Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પુગ્ગલપઞ્ઞત્તિપાળિ • Puggalapaññattipāḷi

    ૨. દુકપુગ્ગલપઞ્ઞત્તિ

    2. Dukapuggalapaññatti

    ૪૫. કતમો ચ પુગ્ગલો કોધનો? તત્થ કતમો કોધો? યો કોધો કુજ્ઝના કુજ્ઝિતત્તં દોસો દુસ્સના દુસ્સિતત્તં 1 બ્યાપત્તિ બ્યાપજ્જના બ્યાપજ્જિતત્તં વિરોધો પટિવિરોધો ચણ્ડિક્કં અસુરોપો અનત્તમનતા ચિત્તસ્સ – અયં વુચ્ચતિ કોધો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં કોધો અપ્પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘કોધનો’’.

    45. Katamo ca puggalo kodhano? Tattha katamo kodho? Yo kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ 2 byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho. Yassa puggalassa ayaṃ kodho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kodhano’’.

    ૪૬. કતમો ચ પુગ્ગલો ઉપનાહી? તત્થ કતમો ઉપનાહો? પુબ્બકાલં કોધો અપરકાલં ઉપનાહો. યો એવરૂપો ઉપનાહો ઉપનય્હના ઉપનય્હિતત્તં અટ્ઠપના 3 ઠપના સણ્ઠપના અનુસંસન્દના અનુપ્પબન્ધના દળ્હીકમ્મં કોધસ્સ – અયં વુચ્ચતિ ઉપનાહો . યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં ઉપનાહો અપ્પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘ઉપનાહી’’.

    46. Katamo ca puggalo upanāhī? Tattha katamo upanāho? Pubbakālaṃ kodho aparakālaṃ upanāho. Yo evarūpo upanāho upanayhanā upanayhitattaṃ aṭṭhapanā 4 ṭhapanā saṇṭhapanā anusaṃsandanā anuppabandhanā daḷhīkammaṃ kodhassa – ayaṃ vuccati upanāho . Yassa puggalassa ayaṃ upanāho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘upanāhī’’.

    ૪૭. કતમો ચ પુગ્ગલો મક્ખી? તત્થ કતમો મક્ખો? યો મક્ખો મક્ખાયના મક્ખાયિતત્તં 5 નિટ્ઠુરિયં નિટ્ઠુરિયકમ્મં – અયં વુચ્ચતિ મક્ખો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં મક્ખો અપ્પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘મક્ખી’’.

    47. Katamo ca puggalo makkhī? Tattha katamo makkho? Yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ 6 niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ – ayaṃ vuccati makkho. Yassa puggalassa ayaṃ makkho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘makkhī’’.

    ૪૮. કતમો ચ પુગ્ગલો પળાસી? તત્થ કતમો પળાસો? યો પળાસો પળાસાયના પળાસાયિતત્તં પળાસાહારો વિવાદટ્ઠાનં યુગગ્ગાહો અપ્પટિનિસ્સગ્ગો – અયં વુચ્ચતિ પળાસો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં પળાસો અપ્પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘પળાસી’’.

    48. Katamo ca puggalo paḷāsī? Tattha katamo paḷāso? Yo paḷāso paḷāsāyanā paḷāsāyitattaṃ paḷāsāhāro vivādaṭṭhānaṃ yugaggāho appaṭinissaggo – ayaṃ vuccati paḷāso. Yassa puggalassa ayaṃ paḷāso appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paḷāsī’’.

    ૪૯. કતમો ચ પુગ્ગલો ઇસ્સુકી? તત્થ કતમા ઇસ્સા? યા પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ઇસ્સા ઇસ્સાયના ઇસ્સાયિતત્તં ઉસૂયા ઉસૂયના 7 ઉસૂયિતત્તં – અયં વુચ્ચતિ ઇસ્સા. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં ઇસ્સા અપ્પહીના – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘ઇસ્સુકી’’.

    49. Katamo ca puggalo issukī? Tattha katamā issā? Yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā 8 usūyitattaṃ – ayaṃ vuccati issā. Yassa puggalassa ayaṃ issā appahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘issukī’’.

    ૫૦. કતમો ચ પુગ્ગલો મચ્છરી? તત્થ કતમં મચ્છરિયં? પઞ્ચ મચ્છરિયાનિ – આવાસમચ્છરિયં, કુલમચ્છરિયં, લાભમચ્છરિયં, વણ્ણમચ્છરિયં, ધમ્મમચ્છરિયં. યં એવરૂપં મચ્છેરં મચ્છરાયના મચ્છરાયિતત્તં વેવિચ્છં કદરિયં કટુકઞ્ચુકતા અગ્ગહિતત્તં ચિત્તસ્સ – ઇદં વુચ્ચતિ મચ્છરિયં. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઇદં મચ્છરિયં અપ્પહીનં – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘મચ્છરી’’.

    50. Katamo ca puggalo maccharī? Tattha katamaṃ macchariyaṃ? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccheraṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ macchariyaṃ appahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘maccharī’’.

    ૫૧. કતમો ચ પુગ્ગલો સઠો? તત્થ કતમં સાઠેય્યં? ઇધેકચ્ચો સઠો હોતિ પરિસઠો. યં તત્થ સઠં સઠતા સાઠેય્યં કક્કરતા કક્કરિયં 9 પરિક્ખત્તત્તા પારિક્ખત્તિયં – ઇદં વુચ્ચતિ સાઠેય્યં. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઇદં સાઠેય્યં અપ્પહીનં – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘સઠો’’.

    51. Katamo ca puggalo saṭho? Tattha katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho. Yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ 10 parikkhattattā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ sāṭheyyaṃ appahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saṭho’’.

    ૫૨. કતમો ચ પુગ્ગલો માયાવી? તત્થ કતમા માયા? ઇધેકચ્ચો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરિત્વા વાચાય દુચ્ચરિતં ચરિત્વા મનસા દુચ્ચરિતં ચરિત્વા તસ્સ પટિચ્છાદનહેતુ પાપિકં ઇચ્છં પણિદહતિ – ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ ઇચ્છતિ, ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ સઙ્કપ્પતિ ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ વાચં ભાસતિ, ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ કાયેન પરક્કમતિ. યા એવરૂપા માયા માયાવિતા અચ્ચાસરા વઞ્ચના નિકતિ વિકિરણા પરિહરણા ગૂહના પરિગૂહના છાદના પટિચ્છાદના અનુત્તાનીકમ્મં અનાવિકમ્મં વોચ્છાદના પાપકિરિયા – અયં વુચ્ચતિ માયા. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં માયા અપ્પહીના – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘માયાવી’’.

    52. Katamo ca puggalo māyāvī? Tattha katamā māyā? Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati – ‘‘mā maṃ jaññā’’ti icchati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti saṅkappati ‘‘mā maṃ jaññā’’ti vācaṃ bhāsati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyā māyāvitā accāsarā vañcanā nikati vikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paṭicchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Yassa puggalassa ayaṃ māyā appahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘māyāvī’’.

    ૫૩. કતમો ચ પુગ્ગલો અહિરિકો? તત્થ કતમં અહિરિકં? યં ન હિરીયતિ હિરિયિતબ્બેન ન હિરીયતિ પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં સમાપત્તિયા – ઇદં વુચ્ચતિ અહિરિકં. ઇમિના અહિરિકેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘અહિરિકો’’.

    53. Katamo ca puggalo ahiriko? Tattha katamaṃ ahirikaṃ? Yaṃ na hirīyati hiriyitabbena na hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati ahirikaṃ. Iminā ahirikena samannāgato puggalo ‘‘ahiriko’’.

    ૫૪. કતમો ચ પુગ્ગલો અનોત્તપ્પી? તત્થ કતમં અનોત્તપ્પં? યં ન ઓત્તપ્પતિ ઓત્તપ્પિતબ્બેન ન ઓત્તપ્પતિ પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં સમાપત્તિયા – ઇદં વુચ્ચતિ અનોત્તપ્પં. ઇમિના અનોત્તપ્પેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘અનોત્તપ્પી’’.

    54. Katamo ca puggalo anottappī? Tattha katamaṃ anottappaṃ? Yaṃ na ottappati ottappitabbena na ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati anottappaṃ. Iminā anottappena samannāgato puggalo ‘‘anottappī’’.

    ૫૫. કતમો ચ પુગ્ગલો દુબ્બચો? તત્થ કતમો દોવચસ્સતા? સહધમ્મિકે વુચ્ચમાને દોવચસ્સાયં દોવચસ્સિયં દોવચસ્સતા વિપ્પટિકુલગ્ગાહિતા વિપચ્ચનીકસાતતા અનાદરિયં અનાદરિયતા અગારવતા અપ્પતિસ્સવતા – અયં વુચ્ચતિ દોવચસ્સતા. ઇમાય દોવચસ્સતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘દુબ્બચો’’.

    55. Katamo ca puggalo dubbaco? Tattha katamo dovacassatā? Sahadhammike vuccamāne dovacassāyaṃ dovacassiyaṃ dovacassatā vippaṭikulaggāhitā vipaccanīkasātatā anādariyaṃ anādariyatā agāravatā appatissavatā – ayaṃ vuccati dovacassatā. Imāya dovacassatāya samannāgato puggalo ‘‘dubbaco’’.

    ૫૬. કતમો ચ પુગ્ગલો પાપમિત્તો? તત્થ કતમા પાપમિત્તતા? યે તે પુગ્ગલા અસ્સદ્ધા દુસ્સીલા અપ્પસ્સુતા મચ્છરિનો દુપ્પઞ્ઞા, યા તેસં સેવના નિસેવના સંસેવના ભજના સમ્ભજના ભત્તિ સમ્ભત્તિ સમ્પવઙ્કતા – અયં વુચ્ચતિ પાપમિત્તતા. ઇમાય પાપમિત્તતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘પાપમિત્તો’’.

    56. Katamo ca puggalo pāpamitto? Tattha katamā pāpamittatā? Ye te puggalā assaddhā dussīlā appassutā maccharino duppaññā, yā tesaṃ sevanā nisevanā saṃsevanā bhajanā sambhajanā bhatti sambhatti sampavaṅkatā – ayaṃ vuccati pāpamittatā. Imāya pāpamittatāya samannāgato puggalo ‘‘pāpamitto’’.

    ૫૭. કતમો ચ પુગ્ગલો ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારો? તત્થ કતમા ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારતા? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો ચક્ખુના રૂપં દિસ્વા નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ અનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી; યત્વાધિકરણમેનં ચક્ખુન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય ન પટિપજ્જતિ, ન રક્ખતિ ચક્ખુન્દ્રિયં, ચક્ખુન્દ્રિયે ન સંવરં આપજ્જતિ. સોતેન સદ્દં સુત્વા…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયિત્વા…પે॰… જિવ્હાય રસં સાયિત્વા…પે॰… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસિત્વા…પે॰… મનસા ધમ્મં વિઞ્ઞાય નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ અનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી; યત્વાધિકરણમેનં મનિન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય ન પટિપજ્જતિ, ન રક્ખતિ મનિન્દ્રિયં, મનિન્દ્રિયે ન સંવરં આપજ્જતિ. યા ઇમેસં છન્નં ઇન્દ્રિયાનં અગુત્તિ અગોપના અનારક્ખો અસંવરો – અયં વુચ્ચતિ ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારતા. ઇમાય ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારો’’.

    57. Katamo ca puggalo indriyesu aguttadvāro? Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco puggalo cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro – ayaṃ vuccati indriyesu aguttadvāratā. Imāya indriyesu aguttadvāratāya samannāgato puggalo ‘‘indriyesu aguttadvāro’’.

    ૫૮. કતમો ચ પુગ્ગલો ભોજને અમત્તઞ્ઞૂ? તત્થ કતમા ભોજને અમત્તઞ્ઞુતા? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો અપ્પટિસઙ્ખા અયોનિસો આહારં આહારેતિ દવાય મદાય મણ્ડનાય વિભૂસનાય, યા તત્થ અસન્તુટ્ઠિતા અમત્તઞ્ઞુતા અપ્પટિસઙ્ખા ભોજને – અયં વુચ્ચતિ ભોજને અમત્તઞ્ઞુતા. ઇમાય ભોજને અમત્તઞ્ઞુતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ભોજને અમત્તઞ્ઞૂ’’.

    58. Katamo ca puggalo bhojane amattaññū? Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco puggalo appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya, yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati bhojane amattaññutā. Imāya bhojane amattaññutāya samannāgato puggalo ‘‘bhojane amattaññū’’.

    ૫૯. કતમો ચ પુગ્ગલો મુટ્ઠસ્સતિ? તત્થ કતમં મુટ્ઠસ્સચ્ચં? યા અસ્સતિ અનનુસ્સતિ અપ્પટિસ્સતિ અસ્સતિ અસ્સરણતા અધારણતા પિલાપનતા સમ્મુસનતા – ઇદં વુચ્ચતિ મુટ્ઠસ્સચ્ચં. ઇમિના મુટ્ઠસ્સચ્ચેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘મુટ્ઠસ્સતિ’’.

    59. Katamo ca puggalo muṭṭhassati? Tattha katamaṃ muṭṭhassaccaṃ? Yā assati ananussati appaṭissati assati assaraṇatā adhāraṇatā pilāpanatā sammusanatā – idaṃ vuccati muṭṭhassaccaṃ. Iminā muṭṭhassaccena samannāgato puggalo ‘‘muṭṭhassati’’.

    ૬૦. કતમો ચ પુગ્ગલો અસમ્પજાનો? તત્થ કતમં અસમ્પજઞ્ઞં? યં અઞ્ઞાણં અદસ્સનં અનભિસમયો અનનુબોધો અસમ્બોધો અપ્પટિવેધો અસઙ્ગાહણા અપરિયોગાહણા 11 અસમપેક્ખણા અપચ્ચવેક્ખણા અપચ્ચક્ખકમ્મં દુમ્મેજ્ઝં બાલ્યં અસમ્પજઞ્ઞં મોહો પમોહો સમ્મોહો અવિજ્જા અવિજ્જોઘો અવિજ્જાયોગો અવિજ્જાનુસયો અવિજ્જાપરિયુટ્ઠાનં અવિજ્જાલઙ્ગી મોહો અકુસલમૂલં – ઇદં વુચ્ચતિ અસમ્પજઞ્ઞં. ઇમિના અસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘અસમ્પજાનો’’.

    60. Katamo ca puggalo asampajāno? Tattha katamaṃ asampajaññaṃ? Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhaṇā apariyogāhaṇā 12 asamapekkhaṇā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccati asampajaññaṃ. Iminā asampajaññena samannāgato puggalo ‘‘asampajāno’’.

    ૬૧. કતમો ચ પુગ્ગલો સીલવિપન્નો? તત્થ કતમા સીલવિપત્તિ? કાયિકો વીતિક્કમો વાચસિકો વીતિક્કમો કાયિકવાચસિકો વીતિક્કમો – અયં વુચ્ચતિ સીલવિપત્તિ. સબ્બમ્પિ દુસ્સિલ્યં સીલવિપત્તિ. ઇમાય સીલવિપત્તિયા સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘સીલવિપન્નો’’.

    61. Katamo ca puggalo sīlavipanno? Tattha katamā sīlavipatti? Kāyiko vītikkamo vācasiko vītikkamo kāyikavācasiko vītikkamo – ayaṃ vuccati sīlavipatti. Sabbampi dussilyaṃ sīlavipatti. Imāya sīlavipattiyā samannāgato puggalo ‘‘sīlavipanno’’.

    ૬૨. કતમો ચ પુગ્ગલો દિટ્ઠિવિપન્નો? તત્થ કતમા દિટ્ઠિવિપત્તિ? ‘‘નત્થિ દિન્નં, નત્થિ યિટ્ઠં, નત્થિ હુતં, નત્થિ સુકતદુક્કટાનં 13 કમ્માનં ફલં વિપાકો, નત્થિ અયં લોકો , નત્થિ પરો લોકો , નત્થિ માતા, નત્થિ પિતા, નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા, નત્થિ લોકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મગ્ગતા 14 સમ્માપટિપન્ના યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’’તિ. યા એવરૂપા દિટ્ઠિ દિટ્ઠિગતં દિટ્ઠિગહનં દિટ્ઠિકન્તારો દિટ્ઠિવિસૂકાયિકં દિટ્ઠિવિપ્ફન્દિતં દિટ્ઠિસંયોજનં ગાહો પટિગ્ગાહો અભિનિવેસો પરામાસો કુમ્મગ્ગો મિચ્છાપથો મિચ્છત્તં તિત્થાયતનં વિપરિયાસગ્ગાહો 15, અયં વુચ્ચતિ દિટ્ઠિવિપત્તિ. સબ્બાપિ મિચ્છાદિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તિ. ઇમાય દિટ્ઠિવિપત્તિયા સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘દિટ્ઠિવિપન્નો’’.

    62. Katamo ca puggalo diṭṭhivipanno? Tattha katamā diṭṭhivipatti? ‘‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ 16 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko , natthi paro loko , natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 17 sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho 18, ayaṃ vuccati diṭṭhivipatti. Sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Imāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo ‘‘diṭṭhivipanno’’.

    ૬૩. કતમો ચ પુગ્ગલો અજ્ઝત્તસંયોજનો? યસ્સ પુગ્ગલસ્સ પઞ્ચોરમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ અપ્પહીનાનિ – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અજ્ઝત્તસંયોજનો’’.

    63. Katamo ca puggalo ajjhattasaṃyojano? Yassa puggalassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni appahīnāni – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ajjhattasaṃyojano’’.

    ૬૪. કતમો ચ પુગ્ગલો બહિદ્ધાસંયોજનો? યસ્સ પુગ્ગલસ્સ પઞ્ચુદ્ધમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ અપ્પહીનાનિ – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘બહિદ્ધાસંયોજનો’’.

    64. Katamo ca puggalo bahiddhāsaṃyojano? Yassa puggalassa pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni appahīnāni – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘bahiddhāsaṃyojano’’.

    ૬૫. કતમો ચ પુગ્ગલો અક્કોધનો? તત્થ કતમો કોધો? યો કોધો કુજ્ઝના કુજ્ઝિતત્તં દોસો દુસ્સના દુસ્સિતત્તં બ્યાપત્તિ બ્યાપજ્જના બ્યાપજ્જિતત્તં વિરોધો પટિવિરોધો ચણ્ડિક્કં અસુરોપો અનત્તમનતા ચિત્તસ્સ – અયં વુચ્ચતિ કોધો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં કોધો પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અક્કોધનો’’.

    65. Katamo ca puggalo akkodhano? Tattha katamo kodho? Yo kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho. Yassa puggalassa ayaṃ kodho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘akkodhano’’.

    ૬૬. કતમો ચ પુગ્ગલો અનુપનાહી? તત્થ કતમો ઉપનાહો? પુબ્બકાલં કોધો અપરકાલં ઉપનાહો યો એવરૂપો ઉપનાહો ઉપનય્હના ઉપનય્હિતત્તં અટ્ઠપના ઠપના સણ્ઠપના અનુસંસન્દના અનુપ્પબન્ધના દળ્હીકમ્મં કોધસ્સ – અયં વુચ્ચતિ ઉપનાહો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં ઉપનાહો પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અનુપનાહી’’.

    66. Katamo ca puggalo anupanāhī? Tattha katamo upanāho? Pubbakālaṃ kodho aparakālaṃ upanāho yo evarūpo upanāho upanayhanā upanayhitattaṃ aṭṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā anusaṃsandanā anuppabandhanā daḷhīkammaṃ kodhassa – ayaṃ vuccati upanāho. Yassa puggalassa ayaṃ upanāho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anupanāhī’’.

    ૬૭. કતમો ચ પુગ્ગલો અમક્ખી? તત્થ કતમો મક્ખો? યો મક્ખો મક્ખાયના મક્ખાયિતત્તં નિટ્ઠુરિયં નિટ્ઠુરિયકમ્મં – અયં વુચ્ચતિ મક્ખો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં મક્ખો પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અમક્ખી’’.

    67. Katamo ca puggalo amakkhī? Tattha katamo makkho? Yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ – ayaṃ vuccati makkho. Yassa puggalassa ayaṃ makkho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amakkhī’’.

