataradhanuno. Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ. Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha yassāti dhanuno. Āropitassāti jiyaṃ āropitassa. Jiyābaddhoti jiyāya baddho. Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ . Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ. Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ. Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena. Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena. Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.

    ‘‘બોધિસત્તો ચત્તારિ કણ્ડાનિ આહરી’’તિ વત્વા તમેવ અત્થં વિત્થારતો દસ્સેન્તો ‘‘તદા કિરા’’તિઆદિમાહ. તત્થ જવિસ્સામાતિ ધાવિસ્સામ. અગ્ગિ ઉટ્ઠહીતિ સીઘપતનસન્તાપેન ચ સૂરિયરસ્મિસન્તાપસ્સ આસન્નભાવેન ચ ઉસુમા ઉટ્ઠહિ. પક્ખપઞ્જરેનાતિ પક્ખજાલન્તરેન.

    ‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha. Tattha javissāmāti dhāvissāma. Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi. Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.

    નિવત્તિત્વાતિ ‘‘નિપ્પયોજનમિદં જવન’’ન્તિ નિવત્તિત્વા. પત્તકટાહેન ઓત્થટપત્તો વિયાતિ પિહિતપત્તો વિય અહોસિ, વેગસા પતનેન નગરસ્સ ઉપરિ આકાસસ્સ નિરિક્ખણં અહોસિ. સઞ્ચારિતત્તા અનેકહંસસહસ્સસદિસો પઞ્ઞાયિ સેય્યથાપિ બોધિસત્તસ્સ ધનુગ્ગહકાલે સરકૂટાદિદસ્સને.

    Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā. Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi. Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.

    દુક્કરન્તિ તસ્સ અદસ્સનં સન્ધાયાહ, ન અત્તનો પતનં. સૂરિયમણ્ડલઞ્હિ અતિસીઘેન જવેન ગચ્છન્તમ્પિ પઞ્ઞાસયોજનાયામવિત્થતં અત્તનો વિપુલતાય પભસ્સરતાય ચ સત્તાનં ચક્ખુસ્સ ગોચરભાવં ગચ્છતિ, જવનહંસો પન તાદિસેન સૂરિયેન સદ્ધિં જવેન ગચ્છન્તો ન પઞ્ઞાયેય્ય. તસ્મા વુત્તં ‘‘ન સક્કા તયા પસ્સિતુ’’ન્તિ. ચત્તારો અક્ખણવેધિનો. ગન્ત્વા ગહિતે સોતું ઘણ્ડં પિળન્ધાપેત્વા સયં પુરત્થાભિમુખો નિસિન્નો. પુરત્થિમદિસાભિમુખં ગતકણ્ડં સન્ધાયાહ ‘‘પઠમકણ્ડેનેવ સદ્ધિં ઉપ્પતિત્વા’’તિ. તે ચત્તારિ કણ્ડાનિ એકક્ખણેયેવ ખિપિંસુ.

    Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ. Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya. Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti. Cattāro akkhaṇavedhino. Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno. Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti. Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.

    આયું સઙ્ખરોતિ એતેનાતિ આયુસઙ્ખારો. યથા હિ કમ્મજરૂપાનં પવત્તિ જીવિતિન્દ્રિયપટિબદ્ધા, એવં અત્તભાવસ્સ પવત્તિ તપ્પટિબદ્ધાતિ. બહુવચનનિદ્દેસો પન પાળિયં એકસ્મિં ખણે અનેકસતસઙ્ખસ્સ જીવિતિન્દ્રિયસ્સ ઉપલબ્ભનતો. તં જીવિતિન્દ્રિયં. તતો યથાવુત્તદેવતાનં જવતો સીઘતરં ખીયતિ ઇત્તરખણત્તા. વુત્તઞ્હેતં –

    Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro. Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti. Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato. Taṃ jīvitindriyaṃ. Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘જીવિતં અત્તભાવો ચ, સુખદુક્ખા ચ કેવલા;

    ‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;

    એકચિત્તસમાયુત્તા, લહુસો વત્તતે ખણો’’તિ. (મહાનિ॰ ૧૦);

    Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo’’ti. (mahāni. 10);

    ભેદોતિ ભઙ્ગો. ન સક્કા પઞ્ઞાપેતું તતોપિ અતિવિય ઇત્તરખણત્તા.

    Bhedoti bhaṅgo. Na sakkā paññāpetuṃ tatopi ativiya ittarakhaṇattā.

    ધનુગ્ગહસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Dhanuggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૬. ધનુગ્ગહસુત્તં • 6. Dhanuggahasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. ધનુગ્ગહસુત્તવણ્ણના • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact