| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૭. દુક્કરસુત્તવણ્ણના
7. Dukkarasuttavaṇṇanā
૧૭. દુક્ખં તિતિક્ખન્તિ દુત્તિતિક્ખં. તઞ્ચ દુક્ખમં દુસ્સહનં આરમ્ભવસેન દુક્કરં, અનુયુઞ્જનવસેન દુત્તિતિક્ખન્તિ. અબ્યત્તેનાતિ સામઞ્ઞસ્સ ઉપકારાનુપકારે ધમ્મે જાનનસમત્થાય વેય્યત્તિયસઙ્ખાતાય પઞ્ઞાય અભાવતો ન બ્યત્તેન. તેનાહ ‘‘બાલેના’’તિ. યસ્મિં ધમ્મે સતિ સમણોતિ વુચ્ચતિ, તં સામઞ્ઞન્તિ આહ ‘‘સમણધમ્મો’’તિ. ઇમિનાતિ ‘‘દુક્કરં દુત્તિતિક્ખઞ્ચ, અબ્યત્તેન ચ સામઞ્ઞ’’ન્તિ ઇમિના ગાથદ્ધેન ઇદં દસ્સેતીતિ ઇદં ઇદાનિ વુચ્ચમાનં અત્થજાતં દસ્સેતિ. અભિદન્તન્તિ અભિભવનદન્તં, ઉપરિદન્તન્તિ અત્થો. સો હિ ઇતરં મુસલં વિય ઉદુક્ખલં વિસેસતો કસ્સચિ ખાદનકાલે અભિભુય્ય વત્તતિ. આધાયાતિ નિપ્પીળનવસેનેવ ઠપેત્વા. તાલું આહચ્ચાતિ તાલુપદેસમાહનિત્વા વિય. ચેતસાતિ કુસલચિત્તેન. ચિત્તન્તિ અકુસલચિત્તં. અભિનિગ્ગણ્હિત્વાતિ યથા અતિસમુદાચારો ન હોતિ, એવં વિબાધનવસેન નિગ્ગહેત્વા. આપાણકોટિકન્તિ પાણકોટિપરિયોસાનં, પરિજીવન્તિ અત્થો. સમ્બાધેતીતિ સમ્બાધો, અન્તરાયિકો. બહૂ પરિસ્સયાતિ અયોનિસો કામવિતક્કાદિવસેન.
17. Dukkhaṃ titikkhanti duttitikkhaṃ. Tañca dukkhamaṃ dussahanaṃ ārambhavasena dukkaraṃ, anuyuñjanavasena duttitikkhanti. Abyattenāti sāmaññassa upakārānupakāre dhamme jānanasamatthāya veyyattiyasaṅkhātāya paññāya abhāvato na byattena. Tenāha ‘‘bālenā’’ti. Yasmiṃ dhamme sati samaṇoti vuccati, taṃ sāmaññanti āha ‘‘samaṇadhammo’’ti. Imināti ‘‘dukkaraṃ duttitikkhañca, abyattena ca sāmañña’’nti iminā gāthaddhena idaṃ dassetīti idaṃ idāni vuccamānaṃ atthajātaṃ dasseti. Abhidantanti abhibhavanadantaṃ, uparidantanti attho. So hi itaraṃ musalaṃ viya udukkhalaṃ visesato kassaci khādanakāle abhibhuyya vattati. Ādhāyāti nippīḷanavaseneva ṭhapetvā. Tāluṃ āhaccāti tālupadesamāhanitvā viya. Cetasāti kusalacittena. Cittanti akusalacittaṃ. Abhiniggaṇhitvāti yathā atisamudācāro na hoti, evaṃ vibādhanavasena niggahetvā. Āpāṇakoṭikanti pāṇakoṭipariyosānaṃ, parijīvanti attho. Sambādhetīti sambādho, antarāyiko. Bahū parissayāti ayoniso kāmavitakkādivasena.
પજ્જતિ ચિત્તમેત્થાતિ પદં, આરમ્મણં. ઇરિયાપથં એવ પદં ઇરિયાપથપદં.
Pajjati cittametthāti padaṃ, ārammaṇaṃ. Iriyāpathaṃ eva padaṃ iriyāpathapadaṃ.
ગીવા ચત્તારો પાદાતિ ગીવપઞ્ચમાનિ. સમોદહન્તિ વા સમોધાનહેતૂતિ અયમેત્થ અત્થોતિ આહ – ‘‘સમોદહિત્વા વા’’તિ, સમ્મા ઓધાય અન્તો પવેસેત્વાતિ અત્થો. સકે આરમ્મણકપાલેતિ ગોચરજ્ઝત્તં વદતિ. સમોદહન્તિ સમોદહન્તો. અનિસ્સિતોતિ તેભૂમકધમ્મેસુ કઞ્ચિપિ ધમ્મં તણ્હાદિટ્ઠાભિનિવેસવસેન અનિસ્સિતો. અવિહિંસમાનો વિહિંસાનિમિત્તાનં પજહનેન. ઉલ્લુમ્પનસભાવસણ્ઠિતેનાતિ સીલબ્યસનતો ઉદ્ધરણરૂપે સણ્ઠિતેન, કરુણાયુત્તેનાતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘કારુઞ્ઞતં પટિચ્ચા’’તિ.
Gīvā cattāro pādāti gīvapañcamāni. Samodahanti vā samodhānahetūti ayamettha atthoti āha – ‘‘samodahitvā vā’’ti, sammā odhāya anto pavesetvāti attho. Sake ārammaṇakapāleti gocarajjhattaṃ vadati. Samodahanti samodahanto. Anissitoti tebhūmakadhammesu kañcipi dhammaṃ taṇhādiṭṭhābhinivesavasena anissito. Avihiṃsamāno vihiṃsānimittānaṃ pajahanena. Ullumpanasabhāvasaṇṭhitenāti sīlabyasanato uddharaṇarūpe saṇṭhitena, karuṇāyuttenāti attho. Tenāha ‘‘kāruññataṃ paṭiccā’’ti.
દુક્કરસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dukkarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૭. દુક્કરસુત્તં • 7. Dukkarasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. દુક્કરસુત્તવણ્ણના • 7. Dukkarasuttavaṇṇanā