    ૬૮. કતમો ચ પુગ્ગલો અપળાસી? તત્થ કતમો પળાસો? યો પળાસો પળાસાયના પળાસાયિતત્તં પળાસાહારો વિવાદટ્ઠાનં યુગગ્ગાહો અપ્પટિનિસ્સગ્ગો – અયં વુચ્ચતિ પળાસો. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં પળાસો પહીનો – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અપળાસી’’.

    68. Katamo ca puggalo apaḷāsī? Tattha katamo paḷāso? Yo paḷāso paḷāsāyanā paḷāsāyitattaṃ paḷāsāhāro vivādaṭṭhānaṃ yugaggāho appaṭinissaggo – ayaṃ vuccati paḷāso. Yassa puggalassa ayaṃ paḷāso pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘apaḷāsī’’.

    ૬૯. કતમો ચ પુગ્ગલો અનિસ્સુકી? તત્થ કતમા ઇસ્સા? યા પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ઇસ્સા ઇસ્સાયના ઇસ્સાયિતત્તં ઉસૂયા ઉસૂયના ઉસૂયિતત્તં – અયં વુચ્ચતિ ઇસ્સા. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં ઇસ્સા પહીના – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અનિસ્સુકી’’.

    69. Katamo ca puggalo anissukī? Tattha katamā issā? Yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā usūyitattaṃ – ayaṃ vuccati issā. Yassa puggalassa ayaṃ issā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anissukī’’.

    ૭૦. કતમો ચ પુગલો અમચ્છરી? તત્થ કતમં મચ્છરિયં? પઞ્ચ મચ્છરિયાનિ – આવાસમચ્છરિયં, કુલમચ્છરિયં, લાભમચ્છરિયં, વણ્ણમચ્છરિયં, ધમ્મમચ્છરિયં. યં એવરૂપં મચ્છેરં મચ્છરાયના મચ્છરાયિતત્તં વેવિચ્છં કદરિયં કટુકઞ્ચુકતા અગ્ગહિતત્તં ચિત્તસ્સ – ઇદં વુચ્ચતિ મચ્છરિયં. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઇદં મચ્છરિયં પહીનં – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અમચ્છરી’’.

    70. Katamo ca pugalo amaccharī? Tattha katamaṃ macchariyaṃ? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccheraṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amaccharī’’.

    ૭૧. કતમો ચ પુગ્ગલો અસઠો? તત્થ કતમં સાઠેય્યં? ઇધેકચ્ચો સઠો હોતિ પરિસઠો. યં તત્થ સઠં સઠતા સાઠેય્યં કક્કરતા કક્કરિયં પરિક્ખત્તતા પારિક્ખત્તિયં – ઇદં વુચ્ચતિ સાઠેય્યં. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઇદં સાઠેય્યં પહીનં – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અસઠો’’.

    71. Katamo ca puggalo asaṭho? Tattha katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho. Yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ parikkhattatā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ sāṭheyyaṃ pahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘asaṭho’’.

    ૭૨. કતમો ચ પુગ્ગલો અમાયાવી? તત્થ કતમા માયા? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરિત્વા વાચાય દુચ્ચરિતં ચરિત્વા મનસા દુચ્ચરિતં ચરિત્વા તસ્સ પટિચ્છાદનહેતુ પાપિકં ઇચ્છં પણિદહતિ – ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ ઇચ્છતિ, ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ સઙ્કપ્પતિ, ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ વાચં ભાસતિ, ‘‘મા મં જઞ્ઞા’’તિ કાયેન પરક્કમતિ. યા એવરૂપા માયા માયાવિતા અચ્ચાસરા વઞ્ચના નિકતિ વિકિરણા પરિહરણા ગૂહના પરિગૂહના છાદના પટિચ્છાદના અનુત્તાનીકમ્મં અનાવિકમ્મં વોચ્છાદના પાપકિરિયા – અયં વુચ્ચતિ માયા. યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અયં માયા પહીના – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘અમાયાવી’’.

    72. Katamo ca puggalo amāyāvī? Tattha katamā māyā? Idhekacco puggalo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati – ‘‘mā maṃ jaññā’’ti icchati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti saṅkappati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti vācaṃ bhāsati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyā māyāvitā accāsarā vañcanā nikati vikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paṭicchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Yassa puggalassa ayaṃ māyā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amāyāvī’’.

    ૭૩. કતમો ચ પુગ્ગલો હિરિમા? તત્થ કતમા હિરી? યં હિરીયતિ હિરિયિતબ્બેન હિરીયતિ પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં સમાપત્તિયા – અયં વુચ્ચતિ હિરી. ઇમાય હિરિયા સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘હિરિમા’’.

    73. Katamo ca puggalo hirimā? Tattha katamā hirī? Yaṃ hirīyati hiriyitabbena hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ vuccati hirī. Imāya hiriyā samannāgato puggalo ‘‘hirimā’’.

    ૭૪. કતમો ચ પુગ્ગલો ઓત્તપ્પી? તત્થ કતમં ઓત્તપ્પં? યં ઓત્તપ્પતિ ઓત્તપ્પિતબ્બેન ઓત્તપ્પતિ પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં સમાપત્તિયા – ઇદં વુચ્ચતિ ઓત્તપ્પં. ઇમિના ઓત્તપ્પેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ઓત્તપ્પી’’.

