Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā |
[૧૦૫] ૫. દુબ્બલકટ્ઠજાતકવણ્ણના
[105] 5. Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā
બહુમ્પેતં વને કટ્ઠન્તિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો એકં ઉત્તસિતભિક્ખું આરબ્ભ કથેસિ. સો કિર સાવત્થિવાસી એકો કુલપુત્તો સત્થુ ધમ્મદેસનં સુત્વા પબ્બજિત્વા મરણભીરુકો અહોસિ, રત્તિટ્ઠાનદિવાટ્ઠાનેસુ વાતસ્સ વા વીજન્તસ્સ સુક્ખદણ્ડકસ્સ વા પતન્તસ્સ પક્ખિચતુપ્પદાનં વા સદ્દં સુત્વા મરણભયતજ્જિતો મહારવં રવન્તો પલાયતિ. તસ્સ હિ ‘‘મરિતબ્બં મયા’’તિ સતિમત્તમ્પિ નત્થિ. સચે હિ સો ‘‘અહં મરિસ્સામી’’તિ જાનેય્ય, ન મરણં ભાયેય્ય. મરણસ્સતિકમ્મટ્ઠાનસ્સ પન તસ્સ અભાવિતત્તાવ ભાયતિ . તસ્સ સો મરણભીરુકભાવો ભિક્ખુસઙ્ઘે પાકટો જાતો.
Bahumpetaṃvane kaṭṭhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ uttasitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthivāsī eko kulaputto satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbajitvā maraṇabhīruko ahosi, rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu vātassa vā vījantassa sukkhadaṇḍakassa vā patantassa pakkhicatuppadānaṃ vā saddaṃ sutvā maraṇabhayatajjito mahāravaṃ ravanto palāyati. Tassa hi ‘‘maritabbaṃ mayā’’ti satimattampi natthi. Sace hi so ‘‘ahaṃ marissāmī’’ti jāneyya, na maraṇaṃ bhāyeyya. Maraṇassatikammaṭṭhānassa pana tassa abhāvitattāva bhāyati . Tassa so maraṇabhīrukabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto.
અથેકદિવસં ધમ્મસભાયં ભિક્ખૂ કથં સમુટ્ઠાપેસું ‘‘આવુસો, અસુકો નામ ભિક્ખુ મરણભીરુકો મરણં ભાયતિ, ભિક્ખુના નામ ‘અવસ્સં મયા મરિતબ્બ’ન્તિ મરણસ્સતિકમ્મટ્ઠાનં ભાવેતું વટ્ટતી’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે તં ભિક્ખું પક્કોસાપેત્વા ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં મરણભીરુકો’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘સચ્ચં, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘ભિક્ખવે, મા એતસ્સ ભિક્ખુનો અનત્તમના હોથ, નાયં ઇદાનેવ મરણભીરુકો, પુબ્બેપિ મરણભીરુકોયેવા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.
Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asuko nāma bhikkhu maraṇabhīruko maraṇaṃ bhāyati, bhikkhunā nāma ‘avassaṃ mayā maritabba’nti maraṇassatikammaṭṭhānaṃ bhāvetuṃ vaṭṭatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ bhikkhuṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ maraṇabhīruko’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhave, mā etassa bhikkhuno anattamanā hotha, nāyaṃ idāneva maraṇabhīruko, pubbepi maraṇabhīrukoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો હિમવન્તે રુક્ખદેવતા હુત્વા નિબ્બત્તિ. તસ્મિં કાલે બારાણસિરાજા અત્તનો મઙ્ગલહત્થિં આનેઞ્જકારણં સિક્ખાપેતું હત્થાચરિયાનં અદાસિ. તં આળાને નિચ્ચલં બન્ધિત્વા તોમરહત્થા મનુસ્સા પરિવારેત્વા આનેઞ્જકારણં કારેન્તિ. સો તં કારણં કારિયમાનો વેદનં અધિવાસેતું અસક્કોન્તો આળાનં ભિન્દિત્વા મનુસ્સે પલાપેત્વા હિમવન્તં પાવિસિ. મનુસ્સા તં ગહેતું અસક્કોન્તા નિવત્તિંસુ. સો તત્થ મરણભીરુકો અહોસિ, વાતસદ્દાનિ સુત્વા કમ્પમાનો મરણભયતજ્જિતો સોણ્ડં વિધુનિત્વા વેગેન પલાયતિ, આળાને બન્ધિત્વા આનેઞ્જકારણં કરણકાલો વિયસ્સ હોતિ, કાયસ્સાદં વા ચિત્તસ્સાદં વા અલભન્તો કમ્પમાનો વિચરતિ.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavante rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tasmiṃ kāle bārāṇasirājā attano maṅgalahatthiṃ āneñjakāraṇaṃ sikkhāpetuṃ hatthācariyānaṃ adāsi. Taṃ āḷāne niccalaṃ bandhitvā tomarahatthā manussā parivāretvā āneñjakāraṇaṃ kārenti. So taṃ kāraṇaṃ kāriyamāno vedanaṃ adhivāsetuṃ asakkonto āḷānaṃ bhinditvā manusse palāpetvā himavantaṃ pāvisi. Manussā taṃ gahetuṃ asakkontā nivattiṃsu. So tattha maraṇabhīruko ahosi, vātasaddāni sutvā kampamāno maraṇabhayatajjito soṇḍaṃ vidhunitvā vegena palāyati, āḷāne bandhitvā āneñjakāraṇaṃ karaṇakālo viyassa hoti, kāyassādaṃ vā cittassādaṃ vā alabhanto kampamāno vicarati.
રુક્ખદેવતા તં દિસ્વા ખન્ધવિટપે ઠત્વા ઇમં ગાથમાહ –
Rukkhadevatā taṃ disvā khandhaviṭape ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
૧૦૫.
105.
‘‘બહુમ્પેતં વને કટ્ઠં, વાતો ભઞ્જતિ દુબ્બલં;
‘‘Bahumpetaṃ vane kaṭṭhaṃ, vāto bhañjati dubbalaṃ;
તસ્સ ચે ભાયસિ નાગ, કિસો નૂન ભવિસ્સસી’’તિ.
Tassa ce bhāyasi nāga, kiso nūna bhavissasī’’ti.
તત્થાયં પિણ્ડત્થો – યં એતં દુબ્બલં કટ્ઠં પુરત્થિમાદિભેદો વાતો ભઞ્જતિ, તં ઇમસ્મિં વને બહું સુલભં, તત્થ તત્થ સંવિજ્જતિ. સચે ત્વં તસ્સ ભાયસિ, એવં સન્તે નિચ્ચં ભીતો મંસલોહિતક્ખયં પત્વા કિસો નૂન ભવિસ્સસિ, ઇમસ્મિં પન વને તવ ભયં નામ નત્થિ, તસ્મા ઇતો પટ્ઠાય મા ભાયીતિ.
Tatthāyaṃ piṇḍattho – yaṃ etaṃ dubbalaṃ kaṭṭhaṃ puratthimādibhedo vāto bhañjati, taṃ imasmiṃ vane bahuṃ sulabhaṃ, tattha tattha saṃvijjati. Sace tvaṃ tassa bhāyasi, evaṃ sante niccaṃ bhīto maṃsalohitakkhayaṃ patvā kiso nūna bhavissasi, imasmiṃ pana vane tava bhayaṃ nāma natthi, tasmā ito paṭṭhāya mā bhāyīti.
એવં દેવતા તસ્સ ઓવાદં અદાસિ, સોપિ તતો પટ્ઠાય નિબ્ભયો અહોસિ.
Evaṃ devatā tassa ovādaṃ adāsi, sopi tato paṭṭhāya nibbhayo ahosi.
સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને સો ભિક્ખુ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિ. ‘‘તદા નાગો અયં ભિક્ખુ અહોસિ, રુક્ખદેવતા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā nāgo ayaṃ bhikkhu ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
દુબ્બલકટ્ઠજાતકવણ્ણના પઞ્ચમા.
Dubbalakaṭṭhajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૦૫. દુબ્બલકટ્ઠજાતકં • 105. Dubbalakaṭṭhajātakaṃ