    74. Katamo ca puggalo ottappī? Tattha katamaṃ ottappaṃ? Yaṃ ottappati ottappitabbena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati ottappaṃ. Iminā ottappena samannāgato puggalo ‘‘ottappī’’.

    ૭૫. કતમો ચ પુગ્ગલો સુવચો? તત્થ કતમા સોવચસ્સતા? સહધમ્મિકે વુચ્ચમાને સોવચસ્સાયં સોવચસ્સિયં સોવચસ્સતા અવિપ્પટિકુલગ્ગાહિતા અવિપચ્ચનીકસાતતા સાદરિયં સાદરિયતા સગારવતા સપ્પતિસ્સવતા – અયં વુચ્ચતિ સોવચસ્સતા. ઇમાય સોવચસ્સતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘સુવચો’’.

    75. Katamo ca puggalo suvaco? Tattha katamā sovacassatā? Sahadhammike vuccamāne sovacassāyaṃ sovacassiyaṃ sovacassatā avippaṭikulaggāhitā avipaccanīkasātatā sādariyaṃ sādariyatā sagāravatā sappatissavatā – ayaṃ vuccati sovacassatā. Imāya sovacassatāya samannāgato puggalo ‘‘suvaco’’.

    ૭૬. કતમો ચ પુગ્ગલો કલ્યાણમિત્તો? તત્થ કતમા કલ્યાણમિત્તતા? યે તે પુગ્ગલા સદ્ધા સીલવન્તો બહુસ્સુતા ચાગવન્તો પઞ્ઞવન્તો, યા તેસં સેવના નિસેવના સંસેવના ભજના સમ્ભજના ભત્તિ સમ્ભત્તિ સમ્પવઙ્કતા – અયં વુચ્ચતિ કલ્યાણમિત્તતા. ઇમાય કલ્યાણમિત્તતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘કલ્યાણમિત્તો’’.

    76. Katamo ca puggalo kalyāṇamitto? Tattha katamā kalyāṇamittatā? Ye te puggalā saddhā sīlavanto bahussutā cāgavanto paññavanto, yā tesaṃ sevanā nisevanā saṃsevanā bhajanā sambhajanā bhatti sambhatti sampavaṅkatā – ayaṃ vuccati kalyāṇamittatā. Imāya kalyāṇamittatāya samannāgato puggalo ‘‘kalyāṇamitto’’.

    ૭૭. કતમો ચ પુગ્ગલો ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો? તત્થ કતમા ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારતા? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો ચક્ખુના રૂપં દિસ્વા ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી; યત્વાધિકરણમેનં ચક્ખુન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ, રક્ખતિ ચક્ખુન્દ્રિયં ચક્ખુન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. સોતેન સદ્દં સુત્વા…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયિત્વા…પે॰… જિવ્હાય રસં સાયિત્વા…પે॰… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસિત્વા…પે॰… મનસા ધમ્મં વિઞ્ઞાય ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી; યત્વાધિકરણમેનં મનિન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ, રક્ખતિ મનિન્દ્રિયં, મનિન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. યા ઇમેસં છન્નં ઇન્દ્રિયાનં ગુત્તિ ગોપના આરક્ખો સંવરો – અયં વુચ્ચતિ ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારતા. ઇમાય ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો’’.

    77. Katamo ca puggalo indriyesu guttadvāro? Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco puggalo cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro – ayaṃ vuccati indriyesu guttadvāratā. Imāya indriyesu guttadvāratāya samannāgato puggalo ‘‘indriyesu guttadvāro’’.

    ૭૮. કતમો ચ પુગ્ગલો ભોજને મત્તઞ્ઞૂ? તત્થ કતમા ભોજને મત્તઞ્ઞુતા? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો પટિસઙ્ખા યોનિસો આહારં આહારેતિ – ‘‘નેવ દવાય, ન મદાય, ન મણ્ડનાય, ન વિભૂસનાય; યાવદેવ ઇમસ્સ કાયસ્સ ઠિતિયા યાપનાય વિહિંસૂપરતિયા બ્રહ્મચરિયાનુગ્ગહાય. ઇતિ પુરાણઞ્ચ વેદનં પટિહઙ્ખામિ, નવઞ્ચ વેદનં ન ઉપ્પાદેસ્સામિ, યાત્રા ચ મે ભવિસ્સતિ અનવજ્જતા ચ ફાસુવિહારો ચા’’તિ. યા તત્થ સન્તુટ્ઠિતા મત્તઞ્ઞુતા પટિસઙ્ખા ભોજને – અયં વુચ્ચતિ ભોજને મત્તઞ્ઞુતા. ઇમાય ભોજને મત્તઞ્ઞુતાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ભોજને મત્તઞ્ઞૂ’’.

    78. Katamo ca puggalo bhojane mattaññū? Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco puggalo paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati bhojane mattaññutā. Imāya bhojane mattaññutāya samannāgato puggalo ‘‘bhojane mattaññū’’.

    ૭૯. કતમો ચ પુગ્ગલો ઉપટ્ઠિતસ્સતિ? તત્થ કતમા સતિ? યા સતિ અનુસ્સતિ પટિસ્સતિ સતિ સરણતા ધારણતા અપિલાપનતા અસમ્મુસનતા સતિ સતિન્દ્રિયં સતિબલં સમ્માસતિ – અયં વુચ્ચતિ સતિ. ઇમાય સતિયા સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘ઉપટ્ઠિતસ્સતિ’’.

    79. Katamo ca puggalo upaṭṭhitassati? Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammusanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā samannāgato puggalo ‘‘upaṭṭhitassati’’.

    ૮૦. કતમો ચ પુગ્ગલો સમ્પજાનો? તત્થ કતમં સમ્પજઞ્ઞં? યા પઞ્ઞા પજાનના વિચયો પવિચયો ધમ્મવિચયો સલ્લક્ખણા ઉપલક્ખણા પચ્ચુપલક્ખણા પણ્ડિચ્ચં કોસલ્લં નેપુઞ્ઞં વેભબ્યા ચિન્તા ઉપપરિક્ખા ભૂરી મેધા પરિણાયિકા વિપસ્સના સમ્પજઞ્ઞં પતોદો પઞ્ઞા પઞ્ઞિન્દ્રિયં પઞ્ઞાબલં પઞ્ઞાસત્થં પઞ્ઞાપાસાદો પઞ્ઞાઆલોકો પઞ્ઞાઓભાસો પઞ્ઞાપજ્જોતો પઞ્ઞારતનં અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ – ઇદં વુચ્ચતિ સમ્પજઞ્ઞં. ઇમિના સમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘સમ્પજાનો’’.

    80. Katamo ca puggalo sampajāno? Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati sampajaññaṃ. Iminā sampajaññena samannāgato puggalo ‘‘sampajāno’’.

    ૮૧. કતમો ચ પુગ્ગલો સીલસમ્પન્નો? તત્થ કતમા સીલસમ્પદા? કાયિકો અવીતિક્કમો વાચસિકો અવીતિક્કમો કાયિકવાચસિકો અવીતિક્કમો – અયં વુચ્ચતિ સીલસમ્પદા. સબ્બોપિ સીલસંવરો સીલસમ્પદા. ઇમાય સીલસમ્પદાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘સીલસમ્પન્નો’’.

    81. Katamo ca puggalo sīlasampanno? Tattha katamā sīlasampadā? Kāyiko avītikkamo vācasiko avītikkamo kāyikavācasiko avītikkamo – ayaṃ vuccati sīlasampadā. Sabbopi sīlasaṃvaro sīlasampadā. Imāya sīlasampadāya samannāgato puggalo ‘‘sīlasampanno’’.

    ૮૨. કતમો ચ પુગ્ગલો દિટ્ઠિસમ્પન્નો? તત્થ કતમા દિટ્ઠિસમ્પદા? ‘‘અત્થિ દિન્નં, અત્થિ યિટ્ઠં, અત્થિ હુતં, અત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો, અત્થિ અયં લોકો, અત્થિ પરો લોકો, અત્થિ માતા, અત્થિ પિતા, અત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા, અત્થિ લોકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મગ્ગતા સમ્માપટિપન્ના યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’’તિ. યા એવરૂપા પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ – અયં વુચ્ચતિ દિટ્ઠિસમ્પદા. સબ્બાપિ સમ્માદિટ્ઠિ દિટ્ઠિસમ્પદા. ઇમાય દિટ્ઠિસમ્પદાય સમન્નાગતો પુગ્ગલો ‘‘દિટ્ઠિસમ્પન્નો’’.

    82. Katamo ca puggalo diṭṭhisampanno? Tattha katamā diṭṭhisampadā? ‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti. Yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati diṭṭhisampadā. Sabbāpi sammādiṭṭhi diṭṭhisampadā. Imāya diṭṭhisampadāya samannāgato puggalo ‘‘diṭṭhisampanno’’.

    ૮૩. કતમે દ્વે પુગ્ગલા દુલ્લભા લોકસ્મિં? યો ચ પુબ્બકારી, યો ચ કતઞ્ઞૂ કતવેદી – ઇમે દ્વે પુગ્ગલા દુલ્લભા લોકસ્મિં.

    83. Katame dve puggalā dullabhā lokasmiṃ? Yo ca pubbakārī, yo ca kataññū katavedī – ime dve puggalā dullabhā lokasmiṃ.

    ૮૪. કતમે દ્વે પુગ્ગલા દુત્તપ્પયા? યો ચ લદ્ધં લદ્ધં નિક્ખિપતિ, યો ચ લદ્ધં લદ્ધં વિસ્સજ્જેતિ – ઇમે દ્વે પુગ્ગલા ‘‘દુત્તપ્પયા’’.

    84. Katame dve puggalā duttappayā? Yo ca laddhaṃ laddhaṃ nikkhipati, yo ca laddhaṃ laddhaṃ vissajjeti – ime dve puggalā ‘‘duttappayā’’.

    ૮૫. કતમે દ્વે પુગ્ગલા સુતપ્પયા? યો ચ લદ્ધં લદ્ધં ન નિક્ખિપતિ, યો ચ લદ્ધં લદ્ધં ન વિસ્સજ્જેતિ – ઇમે દ્વે પુગ્ગલા ‘‘સુતપ્પયા’’.

    85. Katame dve puggalā sutappayā? Yo ca laddhaṃ laddhaṃ na nikkhipati, yo ca laddhaṃ laddhaṃ na vissajjeti – ime dve puggalā ‘‘sutappayā’’.

    ૮૬. કતમેસં દ્વિન્નં પુગ્ગલાનં આસવા વડ્ઢન્તિ? યો ચ ન કુક્કુચ્ચાયિતબ્બં કુક્કુચ્ચાયતિ, યો ચ કુક્કુચ્ચાયિતબ્બં ન કુક્કુચ્ચાયતિ – ઇમેસં દ્વિન્નં પુગ્ગલાનં આસવા વડ્ઢન્તિ.

    86. Katamesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā vaḍḍhanti? Yo ca na kukkuccāyitabbaṃ kukkuccāyati, yo ca kukkuccāyitabbaṃ na kukkuccāyati – imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā vaḍḍhanti.

    ૮૭. કતમેસં દ્વિન્નં પુગ્ગલાનં આસવા ન વડ્ઢન્તિ? યો ચ ન કુક્કુચ્ચાયિતબ્બં ન કુક્કુચ્ચાયતિ, યો ચ કુક્કુચ્ચાયિતબ્બં કુક્કુચ્ચાયતિ – ઇમેસં દ્વિન્નં પુગ્ગલાનં આસવા ન વડ્ઢન્તિ.

    87. Katamesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā na vaḍḍhanti? Yo ca na kukkuccāyitabbaṃ na kukkuccāyati, yo ca kukkuccāyitabbaṃ kukkuccāyati – imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā na vaḍḍhanti.

    ૮૮. કતમો ચ પુગ્ગલો હીનાધિમુત્તો? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો દુસ્સીલો હોતિ પાપધમ્મો, સો અઞ્ઞં દુસ્સીલં પાપધમ્મં સેવતિ ભજતિ પયિરુપાસતિ – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘હીનાધિમુત્તો’’.

    88. Katamo ca puggalo hīnādhimutto? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo, so aññaṃ dussīlaṃ pāpadhammaṃ sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘hīnādhimutto’’.

    ૮૯. કતમો ચ પુગ્ગલો પણીતાધિમુત્તો? ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો સીલવા હોતિ કલ્યાણધમ્મો, સો અઞ્ઞં સીલવન્તં કલ્યાણધમ્મં સેવતિ ભજતિ પયિરુપાસતિ – અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો ‘‘પણીતાધિમુત્તો’’.

    89. Katamo ca puggalo paṇītādhimutto? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo, so aññaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paṇītādhimutto’’.

    ૯૦. કતમો ચ પુગ્ગલો તિત્તો? પચ્ચેકસમ્બુદ્ધા 19 યે ચ તથાગતસ્સ સાવકા અરહન્તો તિત્તા. સમ્માસમ્બુદ્ધો તિત્તો ચ તપ્પેતા ચ 20.

    90. Katamo ca puggalo titto? Paccekasambuddhā 21 ye ca tathāgatassa sāvakā arahanto tittā. Sammāsambuddho titto ca tappetā ca 22.

    દુકનિદ્દેસો.

    Dukaniddeso.







    Footnotes:
    1. દૂસના દૂસિતત્તં (સ્યા॰)
    2. dūsanā dūsitattaṃ (syā.)
    3. આઠપના (ક॰) વિભ॰ ૮૯૧
    4. āṭhapanā (ka.) vibha. 891
    5. મક્ખીયના મક્ખીયિતત્તં (સી॰), મક્ખિયના મક્ખિયિતત્તં (ક॰)
    6. makkhīyanā makkhīyitattaṃ (sī.), makkhiyanā makkhiyitattaṃ (ka.)
    7. ઉસ્સુયા ઉસ્સુયના (ક॰) વિભ॰ ૮૯૩
    8. ussuyā ussuyanā (ka.) vibha. 893
    9. કક્ખળતા કક્ખળિયં (સ્યા॰) એવં ખુદ્દકવિભઙ્ગદુકનિદ્દેસેપિ
    10. kakkhaḷatā kakkhaḷiyaṃ (syā.) evaṃ khuddakavibhaṅgadukaniddesepi
    11. અસંગાહના અપરિયોગાહના (સી॰ સ્યા॰ ક॰)
    12. asaṃgāhanā apariyogāhanā (sī. syā. ka.)
    13. સુકટદુક્કટાનં (સી॰)
    14. સમગ્ગતા (ક॰)
    15. વિપરિયેસગ્ગાહો (સબ્બત્થ) પદસિદ્ધિ ચિન્તેતબ્બા
    16. sukaṭadukkaṭānaṃ (sī.)
    17. samaggatā (ka.)
    18. vipariyesaggāho (sabbattha) padasiddhi cintetabbā
    19. પચ્ચેકબુદ્ધો (સી॰)
    20. તપ્પેતા ચ, અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો તિત્તો (સી॰)
    21. paccekabuddho (sī.)
    22. tappetā ca, ayaṃ vuccati puggalo titto (sī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ૨. દુકનિદ્દેસવણ્ણના • 2. Dukaniddesavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૨. દુકનિદ્દેસવણ્ણના • 2. Dukaniddesavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૨. દુકનિદ્દેસવણ્ણના • 2. Dukaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact